Η αποθέωση του Ηρακλή

Η αποθέωση του Ηρακλή

Posted by ancientweb 

ΑΦΟΥ έστησε μαρμάρινους βωμούς και αφιέρωσε άλσος στον Πατρώο Δία, στο ακρωτήριο κηναιο της Εύβοιας, ο Ηρα­κλής αποφάσισε να προσφέρει ευχαριστήριες θυσίες για την κατάληψη της Οιχαλίας. Είχε κιόλας στείλει τον Λιχα να ζητήσει από τη Δηιάνειρα έναν όμορφο χιτώνα και έναν από τούς μανδύες πού συνήθιζε να φοράει σε τέτοιες περιστάσεις (1).

β. Καλοβολεμενη στην ΤραχΙνα η Δηιάνειρα το είχε πάρει πια απόφαση ότι ο Ηρακλής συνήθιζε να έχει ερωμένες όταν γνώρισε μάλιστα την Ιόλη ως την πιο πρόσφατη, ένιωσε συμπόνια μάλλον παρά θυμό για τη μοιραία ομορφιά εξαιτίας της οποίας ερειπώθηκε η Οιχαλία. Δεν ήταν όμως αφόρητη η απαίτηση του Ηρακλή να ζήσουν εκείνη και η Ιόλη κάτω από την ίδια στέγη ; Επειδή δεν ήταν πλέον νέα, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τα υποτιθέμενα μάγια του Νέσσου για να εξασφαλίσει την αφοσίωση του συζύγου της. Έχοντας υφάνει έναν καινούριο χιτώνα θυσιών επειδή γύρισε σώος, η Δηιάνειρα αποσφράγισε μυστικά τη στάμνα, βούτηξε ένα κομμάτι μάλλινο ύφασμα στο μίγμα πού περιείχε και μ’ αυτό έτριψε το χιτώνα. Μόλις έφτασε ο Λίχας, τον έκλεισε σε ένα κιβώτιο και του το παρέδωσε λέγοντας:
- Σε καμία περίπτωση μην εκθέσεις το χιτώνα στο φως του ήλιου, ούτε και στη φωτιά προτού ο Ηρακλής τον φορέσει για τη θυσία.
Ο ΛΙχας είχε φύγει ολοταχώς πάνω στο άρμα του όταν πια η ματιά της Δηιάνειρας έπεσε πάνω στο κομμάτι του μάλλινου, πού είχε αφήσει χάμω στην ηλιόλουστη αυλή και διαπίστωσε ότι καιγόταν σαν πριονίδι ενώ πορφυροί αφροί ξεχύνονταν ανάμεσα από τις πλάκες του δαπέδου. Συνειδητοποιώντας ότι ο Νέσσος την ξεγέλασε, έστειλε γρήγορα έναν αγγελιαφόρο για να φέρει πίσω τον Λιχα ενώ καταριόταν την ευπιστία της και ορκίστηκε να μην επιζήσει ούτε και η ίδια αν πέθαινε ο Ηρακλής (2).

γ. Ο αγγελιαφόρος έφτασε πολύ αργά στο ακρωτήριο Κήναιο. Ο Ηρακλής είχε ήδη φορέσει το χιτώνα και θυσίαζε δώδεκα άψεγάδίαστους ταύρους ως «απαρχές» των λαφύρων του , συνολικά είχε οδηγήσει στο βωμό ένα κοπάδι από εκατό διάφορα ζώα. Έχυνε κρασί από ένα κύπελλο στους βωμούς και λιβάνι στις φλόγες όταν ξαφνικά αναφώνησε λες και τον είχε δαγκώσει φίδι.  Από τη θερμότητα είχε λιώσει το δηλητήριο της Ύδρας πού περιείχε το αίμα του Νέσσου και περιβρέχοντας τα άκρα του Ηρακλή κατέτρωγε τις σάρκες του. Σύντομα ο πόνος ξεπέρασε τα όρια της αντοχής και ο Ηρακλής ουρλιάζοντας από την αγωνιά άναπόδογύρισε τούς βωμούς. Προσπάθησε να ξεσκίσει το χιτώνα, εκείνος όμως ήταν τόσο εφαρμοστός ώστε το κρέας έβγαινε μαζί με το ύφασμα και ξεπρόβαλαν τα κόκαλά του. Το αίμα του τσιτσίριζε και κόχλαζε σαν το νεράκι της πηγής όταν πέσει στο πυρακτωμένο σίδερο. Ο Ηρακλής ρίχτηκε στο κοντινότερο ποτάμι, άλλά το φαρμάκι τον έκαιγε όλο και περισσότερο , από τότε αυτά τα νερά εξακολουθούν να καινέ σαν τη φωτιά και ονομάζονται Θερμοπύλες, δηλαδή «καυτό πέρασμα» (3).

δ. Καλπάζοντας πάνω κάτω στο βουνό και ξεριζώνον­τας δέντρα ολόκληρα, ο  Ηρακλής αντίκρισε τον τρομοκρατημένο Λιχα καθισμένο ανακούρκουδα να σφιχταγκαλιάζει τα γόνατα του. Μάταια προσπαθούσε να αποδείξει την αθωότητα του, ο Ηρακλής τον άρπαξε, τον στριφογύρισε τρεις φορές πάνω από το κεφάλι του και τον έριξε στον Ευβοϊκό Κόλπο. Ο Λιχας μεταμορφώθηκε σε ανθρωπόμορφο βράχο πού εξείχε από τα κύματα , ακόμα και πολύ αργότερα άπο­καλειτο Λιχας από τούς ναυτικούς οι οποίοι δεν τολμούσαν να τον πατήσουν θεωρώντας τον ζωντανό . Ο στρατός παρατηρούσε τον Ηρακλή από μακριά ξεσπώντας σε γοερά κλά­ματα, κανείς όμως δεν τολμούσε να τον πλησιάσει, ενώ εκείνος σφαδάζοντας από την αγωνιά φώναξε τον Ύλλο και τον παρακάλεσε να τον πάει κάπου όπου θα μπορούσε να πεθάνει μόνος . Ο Υλλος τον μετέφερε στην Τραχίνα, στα ριζά της Οίτης (τόπο φημισμένο για τούς λευκούς ελλέβορους), επειδή το μαντείο των Δελφών την είχε ήδη υποδείξει στον Λικύμνιο και στον Ιόλαο ως προκαθορισμένο τόπο θανάτου του φίλου τους.

ε. Εμβρόντητη η Δηιάνειρα ακούγοντας τα νέα κρεμά­στηκε ή – κατ’ άλλους – χτυπήθηκε μόνη της με σπαθί στην καρδιά μέσα στη συζυγική παστάδα . Η μοναδική έγνοια του Ηρακλή ήταν να την τιμωρήσει προτού πεθάνει , όταν όμως ο Υλλος τον διαβεβαίωσε για την αθωότητα της, πράγμα πού αποδείκνυε και η αυτοκτονία της, αναστέναξε συγχωρώντας τη και εξέφρασε την επιθυμία να μαζευτούν γύρω του η Αλκμήνη και όλοι οι γιοι του για να ακούσουν τις τελευταίες επιθυμίες του . Η Αλκμήνη όμως και μερικοί από τούς γιους του βρίσκονταν στην Τίρυνθα, και οι περισσότεροι από τούς υπόλοιπους ήταν εγκαταστημένοι στη Θήβα. Έτσι στον Ηρακλή απέμεινε μόνον ο Ύλλος για να του αποκαλύψει το χρησμό του Δία πού τώρα επαληθευόταν:
- Κανείς ζωντανός δεν θα σκοτώσει ποτέ τον Ηρακλή· νεκρός εχθρός θα γίνει το πεπρωμένο του.
Ύστερα ο Ύλλος του ζήτησε οδηγίες κι εκείνος απάντησε:
- Ορκίσου στο κεφάλι του Δία ότι θα με κουβαλήσεις στην ψηλότερη κορφή του όρους κι εκεί θα με κάψεις, χωρίς να με θρηνήσεις, σε πυρά από κλαδιά βελανιδιάς και ρίζες αγριελιάς . Ορκίσου μου κι ότι θα παντρευτείς την Ιόλη μόλις ενηλικιωθείς !
Μολονότι σκανδαλίστηκε ακούγοντας τις επιθυμίες του πατέρα του, ο Ύλλος υποσχέθηκε να τις εκπληρώσει (5).

ζ. Αφού έγιναν όλες οι προετοιμασίες ο Ιόλαος και οι σύντροφοί του απομακρύνθηκαν σε κάποια απόσταση. Ο Ηρακλής ανέβηκε στην πυρά και πρόσταξε να την ανάψουν. Κανείς όμως δεν τόλμησε να υπακούσει ώσπου κάποιος περαστικός ποιμένας αιολος, ονόματι Ποιας, πρόσταξε τον Φιλοκτήτη, γιο του άποτη Δημώνασσα, να κάνει ό,τι είχε ζητήσει ο Ηρακλής. Από ευγνωμοσύνη ο Ηρακλής άφησε τη φαρέτρα, το τόξο και τα βέλη του στον Φιλοκτήτη , μόλις οι φλόγες άρχισαν να γλείφουν την πυρά, άπλωσε πάνω της τη λεοντή και, ακουμπώντας το κεφάλι πάνω στο ρόπαλο λες και ήταν μαξιλάρι, ξάπλωσε με το ύφος ευδαιμονίας κάποιου φιλοξενούμενου πού περιστοιχίζεται από κύπελλα κρασιού. Ύστερα έπεσαν από τον ουρανό μερικοί κεραυνοί και η πυρά μεμιάς έγινε, στάχτη (6).

η. Πάνω στο Όλυμπο ο Ζευς καμάρωνε πού ο ευνοού­μενός γιος του φέρθηκε τόσο γενναία.
- Η αθάνατη πλευρά του Ηρακλή είναι εξασφαλι­σμένη από το θάνατο, ανακοίνωσε, και σε λίγο θα τον καλωσορίσω σε τούτο τον ευλογημένο τόπο. Κι όποιος έχει αντιρρήσεις για την αποθέωση του, πού την αξίζει με το παραπάνω, θέλει δεν θέλει θα το χωνέψει για καλά !
Όλοι οι Ολύμπιοι συγκατένευσαν και η Ήρα αποφάσισε να καταπιεί την προσβολή η οποία αναμφιβόλως προορι­ζόταν για κείνη , είχε κιόλας όμως σχεδιάσει να τιμωρήσει τον Φιλοκτήτη για την καλή του πράξη: να τον δαγκώσει λημναία οχιά.

θ. Οι κεραυνοί καταβρόχθισαν το θνητό μέρος του Ηρακλή. Δεν έμοιαζε πλέον στην Αλκμήνη, άλλά – όπως το φίδι πού άλλαζε δέρμα – λαμποκοπούσε σε όλη τη μεγαλειότητα του θεϊκού πατέρα του. Ένα σύννεφο τον έκρυψε από το βλέμμα των συντρόφων του όσο ο Ζευς τον μετέφερε με το τέθριππο άρμα του μέσα στα μουγκρητά των κεραυνών πάνω στους ουρανούς όπου πιάνοντας τον από το χέρι η Αθηνά τον συνέστησε στους θεϊκούς συντρόφους της (7).

ι. Ο Ζευς προόριζε τον Ηρακλή για έναν από τούς Δώδεκα Ολύμπιους, δεν θα απέκλειε όμως κανέναν ευχαρίστως από την υπάρχουσα θεϊκή συντροφιά ώστε να κάνει τόπο για τον Ηρακλή. Έπεισε λοιπόν την Ήρα να τον υιοθετήσει με μια τελετή αναγέννησης: να πέσει στο κρεβάτι παριστάνοντας ότι κοιλοπονάει και να εμφανίσει τον Ηρακλή τρα­βώντας τον κάτω από τις φούστες της – σε πολλές βάρβαρες φυλές ο τρόπος αυτός εφαρμοζόταν ακόμα πολύ αργότερα στην τελετή υιοθεσίας. Έκτοτε η Ήρα θεωρούσε δικό της παιδί τον Ηρακλή, αγαπώντας τον σχεδόν όσο και τον Δία. Όλοι οι αθάνατοι τον καλωσόρισαν εγκάρδια και η Ήρα τον πάντρεψε με την κόρη της, την όμορφη Ήβη, η οποία του γέννησε δύο γιους: τον Αλεξιάρη και τον  Ανίκητο . Ωστόσο από τη μεριά του και ο Ηρακλής κέρδισε επάξια την ευγνωμοσύνη της Ήρας σκοτώνοντας στη Γιγαντομαχία τον Προνομο ο οποίος προσπάθησε να τη βιάσει (8).

Κ. Ο Ηρακλής έγινε ο θυρωρός των ουρανών και δεν κουράζεται ποτέ να στέκεται κατά το σούρουπο μπροστά στις ολύμπιες πύλες περιμένοντας την επιστροφή της Άρτεμης από το κυνήγι. Την καλωσορίζει κεφάτος, κατεβάζει τούς σωρούς της λείας από το άρμα και συνοφρυωμένος την απειλεί κουνώντας το δάχτυλο όταν βρει μονάχα αθώες κατσίκες και λαγούς:
- Αγριογούρουνα να χτυπάς, της λέει, πού σαρώνουν τα σπαρτά και ξεσκίζουν τη φλούδα των οπωροφόρων δέντρων. Φονιά ταύρο να χτυπάς, λιοντάρι και λύκο! Σε τι μας έβλαψαν αυτές οι κατσίκες και οι λαγοί ;
Ύστερα γδέρνει τα κουφάρια και καταπίνει λαίμαργα οποία μπουκιά βρει του γούστου του (9). Όσο όμως ο αθάνατος Ηρακλής συμποσιάζεται στο τραπέζι των θεών, το θνητό είδωλό του περιπλανάται ανάμεσα στους τρεμάμενους νεκρούς στον Ταρταρο με τεντωμένο τόξο και με το βέλος στη χορδή. Πάνω στον ωμό του ο μαλαματένιος Τελαμώνας κατάσπαρτος με τρομακτικά ανάγλυφα : λιοντάρια, αρκούδες, αγριόχοιροι και σκηνές μαχών και σκοτωμών (10).

λ. Όταν ο Ιόλαος και οι σύντροφοι του επέστρεψαν στην ΤραχΙνα, ο γιος του Ακτορα, ο Μενοιτιος, θυσίασε ένα κριάρι, ένα ταύρο και έναν αγριόχοιρο προς τιμήν του Ηρακλή και καθιέρωσε τη λατρεία του ως ήρωα στην Οπούντα της Λοκρίδας σύντομα τούς ακολούθησαν οι Θηβαίοι, ως θεό όμως τον λάτρεψαν πρώτα οι Αθηναίοι και μεταξύ τους πρώτοι οι Μαραθώνιοι, και τώρα πια ολόκληρη η ανθρωπότητα ακολουθούσε το ένδοξο παράδειγμά τους (11) . Ο γιος του Ηρακλή Φαιστός αντιλήφθηκε ότι οι Σικυώνιοι προσέφεραν απλώς τιμές ήρωα στον πατέρα του, εκείνος όμως επέμενε να θυσιάζει όπως έκαναν στους θεούς. Γι’ αυτό το λόγο οι Σικυώνιοι σφάζοντας αρνί μέχρι και πολύ αργότερα έκαιγαν τα μπούτια στους βωμούς για τον Ηρακλή θεό, ενώ προσέφεραν ένα μέρος από το υπόλοιπο κρέας του στον Ηρακλή ήρωα. Στην Οίτη τον λάτρευαν με την επωνυμία Κορνοπίων, επειδή εξόντωσε τις ακρίδες πού απειλούσαν την πόλη , οι Ίωνες των Ερυθρών πάλι τον τιμούσαν με το όνομα Ηρακλής ίποκτονος, επειδή εξόντωσε τις ίπες, σκουλήκια πού προσβάλλουν τα αμπέλια σχεδόν σε όλες τις άλλες περιοχές της χώρας.

μ. Λέγεται ότι ένα άγαλμα του Ηρακλή από την Τύρο, το οποίο αργότερα βρισκόταν στο Ιερό του στις Ερυθρές, απεικόνιζε τον Ηρακλή τον Δάκτυλο. Το άγαλμα είχε βρεθεί πάνω σε μια σχέδια, κοντά στο ακρωτήριο Μεσάτη της , Ιωνικής Θάλασσας, ακριβώς στη μέση μεταξύ του λιμανιού των Ερυθρών και της Χίου. Από τη μια ακτή οι Ερυθραιοι και από την άλλη οι Χιώτες προσπαθούσαν με όλες τους τις δυνάμεις να τραβήξουν τη σχέδια, μάταια όμως. Τελικά ένας ψαράς από τις Ερυθρές πού είχε χάσει το φως του είδε στο
Όνειρο του ότι οι γυναίκες των Ερυθρών έπρεπε να πλέξουν με τα μαλλιά τους σκοινιά, με τα οποία οι άντρες δεν θα δυσκολεύονταν πια να τραβήξουν τη σχεδία. ΟΙ γυναίκες μιας θρακιώτικης φυλής πού ήταν εγκαταστημένη στις  Ερυθρές έπλεξαν πράγματι το σκοινί και τελικά η σχεδία τραβήχτηκε στην ακτή , έτσι έκτοτε μόνο στους δικούς τους απόγονους επιτρεπόταν να μπαίνουν στο Ιερό όπου βρισκόταν το σκοινί αυτό. Ο Φορμίων ξαναβρήκε την όραση του και δεν την ξαναχασε όσο ζούσε

Ηρακλείδες

Ηρακλείδες

Posted by ancientweb 

Η ΜΗΤΕΡΑ του Ηρακλή, η Αλκμήνη, μετακόμισε στην Τίρυνθα παίρνοντας μαζί της και μερικούς από τούς γιους του Ηρακλή οι υπόλοιποι ζούσαν ακόμα στη Θήβα και στην Τράχυνα . Ο Ευρυσθεύς λοιπόν αποφάσισε να τούς εκδιώξει όλους από την Ελλάδα προτού ανδρωθούν και τον εκθρονίσουν. Διαμήνυσε λοιπόν στον Κύημα ζητώντας την έκδοση όχι μόνο των Ηρακλειδών, άλλά και του Ιόλαου, ολόκληρης της οικογένειας τού Λικύμνιου, καθώς και των αρκάδων συμμά­χων τού Ηρακλή. Όντας πολύ αδύναμοι για να αντισταθούν στον Ευρυσθέα – ο Κύηξ ισχυρίστηκε ότι αδυνατεί να τούς βοηθήσει – εγκατέλειψαν εν σώματι την Τραχίνα και επισκέφθηκαν ικέτες τις περισσότερες μεγάλες ελληνικές πόλεις ζητώντας φιλοξενία. Οι Αθηναίοι υπό τη βασιλεία τού Θησέα υπήρξαν οι μόνοι πού τόλμησαν να τα βάλουν με τον Ευρυσθέα: υπερίσχυσε η έμφυτη αίσθηση πού είχαν της δικαιοσύνης όταν αντίκρισαν τούς Ηρακλείδες πού είχαν καταφύγει στο βωμό του Ελέου (1).

β. Ο Θησεύς εγκατέστησε τούς Ηρακλείδες μαζί με τη συνοδεία τους στην Τρικόρυθο – μια από τις πόλεις της Αττικής Τετράπολης – και αρνήθηκε να τούς εκδώσει στον Ευρυσθέα, πράγμα πού στάθηκε η αιτία του πρώτου πολέμου μεταξύ της Αθήνας και της Πελοποννήσου, επειδή όταν πια όλοι οι Ηρακλείδες αντρώθηκαν, ο Ευρυσθεύς συγκέντρωσε στράτευμα και βάδισε κατά της Αθήνας. Ο Ιόλαος, ο Θησεύς και ο Υλλος ορίστηκαν αρχηγοί τού ενωμένου στρα­τεύματος των Αθηναίων και των Ηρακλειδών. Κατά μερικούς όμως ο Θησεύς είχε ήδη τότε αντικατασταθεί από το γιο του Δημοφώντα. Επειδή κάποιο μαντείο τούς είχε αποκαλύψει ότι οι Αθηναίοι πρόκειται να ηττηθούν εκτός κι αν κάποιο από τα παιδιά τού Ηρακλή θυσιαστεί για τη σωτηρία όλων, η Μακαρία, η μοναδική κόρη του, αυτοκτόνησε στον Μαραθώνα χαρίζοντας έτσι το όνομα της στην πηγή Μακαρία (2).

γ. Ύστερα οι Αθηναίοι, για τούς οποίους ακόμα και πολύ αργότερα αποτελούσε πηγή συλλογικής υπερηφάνειας ότι παρείχαν προστασία στους  Ηρακλείδες, νικήσαν σε σκληρή αναμέτρηση τον Ευρυσθέα, σκότωσαν τούς γιους του , Αλέξανδρο, Ιφιμεδοντα, Ευρύβιο, Μέντορα και Περιμηδη και χώρια τούς αμέτρητους συμμάχους τους. Ο Ευρυσθεύς τράπηκε σε φυγή πάνω στο άρμα του, ο Ύλλος όμως τον κυνήγησε, τον έφτασε στις Σκιρωνίδες πέτρες, του έκοψε το κεφάλι και η Αλκμήνη του έβγαλε τα μάτια με τις βελόνες της , ο τάφος του βρίσκεται κάπου εκεί κοντά (3) . Μερικοί όμως λένε ότι αιχμαλωτίστηκε από τον Ιόλαο στις ΣκιρωνΙδες Πέτρες και μεταφέρθηκε ζωντανός ενώπιον της Αλκμήνης η οποία διέταξε την εκτέλεση του. Οι Αθηναίοι μεσολάβησαν για τη σωτήρια του, μάταια ωστόσο, και προτού πραγματοποιήσουν την απόφαση, χύνοντας δάκρυα ευγνωμοσύνης ο Ευρυσθεύς δήλωσε ότι ακόμα και στο θάνατο του θα παραμείνει πιστός φίλος των Αθηναίων, όσο και άσπονδος εχθρός των Ηρακλειδών.
- Θησέα ! φώναξε. Δεν χρειάζεται να κάνεις στον τάφο μου ούτε σπονδές ούτε και αιματηρές θυσίες εγώ θα κρατήσω μακριά κάθε εχθρό από τη γη της Αττικής ακόμη και χωρίς τέτοιες προσφορές!
Ύστερα εκτελέστηκε και θάφτηκε μπροστά στο ιερό της Αθηνάς στην Παλλήνη στη μέση της οδού Αθηνών και Μαραθώνα. Κατά μια τελείως διαφορετική αφήγηση οι Αθηναίοι πολέμησαν στο πλευρό τού Ευρυσθέα στη μάχη κατά των Ηρακλειδών στο Μαραθώνα, και αφού ο Ιόλαος έκοψε το κεφάλι του Ευρυσθέα κοντά στην πηγή Μακαρια, το έθαψε στην Τρικόρυθο κοντά στην αμαξιτή οδό, ενώ έστειλε το σώμα στο Γαργηττό για να το θάψουν εκεί (4).

δ. Εν τω μεταξύ ο Υλλος και όσοι Ηρακλείδες είχαν εγκατασταθεί κοντά στις , Ηλέκτρες πύλες των Θηβών εισέβαλαν στην Πελοπόννησο και κατέλαβαν όλες τις πόλεις της με αιφνιδιαστική έφοδο , όταν όμως ύστερα από έναν χρόνο έπεσε πανούκλα και ένα μαντείο αποφάνθηκε ότι «οι Ηρακλείδες επέστρεψαν πριν τον καθορισμένο χρόνο», ο Υλλος αποσύρθηκε στον Μαραθώνα . Υποκύπτοντας στην τελευ­ταία επιθυμία του πατέρα του παντρεύτηκε την Ιόλη, ενώ ο ίδιος υιοθετήθηκε από τον δωριεα Αίγιμιό , ύστερα πήγε πάλι στο μαντείο των Δελφών για να ρωτήσει πότε θα έρθει «Ο καθορισμένος χρόνος» εκεί όμως τον προειδοποίησαν να περιμένει «μέχρι τον τρίτο θερισμό». Επειδή φαντάστηκε ότι αυτό σήμαινε τρία χρόνια, περίμενε ώσπου να περάσουν και μόνο ύστερα επιτέθηκε πάλι. Στον Ισθμό συναντήθηκε με τον Ατρέα ο οποίος στο μεταξύ είχε ανέβει στο θρόνο των Μυκηνών και ηγειτο ενός αχαϊκού στρατεύματος (5).

ε. Για να αποφευχθεί η περιττή αιματοχυσία, ο Υλλος προκάλεσε σε μονομαχία οποιοδήποτε εχθρό του αντιστοίχου βαθμού.
- Αν νικήσω, είπε, θα πάρω το θρόνο και ολόκληρο το βασΙλειο. Αν χάσω, όλοι εμείς οι Ηρακλείδες δεν θα επιστρέψουμε από αυτό το δρόμο για πενήντα χρόνια.
Ο βασιλιάς της Τεγεας Έχεμος δέχτηκε την πρόκληση και η μονομαχία πραγματοποιήθηκε στα σύνορα της Κοριν­θίας με τη ΜεγαρΙδα . Ο Υλλος σκοτώθηκε και τον έθαψαν στα Μέγαρα , ενώ οι Ηρακλείδες, τιμώντας το λόγο του , αποσύρθηκαν πάλι στην Τρικόρυθο κι από κει στη Δωρίδα δηλώνοντας στον Αιγιμιό την απαίτηση τους για το τμήμα εκείνο της χώρας πού του είχε εμπιστευθεί ο πατέρας τους. Στην Πελοπόννησο δεν παρέμειναν παρά ο Λικύμνιος και οι γιοι του καθώς και ο Ηρακλείδης Τληπόλεμος, τον οποίο προσκάλεσαν να εγκατασταθεί στο Αργος. Ο δελφικός Απόλλων πού εισέπραξε πάρα πολλά παράπονα λόγω της φαινομενικά εσφαλμένης συμβουλής του, εξήγησε ότι με τον «τρίτο θερισμό» εννοούσε την τρίτη γενιά (6).

Ζ. Η Αλκμήνη επέστρεψε στη Θήβα και όταν τελικά πέθανε σε πολύ προχωρημένη ηλικία, ο Ζευς διέταξε τον Ερμή να κλέψει το φέρετρο πού κουβάλαγαν μέχρι τον τάφο πάνω στους ώμους οι Ηρακλείδες , ο Ερμής το έκανε πράγματι, αντικαθιστώντας με μια πέτρα το σώμα, το οποίο μετέφερε στα Νησιά των Μακάρων. Εκεί η Αλκμήνη αναστήθηκε και ξανανιώνοντας παντρεύτηκε τον Ραδάμανθυ. Στο μεταξύ οι Ηρακλείδες καταλαβαίνοντας ότι παραήταν βαρύ το φέρετρο για τούς ώμους τους, το άνοιξαν και ανακάλυψαν την άπάτη. Έστησαν την πέτρα σε κάποιο από τα Ιερά άλση των Θηβών όπου και λάτρευαν την Αλκμήνη ως θεά. Μερικοί λένε ότι παντρεύτηκε τον Ραδάμανθυ στις Ωκαλίες πριν το θάνατο της , κατ’ άλλους πέθανε στα Μέγαρα, όπου πολύ αργότερα έδειχναν ακόμα τον τάφο της, ταξιδεύοντας από το Αργος στη Θήβα, προσθέτοντας ακόμα ότι όταν ξέσπασε διαφωνία μεταξύ των Ηρακλειδων, γιατί άλλοι ήθελαν να επιστρέψουν με τη νεκρή στη Θήβα, άλλοι πάλι ήθελαν να συνεχίσουν το ταξίδι, το μαντείο των Δελφών συμβούλεψε να τη θάψουν στα Μέγαρα. Έναν άλλο λεγόμενο τάφο της Αλκμήνης μπορούσε κανείς να δει στην Αλίαρτο (7).

η. Οι Θηβαίοι ίδρυσαν ηρώο προς τιμήν του Ιόλαου κοντά στο ιερό του Αμφιτρύωνα , οι ερωτευμένοι εκεί ορκίζονταν παντοτινή πίστη στο όνομα του Ηρακλή , παρ’ όλα αυτά είναι γενικά αποδεκτό ότι ο Ιόλαος πέθανε στο νησί της Σαρδηνίας (8).

θ. Στο Αργος ο Τληπόλεμος σκότωσε τυχαία τον αγαπημένο του θειο Λικύμνιο. Καθώς τιμωρούσε έναν δούλο με ρόπαλο από αγριελιά, ο τότε πια γέρων και τυφλός Λικύμνιος κάπως σκουντούφλησε ανάμεσα τους κι έτσι έφαγε μια κι εκείνος στο κεφάλι. Επειδή οι υπόλοιποι Ηρακλειδες φοβέριζαν να τον σκοτώσουν, ο Τληπόλεμος ναυπήγησε στόλο, μάζεψε πολλούς από τούς συντρόφους του και ακολουθώντας τη συμβουλή του Απόλλωνα κατέφυγε στη Ρόδο, όπου και εγκαταστάθηκε ύστερα από μακρόχρονη περιπλά­νηση και πολλές κακουχίες (9). Εκείνο τον καιρό στη Ρόδο κατοικούσαν άποικοι Έλληνες υπό το βασιλιά Τριοπα, γιο του Φόρβαντα, με τη σύμφωνη γνώμη του οποίου ο Τληπό­λεμος μοίρασε το νησί στα τρία και κατά τα λεγόμένα ίδρυσε τη Λίνδο, την Ιαλυσό και την Κάμειρο . Ο Ζευς ευνόησε και έκανε πλούσιο το λαό του. Αργότερα ο Τληπόλεμος έπλευσε κάτω από την Τροία με στόλο πού απαρτιζόταν από εννέα ροδίτικα πλοία (10).

ι. Στη γη των Φαιάκων ο Ηρακλής έκανε άλλον έναν Ύλλο με την κόρη του ποτάμιου θεού Αιγαίου, τη νύμφη των υδάτων Μελίτη. Είχε βρεθεί εκεί ύστερα από το φόνο των παιδιών του με την ελπίδα ότι ο βασιλιάς Ναυσίθοος και η Μάκρις, η τροφός του Διόνυσου θα τον εξάγνιζαν. Αυτός ο Ύλλος μετανάστευσε μαζί με πλήθος άποικων Φαιάκων στην Κρόνια Θάλασσα και από αυτόν ονομάστηκαν Υλλαίοι (11).

κ. Ο στερνογεννημενός Ηρακλείδης λέγεται ότι ήταν ο αθλητής Θεαγένης από τη Θάσο, τη μητέρα του οποίου μια νύχτα επισκέφτηκε κάποιος στο ναό του  Ηρακλή και τον οποίο εκείνη πέρασε για τον Ιερέα του Ηρακλή, τον άντρα της δηλαδή, μα αργότερα αποδείχτηκε ότι ήταν ο θεός ο ίδιος (12).

λ. Τελικά η Πελοπόννησος κυριεύτηκε ξανά από την τέταρτη γενιά των Ηρακλειδών υπό την ηγεσία του Τημε­νου, του Κρεσφόντη και των διδύμων Προκλη και Ευρυσθένη αφού προηγουμένως σκότωσαν τον βασιλιά των Μυκηνών Τισαμενη, γιο του Ορέστη. Θα μπορούσαν να είχαν καταλάβει και νωρίτερα την Πελοπόννησο αν ένας από τούς πρίγκιπες τους δεν είχε σκοτώσει τον άκαρνανα Ποιητή Κάρνο ενώ εκείνος τους πλησίαζε ψέλνοντας τραγούδια προφητικά , τον είχαν περάσει για μάγο πού έστειλε εναντίον τους ο Τισαμενός . Η τιμωρία τους για τη Ιεροσυλία ήταν να βου­λιάξει ο στόλος τους και να σκορπιστεί το στράτευμά τους εξαιτίας κάποιου λιμού. Τότε το μαντείο των Δελφών συμβούλεψε να «εξορίσουν το φονιά για δέκα χρόνια και στη θέση του να τοποθετήσουν ως αρχηγό τον Τρίοπα». Ήταν κιόλας έτοιμοι να ξεκινήσουν στη Ρόδο για να φέρουν το γιο του Φόρβαντα Τριοπα, όταν ο Τημενός πρόσεξε κάποιον Όξυλο, αρχηγό μιας αιτωλικης φυλής, ο οποίος τότε ακριβώς ξεπλήρωνε κάποιο φόνο ή κάτι άλλο με εξορία ενός έτους στην Ηλιδα και έτυχε να καβαλάει ένα μονόφθαλμο άλογο. Τρίοψ σημαίνει «με τρία μάτια», τον πήρε λοιπόν κι ο Τημενός για οδηγό τους, και αφού αποβιβάστηκε στην Ήλιδα μαζί με τους Ηρακλειδες συγγενείς του, δεν άργησε να καταλάβει ολόκληρη την Πελοπόννησο και να τη μοιράσει δια κλήρου . Ο κλήρος πού είχε σημαδευτεί με έναν βάτραχο συμβόλιζε το Αργος και έπεσε στον Τήμενο , η Σπάρτη με σύμβολο το φίδι έπεσε στους δίδυμους Προκλη και Ευρυσθενη, ενώ η Μεσσήνη με σύμβολο την αλεπού έλαχε του Κρεσφόντη

ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΠΛΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.

Τριήρης

Posted by ancientweb on Ιουλίου 16, 2011

Η Tριήρης ήταν ταχύτατο αρχαίο κωπήλατο πολεμικό πλοίο, του οποίου ο τύπος εξελίχθηκε στον αρχαίο ελλαδικό χώρο (αρχικά στην Κόρινθο, σύμφωνα με την παράδοση) από τη διήρη, που ήδη κυριαρχούσε στις ελληνικές αποικίες της Μ. Ασίας, στην Κύπρο και τη Φοινίκη. Χαρακτηρίστηκε, από τη γενικευμένη χρήση της, ως μεσογειακή τεχνολογία της εποχής με τρεις σειρές κωπηλατών (ερετών), που στον ελληνικό χώρο κατανέμονταν σε ισάριθμα καταστρώματα (τρίκροτες τριήρεις), αλλά στη Φοινίκη, στην Καρχηδόνα και στην Ιταλία εμφανίστηκαν επίσης δίκροτες τριήρεις, δηλαδή με δυο καταστρώματα, αλλά 2 κωπηλάτες ανά κουπί στο πάνω, καθώς και μονόκροτες, δηλαδή με ένα κατάστρωμα, αλλά 3 κωπηλάτες ανά κουπί.

Ο Γυναικείος Πυρρίχιος Στην Αρχαία Ελλάδα

Δούκα Στέλλα, Λεπίδα Γεωργία, Καϊμακάμης Βασίλειος ΤΕΦΑΑ Α.Π.Θ, Θεμιστοκλή Σοφούλη 36, 54655 θεσσαλονίκη

Από την αρχαιότητα η τέχνη του χορού ήταν ένα πολύ σημαντικό στοιχείο στη ζωή των ανθρώπων και τους συνόδευε από τη γέννηση τους έως και το τέλος της ζωής τους. Οι περισσότεροι μελετητές που έχουν ασχοληθεί με τις ορχήσεις στην αρχαία Ελλάδα, κάνουν λόγο για τους πολεμικούς χορούς και ειδικότερα για τον πιο γνωστό από αυτούς, τον πυρρίχιο. Ο χορός αυτός έπαιζε σημαντικό ρόλο και στη ζωή των γυναικών, ιδιαίτερα στη Σπάρτη και την Αθήνα, όπου σύμφωνα με τους νόμους τους, οι γυναίκες έπρεπε να ασκούνται στις πολεμικές τέχνες μέσα από τις πολεμικές ορχήσεις όχι όμως με την ίδια ένταση και στις δύο πολιτείες. Επίσης ο γυναικείος πυρρίχιος είχε άμεση σχέση και με την λατρεία των θεών, ιδιαίτερα της Αθηνάς και της Αρτεμης αφού υπάρχει πληθώρα γραπτών και απτών πηγών , που επιβεβαιώνουν το ρόλο αυτό. Ο γυναικείος πυρρίχιος ήταν περισσότερο μιμητικός χορός που παρουσίαζε το πάθος και την ένταση της μάχης με σκοπό την εμψύχωση και την ψυχαγωγία του ανδρικού πληθυσμού, ενώ στη λατρευτική του μορφή, ο χορός εκτελούνταν ώστε να έρθουν οι πυρριχίστριες σε επικοινωνία με τους θεούς και να πετύχουν την εξωτερίκευση, με τον καλύτερο τρόπο, των ανθρώπινων αναγκών τους για παράκληση και ευχαριστία.

http://www.acrodance.gr/welcome/history/61-o-gunaikeios-pyrrixios-stin-arxaia-ellada

Η αόρατη γεωμετρία στην αρχαία Ελλάδα- http://www.projethomere.com

http://youtu.be/5whCdGLDSL8

ΤΟ ΔΕΛΦΙΚΟ Ε (ΕΨΙΛΟΝ)

ΤΟ ΔΕΛΦΙΚΟ Ε (ΕΨΙΛΟΝ)

ΤΟ ΔΕΛΦΙΚΟ Ε (ΕΨΙΛΟΝ) Ή αλλιώς το «Έψιλον εν Δελφοίς» είναι σήμερα ένα πολύ παρεξηγημένο σύμβολο που οι αδαείς θέλουν να το ταυτίζουν, από άγνοια βέβαια, με μυστικές ομάδες, (βλέπε ομάδα Έψιλον), συνομωσίες και άλλου είδους φανταστικές θεωρίες. Αντιθέτως το Δελφικό Έψιλον, δηλαδή το σύμβολο αυτό που ήταν τοποθετημένο (σύμφωνα με τα αρχαία κείμενα και τα ευρήματα), στην κορυφή τού Αετώματος τού Ναού τού Απόλλωνος στους Δελφούς, είχε για τον αρχαίο κόσμο την δικιά του σημαντική αξία και φιλοσοφία.

Είναι σαν να ρωτάς κάποιον να σου πει τι είναι «ζούγκλα» και να σου απαντάει με μεγαλόπρεπη αφέλεια: «εκπομπή του ΑΛΤΕΡ με τον Τριανταφυλλόπουλο».

Να λοιπόν ποιο ήταν και τι σήμαινε το ΔΕΛΦΙΚΟ ΕΨΙΛΟΝ:

Το Γράμμα Έψιλον σαν σύμβολο σχετίζεται άμεσα με την Δελφική Ηλιακή μυσταγωγία, την μύηση του ανθρώπου στο ΦΩΣ. Η τοποθέτησης του στο αέτωμα του Δελφικού Ναού του ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ (θεού του Φωτός - Ηλιακή λατρεία) δηλώνει την αέναη σχέση του με το Φως, την τελείωση και ως εκ τούτου σαν Έψιλον υποδηλώνεται ο Φωτεινός. Το γράμμα Ε είναι σαν σχήμα η έκφανση της τριαδικότητας εξ ου και η τρείς φορές τοποθέτηση του εις το αέτωμα του Απολλώνιου ναού μια σε ξύλο, δεύτερη σε χαλκό και τρίτη σε χρυσό.Το γράμμα Ε ως αριθμός συμβολίζεται με τον αριθμό 5. Τα 4 κοσμογονικά στοιχεία της Γής, του Αέρα, του Νερού και του Πυρ με την πεμπτουσία του Ουράνιου - Αιθέρα. Όλα τα παραπάνω συνθέτουν τον Άνθρωπο. Ομοίως γνωρίζουμε ότι το ιερό πεντάγραμμο (πεντάλφα) συμβολίζει τον άνθρωπο και παράλληλα τα 5 στοιχεία που τον αποτελούν κατά τους Πυθαγόρειους μύστες όπου το είχαν σαν ιερό σύμβολο.

Τρείς φορές τοποθετήθηκε ένα Ε (ΕΨΙΛΟΝ) στην κορυφή τού Αετώματος τού Ναού τού Απόλλωνος στους Δελφούς, κατάντικρυ σε όποιον πλησίαζε την κεντρική, ανατολική Πύλη του, πάντοτε συνοδευόμενο από το ΓΝΩΘΙ Σ'ΑΥΤΟΝ στην κάτω αριστερή γωνία και το ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ στην κάτω δεξιά τού ιδίου Αετώματος. Ήταν γνωστά σαν ''Δελφικά παραγγέλματα'', το δε Ε το ''προεδρεύον'' αυτών. Το παλαιότερο από αυτά (τα Ε) ήταν ξύλινο κι αναφέρεται σαν ''Ε των Σοφών '', γιατί αφιερώθηκε από τον Σόλωνα κατά μία εκδοχή, κατά δε άλλη από όλους μαζί τούς τότε αναγνωρισμένους Σοφούς. Όταν αυτό εφθάρη, οι Αθηναίοι ανέθεσαν στο Ναό το δεύτερο, το οποίο ήταν χάλκινο. Σε αντικατάσταση και αυτού, η Λιβία Δρουσέλλα, σύζυγος τού Αυγούστου, αφιέρωσε το τρίτο και τελευταίο, από καθαρό χρυσό. Η μοναδική πληροφορία για το Ε των Δελφών προέρχεται από τον Πλούταρχο (46-127 μ.Χ.), ο οποίος ως Ιερεύς διά βίου τού Απόλλωνος, πρέπει να ήταν κοινωνός και γνώστης των Μυστηρίων.

 

Αυτά  το  ολίγα  

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Ζωή και δράση

Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε μεταξύ Ιουλίου και Δεκεμβρίου του έτους 384 π.Χ. στα Αρχαία Στάγειρα της Χαλκιδικής (σημερινή ονομασία της περιοχής Λιοτόπι, μισό χιλιόμετρο νοτίως της Ολυμπιάδας). Ο πατέρας του Νικόμαχος ήταν γιατρός του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Γ΄, τον οποίο είχε πατέρα ο Φίλιππος. Ο Νικόμαχος, που κατά το Σουίδα είχε γράψει έξι βιβλία ιατρικής και ένα φυσικής, θεωρούσε πρόγονό του τον ομηρικό ήρωα και γιατρό Μαχάονα, το γιο του Ασκληπιού. Πίστευαν ότι και της μητέρας του η καταγωγή ήταν θεϊκή. Ονομαζόταν Φαιστίς, είχε έρθει με Χαλκιδείς αποίκους στα Στάγειρα και ανήκε στο γένος των Ασκληπιαδών.
Ο Αριστοτέλης πρόωρα ορφάνεψε από πατέρα και μητέρα και την κηδεμονία του ανέλαβε ο φίλος του πατέρα του Πρόξενος, που ήταν εγκαταστημένος στον Αταρνέα της μικρασιατικής Αιολίδας, απέναντι από τη Λέσβο. Ο Πρόξενος, που φρόντισε τον Αριστοτέλη σαν δικό του παιδί, τον έστειλε στην Αθήνα σε ηλικία 17 ετών (367 π.Χ.), για να γίνει μαθητής του Πλάτωνα. Πράγματι ο Αριστοτέλης σπούδασε στην Ακαδημία του Πλάτωνα επί 20 χρόνια (367 - 347), μέχρι τη χρονιά δηλ. που πέθανε ο δάσκαλός του. Στο περιβάλλον της Ακαδημίας άφηνε κατάπληκτους όλους και τον ίδιο το δάσκαλό του, με την ευφυΐα και τη φιλοπονία του. Ο Πλάτωνας τον ονόμαζε "νουν της διατριβής" και το σπίτι του "οίκον αναγνώστου".
Όταν το 347 π.Χ. πέθανε ο Πλάτωνας, προέκυψε θέμα διαδόχου στη διεύθυνση της σχολής. Επικρατέστεροι για το αξίωμα ήταν οι τρεις καλύτεροι μαθητές του Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης, ο Ξενοκράτης και ο Σπεύσιππος. Ο Αριστοτέλης τότε μαζί με τον Ξενοκράτη εγκατέλειψε την Αθήνα και εγκαταστάθηκαν στην Άσσο, πόλη της μικρασιατικής παραλίας, απέναντι από τη Λέσβο. Την Άσσο κυβερνούσαν τότε δύο πλατωνικοί φιλόσοφοι, ο Έραστος και ο Κορίσκος, στους οποίους είχε χαρίσει την πόλη ο ηγεμόνας του Αταρνέα και παλιός μαθητής του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, Ερμίας. Οι δύο φίλοι, κυβερνήτες της Άσσο, είχαν ιδρύσει εκεί μια φιλοσοφική σχολή, ως παράρτημα της Ακαδημίας.
Στην Άσσο ο Αριστοτέλης δίδαξε τρία χρόνια και μαζί με τους φίλους του κατόρθωσε ό,τι δεν μπόρεσε ο Πλάτωνας. Συνδέθηκαν στενά με τον Ερμία και τον επηρέασαν τόσο, ώστε η τυραννία του να καταστεί πραότερη και δικαιότερη. Το τέλος του τυράννου όμως ήταν τραγικό. Επειδή προέβλεπε την εκστρατεία των Μακεδόνων στην Ασία, συμμάχησε με το Φίλιππο. Γι' αυτό τον συνέλαβαν οι Πέρσες και τον θανάτωσαν με μαρτυρικό σταυρικό θάνατο.
Το 345 π.Χ. ο Αριστοτέλης, ακολουθώντας τη συμβουλή του μαθητή του Θεόφραστου, πέρασε απέναντι στη Λέσβο και εγκαταστάθηκε στη Μυτιλήνη, όπου έμεινε και δίδαξε μέχρι το 342 π.Χ. Στο μεταξύ είχε παντρευτεί την ανιψιά και θετή κόρη του Ερμία, την Πυθιάδα, από την οποία απέκτησε κόρη, που πήρε το όνομα της μητέρας της. Μετά το θάνατο της πρώτης του συζύγου ο Αριστοτέλης συνδέθηκε αργότερα στην Αθήνα με τη Σταγειρίτισσα Ερπυλλίδα, από την οποία απέκτησε ένα γιο, το Νικόμαχο. Το 342 π.Χ. τον προσκάλεσε ο Φίλιππος στη Μακεδονία, για να αναλάβει τη διαπαιδαγώγηση του γιου του Αλέξανδρου, που ήταν τότε μόλις 13 χρονών. Ο Αριστοτέλης άρχισε με προθυμία το έργο της αγωγής του νεαρού διαδόχου. Φρόντισε να του μεταδώσει το πανελλήνιο πνεύμα και χρησιμοποίησε ως παιδευτικό όργανο τα ομηρικά έπη. Η εκπαίδευση του Αλέξανδρου γινόταν άλλοτε στην Πέλλα και άλλοτε στη Μίεζα, μια κωμόπολη της οποίας τα ερείπια έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη· βρισκόταν στους πρόποδες του βουνού πάνω στο οποίο είναι χτισμένη η σημερινή Νάουσα της Μακεδονίας. Εκεί το 341 π.Χ. πληροφορήθηκε το θάνατο του Ερμία.
Ο Αριστοτέλης έμεινε στη μακεδονική αυλή έξι χρόνια. Όταν ο Αλέξανδρος συνέτριψε την αντίσταση των Θηβαίων και αποκατέστησε την ησυχία στη νότια Ελλάδα, ο Αριστοτέλης πήγε στην Αθήνα (335 π.Χ.) και ίδρυσε δική του φιλοσοφική σχολή. Για να εγκαταστήσει τη σχολή του διάλεξε το Γυμνάσιο, που λεγόταν και Λύκειο, ανάμεσα στο Λυκαβηττό και τον Ιλισό, κοντά στην πύλη του Διοχάρη.Ο χώρος του Γυμνασίου βρέθηκε πρόσφατα στις ανασκαφές,για την ανέγερση του νέου Μουσείου Γουλανδρή,πίσω από το Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, στην οδό Ρηγίλλης. Ο ιστορικός αυτός αρχαιολογικός χώρος διασκευάζεται έτσι ώστε να γίνει επισκέψιμος. Εκεί υπήρχε άλσος αφιερωμένο στον Απόλλωνα και τις Μούσες. Με χρήματα που του έδωσε άφθονα ο Αλέξανδρος, ο Αριστοτέλης έχτισε μεγαλόπρεπα οικήματα και στοές, που ονομάζονταν "περίπατοι". Ίσως γι' αυτό η σχολή του ονομάστηκε Περιπατητική και οι μαθητές του περιπατητικοί φιλόσοφοι.
Η οργάνωση της σχολής είχε γίνει κατά τα πρότυπα της Πλατωνικής Ακαδημίας. Τα μαθήματα για τους προχωρημένους μαθητές γίνονταν το πρωί ("εωθινός περίπατος") και για τους αρχάριους το απόγευμα ("περί το δειλινόν", "δειλινός περίπατος"). Η πρωινή διδασκαλία ήταν καθαρά φιλοσοφική ("ακροαματική"). Η απογευματινή "ρητορική" και "εξωτερική".
Η σχολή είχε μεγάλη βιβλιοθήκη και τόσο καλά οργανωμένη, ώστε αργότερα χρησίμευσε ως πρότυπο για την ίδρυση των βιβλιοθηκών της Αλεξάνδρειας και της Περγάμου. Ο Αριστοτέλης μάζεψε χάρτες και όργανα χρήσιμα για τη διδασκαλία των φυσικών μαθημάτων. Έτσι σύντομα η σχολή έγινε περίφημο κέντρο επιστημονικής έρευνας. Στα δεκατρία χρόνια που έμεινε ο Αριστοτέλης στην Αθήνα δημιούργησε το μεγαλύτερο μέρος του έργου του, που προκαλεί το θαυμασμό μας με τον όγκο και την ποιοτική του αξία. Γιατί είναι άξιο απορίας, πώς ένας άνθρωπος σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα συγκέντρωσε και κατέγραψε τόσες πολλές πληροφορίες.
Το 323 π.Χ. με την είδηση του θανάτου του Μ. Αλεξάνδρου οι οπαδοί του αντιμακεδονικού κόμματος νόμισαν ότι βρήκαν την ευκαιρία να εκδικηθούν τους Μακεδόνες στο πρόσωπο του Αριστοτέλη. Το ιερατείο, με εκπρόσωπό του τον ιεροφάντη της Ελευσίνιας Δήμητρας Ευρυμέδοντα, και η σχολή του Ισοκράτη, με το Δημόφιλο, κατηγόρησαν τον Αριστοτέλη για ασέβεια ("γραφή ασεβείας"), επειδή είχε ιδρύσει βωμό στον Ερμία, είχε γράψει τον ύμνο στην Αρετή και το επίγραμμα στον ανδριάντα του Ερμία, στους Δελφούς. Ο Αριστοτέλης όμως, επειδή κατάλαβε τα πραγματικά κίνητρα και τις αληθινές προθέσεις των μηνυτών του, έφυγε για τη Χαλκίδα, προτού γίνει η δίκη του (323 π.Χ.). Εκεί έμεινε, στο σπίτι που είχε από τη μητέρα του, μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του την Ερπυλλίδα και με τα δύο του παιδιά, το Νικόμαχο και την Πυθιάδα.
Ο Αριστοτέλης απεβίωσε μεταξύ πρώτης και εικοστής δευτέρας Οκτωβρίου του έτους 322 π.Χ. στη Χαλκίδα από στομαχικό νόσημα, μέσα σε θλίψη και μελαγχολία. Το σώμα του μεταφέρθηκε στα Στάγειρα, όπου θάφτηκε με εξαιρετικές τιμές. Οι συμπολίτες του τον ανακήρυξαν "οικιστή" της πόλης και έχτισαν βωμό πάνω στον τάφο του. Στη μνήμη του καθιέρωσαν γιορτή, τα "Αριστοτέλεια", και ονόμασαν έναν από τους μήνες "Αριστοτέλειο". Η πλατεία όπου θάφτηκε ορίστηκε ως τόπος των συνεδρίων της βουλής.
Φεύγοντας από την Αθήνα, διευθυντή της σχολής άφησε το μαθητή του Θεόφραστο, που τον έκρινε ως τον πιο κατάλληλο. Έτσι το πνευματικό ίδρυμα του Αριστοτέλη εξακολούθησε να ακτινοβολεί και μετά το θάνατο του μεγάλου δασκάλου.

Η προσωπικότητά του

Ο Αριστοτέλης ως άνθρωπος είχε πιστούς φίλους, αλλά και φοβερούς αντίπαλους (Τίμαιος, Ευβουλίδης κ.ά.), οι οποίοι κάποιες φορές τον παρουσίαζαν ως φιλάργυρο, φιλήδονο, ραδιούργο, μηχανορράφο, ακόμα ως οργανωτή δολοφονίας του Αλεξάνδρου κλπ.
Αντίθετα, από αξιόπιστες πηγές μαθαίνουμε ότι ο Αριστοτέλης υπήρξε η ενσάρκωση του ορθού μέτρου σ' όλες τις εκδηλώσεις της ζωής του. Την έμφυτη ευγένεια και τρυφερότητα της ψυχής του τη βρίσκουμε διάχυτη μέσα στη διαθήκη του. Μέσα σ' αυτή φροντίζει για τη μνήμη των γονέων και του αδερφού του και δε λησμονεί ούτε την οικογένεια του πατρικού φίλου Πρόξενου, που τον ανέθρεψε. Φροντίζει για τη δεύτερη γυναίκα του την Ερπυλλίδα και το γιο που απέκτησε μαζί της, το Νικόμαχο. Ακόμα για την κόρη του Πυθιάδα, καρπό του πρώτου του γάμου. Η μεγάλη του όμως φιλανθρωπία φαίνεται στο σημείο εκείνο της διαθήκης, όπου ορίζει να μην πουληθεί κανείς από τους δούλους που τον υπηρέτησαν, αλλά να ελευθερώνονται μόλις ενηλικιώνονται.

Ο γραπτός λόγος του Αριστοτέλη

Ο Αριστοτέλης δεν έδειξε ενδιαφέρον στη δημοσίευση των έργων του με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν σήμερα διαθέσιμα πολλά από αυτά. Ποτέ δε δημοσίευσε τα βιβλία του, εκτός από τους διαλόγους του. Η ιστορία των πρωτότυπων συγγραμμάτων του περιγράφεται από τον Στράβωνα στην "Γεωγραφία" του και από τον Πλούταρχο στο βιβλίο Βίοι Παράλληλοι, Σύλλας. Τα χειρόγραφα των παραδόσεων του Αριστοτέλη έμειναν στα χέρια του μαθητή του Θεόφραστου. Ο Θεόφραστος τα άφησε στον Νηλέα από τη Σκήψη και από αυτόν έμειναν στους κληρονόμους του. Οι απόγονοί τους τα πούλησαν στον Απελλικώνα από την Τηΐα/Τέω για ένα μεγάλο ποσό. Ο Σύλλας μετά την κατάληψη των Αθηνών (86 π.Χ.) πήρε τη βιβλιοθήκη του Απελλικώνα και τα μετέφερε στη Ρώμη. Εκεί πρωτοδημοσιεύτηκαν (60 π.Χ.) από τον Ίωνα φιλόλογο Τυραννίωνα από την Αμυσό και στη συνέχεια από τον περιπατητικό φιλόσοφο Ανδρόνικο το Ρόδιο.

Συγγραφικό έργο

Το έργο του Αριστοτέλη "Ηθικά Νικομάχεια" μεταφρασμένο στα Λατινικά

Oι Αλεξανδρινοί υπολόγιζαν ότι ο Αριστοτέλης έγραψε 400 περίπου συνολικά βιβλία. Ο Διογένης ο Λαέρτιος υπολόγισε το έργο του σε στίχους και βρήκε ότι έφταναν τις 44 μυριάδες, δηλ. 440.000. Μεγάλο μέρος από το έργο του αυτό χάθηκε. Ανήκε στην κατηγορία των δημόσιων ή "εξωτερικών" μαθημάτων και ήταν γραμμένα σε μορφή διαλογική. Από αυτά σώθηκε μόνο η "Αθηναίων Πολιτεία", σ' έναν πάπυρο που βρέθηκε στην Αίγυπτο. Τα σωζόμενα σήμερα έργα του αντιστοιχούν στη διδασκαλία που ο Αριστοτέλης έκανε στους προχωρημένους μαθητές του και που λέγονται "ακροαματικές ή εσωτερικές". Γι' αυτό και είναι γραμμένα σε συνεχή λόγο και όχι σε διάλογο. Αρκετά από τα βιβλία του έχουν υποστεί επεμβάσεις και επεξεργασίες και γενικά η κατάστασή τους δεν είναι καλή. Από το τεράστιο έργο του τελικά σώθηκαν 47 βιβλία και μερικά αποσπάσματα από τα άλλα. Δε θεωρούνται όμως όλα γνήσια. Η συνηθέστερη κατάταξή τους είναι η ακόλουθη:

Λογικά ή Όργανον

Αποτελούν πραγματείες χρήσιμες για τη γνώση και είναι οι εξής έξι:

• "Περί Ερμηνείας"
• "Κατηγορίαι"
• "Αναλυτικά Πρότερα"^[1]
• "Αναλυτικά Ύστερα"
• "Τοπικοί και Σοφιστικοί Έλεγχοι"

Οι πραγματείες αυτές αποτελούν την αιώνια δόξα του φιλοσόφου, γιατί πρώτος αυτός διατύπωσε τους νόμους της ανθρώπινης νόησης και τους τρόπους του συλλογισμού.

Φυσικά

Περιλαμβάνουν τις εξής πραγματείες:

• "Φυσική ακρόαση" (βιβλία 8)
• "Περί ουρανού" (βιβλία 4)
• "Περί γενέσεως και φθοράς" (βιβλία 3)
• "Μετεωρολογικά" (βιβλία 4)
• "Περί κόσμου" (ψευδεπίγραφο)

Βιολογικά

• "Περί ζώων ιστορίας" (βιβλία 10)
• "Περί ζώων μορίων" (βιβλία 4)
• "Περί ζώων πορείας" (1 βιβλίο)
• "Περί ζώων κινήσεως"
• "Περί ζώων γενέσεως" (βιβλία 5)
• "Περί φυτών" (ψευδεπίγραφο)

Με τα έργα του αυτά έγινε ο δημιουργός της φυσικής επιστήμης, της ζωολογίας και της συγκριτικής ανατομίας. Με τις πραγματείες αυτές έστρεψε ο Αριστοτέλης τη φιλοσοφική συζήτηση στο γόνιμο έδαφος του αισθητού κόσμου.

Περί ψυχολογίας

• "Περί ψυχής" (βιβλία 3)
• "Περί αισθήσεως και αισθητών"
• "Περί μνήμης και αναμνήσεως"
• "Περί ύπνου και εγρηγορήσεως"
• "Περί ενυπνίων"
• "Περί μαντικής της εν τοις ύπνοις"
• "Περί μακροβιότητος και βραχυβιότητος"
• "Περί ζωής και θανάτου"
• "Περί αναπνοής"
• "Περί πνεύματος" (ψευδεπίγραφο)

Εκτός από το πρώτο, τα υπόλοιπα της ομάδας αυτής είναι γνωστά με το κοινό όνομα "Μικρά φυσικά".

Μεταφυσικά

Από τα Μεταφυσικά ή πρώτη φιλοσοφία, όπως τα αποκαλούσε ο Αριστοτέλης προήλθε ο όρος "μεταφυσική" των νεότερων χρόνων. Στα 12 βιβλία των Μεταφυσικών προσθέτουν συνήθως και τη διατριβή "Περί Μελίσσου, Ξενοφάνους και Γοργίου" (πιθανώς ψευδεπίγραφο). Στην ομάδα αυτή των έργων του ο Αριστοτέλης εξετάζει τις πρώτες αρχές όλων των όντων και των "κινουμένων" και των "ακινήτων".

Ηθικά

• "Ηθικά Ευδήμεια" (βιβλία 7)^[2]
• "Ηθικά μεγάλα" (βιβλία 2)
• "Ηθικά Νικομάχεια" (βιβλία 10)

Αυτά ιδιαίτερα τα τίμησαν οι θεολόγοι.

Πολιτικά

• "Πολιτικά" (βιβλία 9)
• "Αθηναίων Πολιτεία"
• "Οικονομικά" (βιβλία 2)

Αποτελούν, και σήμερα ακόμα, τη βάση των ερευνών για όσους ασχολούνται με τις πολιτικές επιστήμες.

Τεχνικά

• "Ρητορική" (βιβλία 3)
• "Ποιητική" (βιβλίο 1, με πιθανή ύπαρξη και δεύτερου βιβλίου που δεν διασώθηκε)

Προβλήματα

Περιέχουν προβλήματα από διάφορες περιοχές της γνώσης.
Στο σώμα των αριστοτελικών έργων έχουν συμπεριληφθεί και τα ακόλουθα ακόμα έργα, που δε θεωρούνται γνήσια: Φυσιογνωμικά, Περί θαυμασίων ακουσμάτων, Περί χρωμάτων, Περί ατόμων γραμμών, Μηχανικά, Ρητορική εις Αλέξανδρον και Περί ακουστών.

Η Φιλοσοφία του

O Πλάτωνας (αριστερά) και ο Αριστοτέλης (δεξιά), λεπτομέρεια της Σχολής των Αθηνών του Ραφαήλ. Η χειρονομία του Αριστοτέλη προς τη γη αντιπροσωπεύει την αντίληψή του σχετικά με την απόκτηση της γνώσης μέσω της εμπειρικής παρατήρησης και των αισθήσεων. Στον αντίποδα ο Πλάτωνας δείχνει προς τον ουρανό, στον οποίο εδράζονται σύμφωνα με τον ίδιο οι Ιδέες.

Εκτός από τη γνώμη του τη σχετική με τις "ιδέες" του Πλάτωνα ο Αριστοτέλης υποστηρίζει και άλλες αρχές. Δεν αποκρούει την ηδονή, αλλά προτιμά την πιο τέλεια, αυτή δηλ. που πηγάζει από τη διάνοια. Ο σκοπός των ανθρώπινων ενεργειών, κατά τον Αριστοτέλη, είναι η ευδαιμονία, την οποία ορίζει ως ενέργεια σύμφωνη με την αρετή. Η αρετή, όταν κυριαρχεί στα πάθη και στις ορμές, τα ρυθμίζει, παίζοντας το ρόλο του μέτρου ανάμεσα στις δύο ακρότητες, δηλ. στην υπερβολή και την έλλειψη. Έτσι π.χ. η "πραότης" είναι αρετή ως μεσότητα της οργής και της αναισθησίας, η "ανδρεία", επειδή βρίσκεται ανάμεσα στη θρασύτητα και στη δειλία, και η "αιδώς", επειδή κατέχει το μέσο της αδιαντροπιάς και της κατάπληξης, που είναι ακρότητες. Συμπλήρωμα της αρετής είναι και τα αγαθά του σώματος (δύναμη, υγεία, ομορφιά) και τα αγαθά της τύχης (πλούτος, ευγενική καταγωγή κλπ.). Σύμφωνα μ' αυτά, ευτυχισμένος είναι εκείνος που ενεργεί κατά τις επιταγές της αρετής και συγχρόνως έχει μερίδιο και στα άλλα αγαθά, τα "εκτός αγαθά", όπως τα ονομάζει.
Ο Αριστοτέλης ταλαντεύεται ανάμεσα στον ιδεαλισμό και τον υλισμό. Κάθε πράγμα, κατ' αυτόν, αποτελείται από ύλη και πνεύμα, που είναι μεταξύ τους αδιάσπαστα ενωμένα. Η ύλη είναι παθητική, είναι η δυνατότητα του πράγματος, ενώ το πνεύμα ενεργητικό, δηλ. η δύναμη που μεταβάλλει τη δυνατότητα σε πραγματικότητα.
Ο κόσμος, κατά τον Αριστοτέλη, είναι ενιαίος και αιώνιος, ενώ η οικουμένη έχει σχήμα σφαίρας με κέντρο τη Γη. Με το να δέχεται την καταγωγή των γνώσεων από τις αισθήσεις, πλησιάζει πολύ τον υλισμό. Τέλος με την τυπική λογική βλέπει την αντικειμενική πραγματικότητα "στατικά" και όχι μέσα στην αέναη μεταβολή και κίνησή της. Ο Αριστοτέλης ήταν ο φιλόσοφος που διετύπωσε την θεωρία της ύπαρξης του πέμπτου στοιχείου της φύσης. Συγκεκριμένα οι Έλληνες φιλόσοφοι από την Ιωνία θεωρούσαν οτι στην φύση υπάρχουν τέσσερα στοιχεία ή ουσίες. Γή, ύδωρ, πύρ και αήρ. Ο Αριστοτέλης πρόσθεσε στην τετράδα τον αιθέρα ο οποίος θα αποτελέσει την πέμπτη ουσία την πεμπτουσία. Το στοιχείο αυτό παρουσιάζει κάποιες ιδιαιτερότητες, είναι αγέννητο, αγήρατο, άφθαρτο, αϊδιο, αναυξές και αναλλοίωτο. Επιπλέον εντοπίζεται στον "άνω τόπο" όπου κατοικεί η Θεότητα.
Σχετικά με την επιλογή προκειμένων^[3]

Ιδιαίτερη σημασία έχει η επιλογή προκειμένων άμεσων (αυταπόδεικτων), γνωριμοτέρων του συμπεράσματος και ουσιωδών αιτιών του. Αν πάρουμε τις έννοιες πλανήτης, ουράνιο σώμα που φωτίζει σταθερά (μη στίλβον) και κοντινό (εγγύς) ουράνιο σώμα θα μπορούσαμε να φτιάξουμε τους 2 παρακάτω συλλογισμούς:
[Σ1] Τα μη στίλβοντα ουράνια σώματα είναι εγγύς ουράνια σώματα
Οι πλανήτες είναι μη στίλβοντα ουράνια σώματα
Οι πλανήτες είναι εγγύς ουράνια σώματα
[Σ2] Τα εγγύς ουράνια σώματα είναι μη στίλβοντα ουράνια σώματα
Οι πλανήτες είναι εγγύς ουράνια σώματα
Οι πλανήτες είναι μη στίλβοντα ουράνια σώματα
Ο Σ1 είναι συλλογισμός του ότι (του γεγονότος), ενώ ο Σ2 είναι συλλογισμός του διότι (του αιτιολογημένου γεγονότος). Δηλαδή η προκείμενη «Τα εγγύς ουράνια σώματα είναι μη στίλβοντα ουράνια σώματα» είναι ορθότερη από την προκείμενη «Τα μη στίλβοντα ουράνια σώματα είναι εγγύς ουράνια σώματα», καθόσον επειδή είναι εγγύς δεν στίλβουν, και όχι επειδή δεν στίλβουν είναι εγγύς.
Σχετικά με την επιστημονική εξήγηση ^[4]
Σημαντικό ρόλο στην επιστημονική εξήγηση γεγονότων κατά τον Αριστοτέλη έχει η αγχίνοια (ευστροφία) ή ευστοχία στην ανακάλυψη του μέσου όρου σε άσκεπτο χρόνο (ακαριαία), π.χ. βλέποντας ότι η σελήνη έχει συνεχώς στραμμένη την ίδια φωτεινή πλευρά της προς τον ήλιο, και βάσει του ότι ο ήλιος φωτίζει), αποδίδει τη φωτεινότητα της σελήνης στο φως του ήλιου.
Τυπική διατύπωση:
Προκείμενες
Αν ένα σώμα έχει στραμμένη μια πλευρά του σε μια φωτεινή πηγή (σε ένα αντικέιμενο που φωτίζει) τότε φωτίζεται δανειζόμενη το φως της φωτεινής πηγής
Η σελήνη έχει συνεχώς στραμμένη την ίδια πλευρά της Α στον ήλιο
Ο ήλιος είναι φωτεινή πηγή

 Η πλευρά Α της σελήνης φωτίζεται δανειζόμενη το φως του ήλιου

 http://el.wikipedia.org/wiki/