ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ 159. – Θύρσις ἢ Ὠιδὴ 1-18, 64-72, 132-141 ΒΟΥΚΟΛΙΚΟ

• ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ: 159. – Θύρσις ἢ Ὠιδὴ 1-18, 64-72, 132-141

ΘΥΡΣΙΣ Ἁδύ τι τὸ ψιθύρισμα καὶ ἁ πίτυς, αἰπόλε, τήνα, ἁ ποτὶ ταῖς παγαῖσι, μελίσδεται, ἁδὺ δὲ καὶ τύ συρίσδες· μετὰ Πᾶνα τὸ δεύτερον ἆθλον ἀποισῇ. αἴ κα τῆνος ἕλῃ κεραὸν τράγον, αἶγα τὺ λαψῇ· 5αἴ κα δ᾽ αἶγα λάβῃ τῆνος γέρας, ἐς τὲ καταρρεῖ ἁ χίμαρος· χιμάρω δὲ καλὸν κρέας, ἔστε κ᾽ ἀμέλξῃς. ΑΙΠΟΛΟΣ ἅδιον, ὦ ποιμήν, τὸ τεὸν μέλος ἢ τὸ καταχές τῆν᾽ ἀπὸ τᾶς πέτρας καταλείβεται ὑψόθεν ὕδωρ. αἴ κα ταὶ Μοῖσαι τὰν οἴιδα δῶρον ἄγωνται, 10ἄρνα τὺ σακίταν λαψῇ γέρας· αἰ δέ κ᾽ ἀρέσκῃ τήναις ἄρνα λαβεῖν, τὺ δὲ τὰν ὄιν ὕστερον ἀξῇ. ΘΥΡΣΙΣ λῇς ποτὶ τᾶν Νυμφᾶν, λῇς, αἰπόλε, τεῖδε καθίξας, ὡς τὸ κάταντες τοῦτο γεώλοφον αἵ τε μυρῖκαι, συρίσδεν; τὰς δ᾽ αἶγας ἐγὼν ἐν τῷδε νομευσῶ. ΑΙΠΟΛΟΣ 15οὐ θέμις, ὦ ποιμήν, τὸ μεσαμβρινὸν οὐ θέμις ἄμμιν συρίσδεν. τὸν Πᾶνα δεδοίκαμες· ἦ γὰρ ἀπ᾽ ἄγρας τανίκα κεκμακὼς ἀμπαύεται· ἔστι δὲ πικρός, καί οἱ ἀεὶ δριμεῖα χολὰ ποτὶ ῥινὶ κάθηται. ……………………………………………… ΘΥΡΣΙΣ ἄρχετε βουκολικᾶς, Μοῖσαι φίλαι, ἄρχετ᾽ ἀοιδᾶς. 65Θύρσις ὅδ᾽ ὡξ Αἴτνας, καὶ Θύρσιδος ἁδέα φωνά. πᾷ ποκ᾽ ἄρ᾽ ἦσθ᾽, ὅκα Δάφνις ἐτάκετο, πᾷ ποκα, Νύμφαι; ἦ κατὰ Πηνειῶ καλὰ τέμπεα, ἢ κατὰ Πίνδω; οὐ γὰρ δὴ ποταμοῖο μέγαν ῥόον εἴχετ᾽ Ἀνάπω, οὐδ᾽ Αἴτνας σκοπιάν, οὐδ᾽ Ἄκιδος ἱερὸν ὕδωρ. 70ἄρχετε βουκολικᾶς, Μοῖσαι φίλαι, ἄρχετ᾽ ἀοιδᾶς. τῆνον μὰν θῶες, τῆνον λύκοι ὠρύσαντο, τῆνον χὠκ δρυμοῖο λέων ἔκλαυσε θανόντα. ………………………………………………………… (ΘΥΡΣΙΣ) «νῦν ἴα μὲν φορέοιτε βάτοι, φορέοιτε δ᾽ ἄκανθαι, ἁ δὲ καλὰ νάρκισσος ἐπ᾽ ἀρκεύθοισι κομάσαι, πάντα δ᾽ ἄναλλα γένοιτο, καὶ ἁ πίτυς ὄχνας ἐνείκαι, 135Δάφνις ἐπεὶ θνάσκει, καὶ τὰς κύνας ὥλαφος ἕλκοι, κἠξ ὀρέων τοὶ σκῶπες ἀηδόσι γαρύσαιντο.» λήγετε βουκολικᾶς, Μοῖσαι, ἴτε λήγετ᾽ ἀοιδᾶς. χὢ μὲν τόσσ᾽ εἰπὼν ἀπεπαύσατο· τὸν δ᾽ Ἀφροδίτα ἤθελ᾽ ἀνορθῶσαι· τά γε μὰν λίνα πάντα λελοίπει 140ἐκ Μοιρᾶν, χὠ Δάφνις ἔβα ῥόον. ἔκλυσε δίνα τὸν Μοίσαις φίλον ἄνδρα, τὸν οὐ Νύμφαισιν ἀπεχθῆ.

• Θ. Κ. Στεφανόπουλος

ΘΥΡΣΗΣ Γλυκύτατα, γιδοβοσκέ, τραγουδάει θροΐζοντας και το πεύκο εκείνο πλάι στην πηγή, γλυκιά μελωδία παίζεις κι εσύ με τη σύριγγα·1 μετά τον Πάνα2 θα λάβεις το δεύτερο βραβείο. Αν εκείνος κερδίσει τράγο κερασφόρο, εσύ θα πάρεις αίγα· αν πάλι πάρει εκείνος αίγα ως έπαθλο, σ᾽ εσένα πέφτει το κατσίκι·35 του κατσικιού το κρέας είναι τρυφερό, ώς την ώρα που θα το αρμέξεις. ΑΙΠΟΛΟΣ Το δικό σου τραγούδι, βοσκέ, είναι πιο γλυκό και από εκείνο το νερό που κελαρύζει καθώς κυλάει ψηλά από το βράχο. Αν οι Μούσες πάρουν δώρο την προβατίνα, εσύ θα λάβεις ως έπαθλο αρνί της μάντρας· αν πάλι εκείνες θελήσουν να πάρουν αρνί,10 εσύ θα έχεις τότε την προβατίνα. ΘΥΡΣΗΣ Θέλεις για χάρη των Νυμφών,4 γιδοβοσκέ, θέλεις να καθίσεις εδώ σ᾽ αυτή την πλαγιά του λόφου με τα αρμυρίκια και να παίζεις τη σύριγγα; Όσο εσύ θα παίζεις, θα φυλάω εγώ τις αίγες. ΑΙΠΟΛΟΣ Δεν κάνει, βοσκέ, δεν κάνει εμείς να παίζουμε15 τη σύριγγα τα μεσημέρια.5 Φοβόμαστε τον Πάνα· την ώρα εκείνη αναπαύεται κουρασμένος από το κυνήγι. Και είναι ανελέητος· μια ζωή στη μύτη του κάθεται χολή φαρμάκι. .............................................................................. ΘΥΡΣΗΣ Αρχίστε, αγαπημένες Μούσες, αρχίστε το βουκολικό τραγούδι. Εγώ είμαι ο Θύρσης από την Αίτνα,65 και είναι γλυκιά η φωνή του Θύρση. Πού ήσασταν άραγε, Νύμφες, όταν έλιωνε ο Δάφνης, πού ήσασταν; Μήπως στις θεσπέσιες κοιλάδες του Πηνειού ή μήπως στην Πίνδο; Στο πλατύ ποτάμι του Ανάπου6 πάντως δεν ήσασταν, όχι, ούτε στην κορυφή της Αίτνας, ούτε στα ιερά νερά του Άκιδος.7 Αρχίστε, αγαπημένες Μούσες, αρχίστε το βουκολικό τραγούδι.70 Για κείνον ωρύονταν τα τσακάλια, για κείνον οι λύκοι, εκείνον και το λιοντάρι του δρυμού τον έκλαψε όταν πέθανε. .............................................................................. (ΘΥΡΣΗΣ) «...Τώρα ας βλαστήσουν μενεξέδες από βάτα,132 ας βλαστήσουν από αγκάθια, ο υπέροχος νάρκισσος ας στέψει την κόμη των κέδρων, ας ανατραπούν τα πάντα, ας βγάλει αχλάδια και η κουκουναριά, αφού πεθαίνει ο Δάφνης, ας σπαράξει και το ελάφι τους σκύλους135 και οι κουκουβάγιες των βουνών ας συναγωνιστούν τ᾽ αηδόνια.»8 Ας πάψει το βουκολικό τραγούδι σας, Μούσες, ω ας πάψει. Αυτά είπε και σώπασε· η Αφροδίτη ήθελε να τον σηκώσει επάνω, όμως είχε σωθεί το νήμα της Μοίρας και ο Δάφνης ταξίδεψε στις ροές του ποταμού.140 Το κύμα εσκέπασε τον άνδρα που αγάπησαν οι Μούσες, που ελάτρεψαν οι Νύμφες. (μετάφραση Θ. Κ. Στεφανόπουλος)