 |
| Ο Προμηθέας, όπως αποκονίζεται σε λεπτομέρεια ενός έργου κεραμικής του 5ου αιώνα προ Χριστού. |
… συνέχεια από προηγούμενο άρθρο
Ο
|
ι επόμενες πληροφορίες περί γενετικής μας δίνονται στο απόσπασμα του κειμένου που ακολουθεί αυτό που ήδη μελετήσαμε. Συνεχίζοντας την αφήγηση του μύθου του, ο Πρωταγόρας λέει: «ἐπειδὴ δ’ ἄγειν αὐτὰ πρὸς φῶς ἔμελλον, προσέταξαν Προμηθεῖ καὶ Ἐπιμηθεῖ κοσμῆσαί τε καὶ νεῖμαι δυνάμεις ἑκάστοις ὡς πρέπει. Προμηθέα δὲ παραιτεῖται Ἐπιμηθεὺς αὐτὸς νεῖμαι, «Νείμαντος δέ μου», ἔφη, «ἐπίσκεψαι»• καὶ οὕτω πείσας νέμει.» (Πρωταγόρας 320d). Όταν δηλαδή ήρθε ο καιρός να «οδηγηθούν στο φως» τα «θνητά είδη», οι θεοί – που όπως είπαμε, σύμφωνα με τις αγνωστικιστικές αντιλήψεις του Πρωταγόρα, δεν αποτελούν παρά ένα σύμβολο με το οποίο οι άνθρωποι συμβολίζουν την δημιουργό δύναμη – διέταξαν τον Προμηθέα και τον Επιμηθέα, ο ένας (ο Προμηθέας) να μοιράσει τις δυνάμεις-ιδιότητες-γενετικά χαρακτηριστικά στα διάφορα «θνητά είδη», ενώ ο άλλος (ο Επιμηθέας) να επιθεωρήσει την δουλειά του πρώτου για να διορθώσει τυχόν λάθη που μπορεί να έγιναν κατά την μοιρασιά των δυνάμεων-ιδιοτήτων-γενετικών χαρακτηριστικών. Ο Επιμηθέας όμως θέλησε να αλλάξουν ρόλους με τον αδελφό του, τον Προμηθέα, και ο Προμηθέας δέχτηκε να αφήσει τον Επιμηθέα να κάνει την μοιρασιά και αυτός μετά να ελέγξει το έργο του για τυχόν λάθη.
Σ
|
το παραπάνω απόσπασμα του μύθου, όσο κι αν λόγω της προφορικής μετάδοσης του μύθου από γενιά σε γενιά για πολλούς αιώνες, οι κρυμμένες γνώσεις δεν είναι ξεκάθαρες, αν είμαστε προσεκτικοί, μπορούμε να εντοπίσουμε τρείς πληροφορίες γενετικής – εφ όσον βέβαια δεν περιλάβουμε την πληροφορία της διανομής των ιδιοτήτων-δυνάμεων-γενετικών χαρακτηριστικών σε αυτές, λόγω του ότι, επειδή θα μπορούσε να βασίζεται καθαρά σε θρησκευτικές και μυθολογικές αντιλήψεις, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αμιγώς επιστημονικού περιεχομένου πληροφορία.
 |
| Κύτταρα, όπως φαίνονται από μικροσκόπιο. Η ζωή στην Γη είναι κατά κύριο λόγο κυτταρική, δηλαδή οι περισότερες μορφές ζωής (πλην των ιών) αποτελούνται από κύτταρα. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι η πρώτη κυτταρική μορφή ζωής στην Γη ήταν μονοκύτταρη. Αργότερα αυτή εξελίχθηκε, διαφοροποιήθηκε και, από αυτήν την διαφοροποίση προέκυψαν όλες οι πιο σύνθετες μορφές ζωής. Το ίδιο ακριβώς, με άλλα όμως λόγια, αναφέρει και ο Πλάτωνας, στο έργο του "Πρωταγόρας". |
Η
|
πρώτη πληροφορία περί γενετικής του αποσπάσματος αυτού είναι κρυμμένη στην φράση «ἐπειδὴ δ’ ἄγειν αὐτὰ πρὸς φῶς ἔμελλον», η οποία σημαίνει σε μία «κατά λέξη» μετάφραση: «και όταν επρόκειτο να τα φέρουν αυτά [εν. τα θνητά είδη] στο φως». Με μία πρώτη ανάγνωση, η φράση αυτή δεν έχει κάποιο ιδιαίτερο νόημα. Η λέξη όμως «φῶς» θα μπορούσε να μην έχει στο σημείο αυτό του κειμένου την κυριολεκτική της σημασία, αλλά να σημαίνει μεταφορικά «ύπαρξη». Αν λοιπόν αντικαταστήσω στην μετάφραση την λέξει «φως» με την λέξη «ύπαρξη», τότε η μετάφραση παίρνει την εξής μορφή: «και όταν επρόκειτο να τα φέρουν αυτά [εν. τα θνητά είδη] στην ύπαρξη» ή - ακόμα καλύτερα – και: «και όταν επρόκειτο να τα φέρουν αυτά [εν. τα θνητά είδη] στην κατάσταση της ύπαρξης». Με αυτήν την μικρή τροποποίηση στην μετάφραση, η οποία συμφωνεί με το νόημα του μύθου, η πληροφορία περί γενετικής που κρύβεται στην φράση αυτή γίνεται πολύ πιο εμφανής. Τα διάφορα πολυκύτταρα «θνητά» είδη που έπρεπε να σχηματιστούν από τις προϋπάρχουσες πιο απλοϊκές μορφές ζωής για να περάσουν από την κατάσταση της δυνάμει ύπαρξης, στην κατάσταση της (ενεργεία) ύπαρξης, έπρεπε, εξελισσόμενα, πρώτα να διαφοροποιηθούν γενετικά από τις προϋπάρχουσες μορφές ζωής. Και πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό; Με την διανομή των δυνάμεων-ιδιοτήτων-γενετικών χαρακτηριστικών του κάθε είδους που επίσης αναφέρεται μέσα στο ίδιο κείμενο. Και για να πούμε το ίδιο σε μια πιο επιστημονική γλώσσα, έπρεπε το DNA τους – ή το RNA τους σύμφωνα με την θεωρία που το θέλει να αποθήκευε αυτό τις γενετικές πληροφορίες στους πρώτους οργανισμούς – να εξελιχθεί-μεταλλαχθεί, συμπεριλαμβάνοντας περισσότερες γενετικές πληροφορίες, οι οποίες θα καθόριζαν τα γενετικά χαρακτηριστικά του νέου είδους, τα οποία η αρχική μορφή ζωής ποτέ δεν είχε. Αυτό όμως, εκτός από το γεγονός ότι συμφωνεί απόλυτα με το αρχαίο κείμενο, συμφωνεί επίσης και με τις σύγχρονες επιστήμες της βιολογίας και της γενετικής. Ως εκ τούτου η πρώτη αυτή γενετική πληροφορία του αρχαίου κειμένου, σύμφωνα με την σύγχρονη επιστήμη, ισχύει.
Η
|
δεύτερη γενετική πληροφορία του αποσπάσματος αυτού αναφέρεται στο εξής σημείο του αρχαίου κειμένου: «προσέταξαν Προμηθεῖ καὶ Ἐπιμηθεῖ κοσμῆσαί τε καὶ νεῖμαι δυνάμεις ἑκάστοις ὡς πρέπει. Προμηθέα δὲ παραιτεῖται Ἐπιμηθεὺς αὐτὸς νεῖμαι, «Νείμαντος δέ μου», ἔφη, «ἐπίσκεψαι»». Στο κομμάτι αυτό του κειμένου, μας δίνονται δύο αλληλοσυμπληρούμενες πληροφορίες· η μία είναι ότι ο ένας από τους δύο Τιτάνες (δηλαδή τον Προμηθέα και τον Επιμηθέα) θα έπρεπε να μοιράσει τις δυνάμεις-ιδιότητες-γενετικά χαρακτηριστικά και η άλλη είναι το κύριο χαρακτηριστικό του κάθε ενός Τιτάνα το οποίο και θα συνδεόταν με την δουλειά που οι θεοί – δηλαδή η δύναμη της δημιουργίας – τον ήθελαν να κάνει. Η δεύτερη πληροφορία προκύπτει από την ετυμολογική ανάλυση των ονομάτων των δύο Τιτάνων. Πριν ωστόσο κάποιος που δεν γνωρίζει καλά το θέμα, βιαστεί να κρίνει ως αυθαίρετη την λήψη ενός δεδομένου από την ετυμολογία των ονομάτων, ξεκαθαρίζω ότι στην αρχαία Ελλάδα το όνομα θεωρείτο κάτι σαν ένα είδος «ορισμού» των σωματικών ή/και των ψυχικών χαρακτηριστικών του ονομαζόμενου – γι’ αυτόν δε τον λόγο και οι αρχαίοι Έλληνες έπαιρναν το κανονικό τους όνομα σε μεγαλύτερη ηλικία απ’ ότι συνηθίζεται σήμερα – και ότι τα ονόματα των θεών και των άλλων υπερφυσικών θρησκευτικών οντοτήτων είχαν πάντα και συμβολικό χαρακτήρα. Πλην τούτου και ο ίδιος ο Πλάτωνας, σε άλλα έργα του, αναγνωρίζει την σημασία των ονομάτων και φτάνει στο σημείο να δώσει σε ένα ξένο πρόσωπο ένα όνομα που είχε στα ελληνικά την ίδια σημασία με το πραγματικό του όνομα, στην δικιά του γλώσσα. Θεωρώντας λοιπόν αξιόπιστη την ετυμολογία των ονομάτων, μπορούμε να πούμε ότι το όνομα «Προμηθεύς» είναι λέξη σύνθετή από την πρόθεση «προ» που σημαίνει «πριν» και από το ουσιαστικό «μήτις» που σημαίνει «σκέψη» και ότι το όνομα «Επιμηθεύς» είναι επίσης λέξη σύνθετη από την πρόθεση «επί» που σημαίνει «μετά» και από το ουσιαστικό «μήτις» που – όπως ήδη είπαμε – σημαίνει «σκέψη»· ο Προμηθέας δηλαδή είναι «αυτός που σκέφτεται πριν», ενώ ο Επιμηθέας είναι «αυτός που σκέφτεται μετά». Και στις δύο περιπτώσεις όμως, από τα ονόματά τους, δεν διασαφηνίζεται το «σε σχέση με τι», ο ένας (πρέπει να/είναι καλός στο να) σκέφτεται πριν και ο άλλος (πρέπει να/είναι καλός στο να) σκέφτεται μετά και έτσι προκύπτει το ερώτημα τι είναι τελικά το γεγονός με το οποίο συσχετίζονται τα δύο «ονόματα». Η απάντηση όμως σε αυτό είναι απλή· όπως προκύπτει από την φράση «ἐπειδὴ δ’ ἄγειν αὐτὰ πρὸς φῶς ἔμελλον», τα δύο ονόματα σχετίζονται με το «πέρασμα» των «θνητών ειδών» από την κατάσταση της δυνάμει στην κατάσταση της ενεργεία ύπαρξης ή με επιστημονικά λόγια με την μετάλλαξη-εξέλιξη του DNA – ή του RNA – των αρχικών μορφών ζωής ώστε να δημιουργηθούν τα πιο σύνθετα «θνητά είδη». Ο Προμηθέας δηλαδή ήταν αυτός που θα έπρεπε να μοιράσει τις δυνάμεις-ιδιότητες-γενετικά χαρακτηριστικά στα «θνητά είδη», δηλαδή να ασχοληθεί με τον σχηματισμό του νέου DNA, ενώ ο Επιμηθέας ήταν αυτός που θα έπρεπε να διορθώσει αν εντόπιζε τυχόν λάθη – προφανώς με την χρήση ρετροϊών. Αυτό όμως ταιριάζει απόλυτα με την περιγραφή των εργασιών που ανατέθηκαν στον κάθε ένα από τους δύο Τιτάνες – ασχέτως του ότι αυτοί αργότερα αντάλλαξαν μεταξύ τους τα καθήκοντα αυτά – και παράλληλα συμφωνεί με τις βιολογικές-γενετικές διεργασίες που η ίδια η γενετική επιστήμη ορίζει πως θα έπρεπε να γίνουν – και μάλιστα με την σειρά αυτή – προκειμένου οι πρώτες μορφές ζωής να εξελιχθούν σε πιο σύνθετους οργανισμούς («θνητά είδη»).
 |
| Τρισδιάστατη αναπαράσταση της δομής ενός μορίου RNA. Η σύγχρονη βιολογία έχει παραδεχτεί ότι, τον καιρό που δημιουργήθηκαν οι πρώτες μορφές ζωής, τον ρόλο του "βασιλιά του κυττάρου", δεν έπαιζε το DNA, όπως συμβαίνει σήμερα, αλλά το RNA, ενώ κάποια στιγμή αυτό άλλαξε, όταν τα δύο αυτά είδη νουκλεϊκού οξέως "αντάλλαξαν" λειτουργίες στο εσωτερικό του κυττάρου. Θα μπορούσε όμως κάτι τέτοιο να συσχετιστεί με την ανταλλαγή των εργασιών του Προμηθέα και του Επιμηθέα, για την οποία μας μιλά ο Πλάτωνας, μέσα από τον μύθο του Πρωταγόρα; |
Η
|
τρίτη πληροφορία περί γενετικής του αποσπάσματος αυτού του κειμένου του Πλάτωνα, η οποία και έχει δεχτεί σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ότι οι άλλες δύο την αλλοίωση που επιφέρει η προφορική παράδοση, όταν αυτή λαμβάνει χώρα για μεγάλα χρονικά διαστήματα, βρίσκεται στο κομμάτι εκείνο του κειμένου που λέει: «Προμηθέα δὲ παραιτεῖται Ἐπιμηθεὺς αὐτὸς νεῖμαι, «Νείμαντος δέ μου», ἔφη, «ἐπίσκεψαι»• καὶ οὕτω πείσας νέμει.». Πριν μελετήσουμε το κομμάτι αυτό που μας μιλά για το πώς οι δύο Τιτάνες αντάλλαξαν τις καθορισμένες από τους θεούς – την ενέργεια της δημιουργίας – εργασίες που, όπως είπαμε, αφορούσαν τον μετασχηματισμό του γενετικού κώδικα των πρώτων μορφών ζωής που δημιουργήθηκαν «κάτω από την γη» ώστε να λάβει χώρα η εξέλιξή τους σε πιο σύνθετα «θνητά είδη» (≅ μορφές ζωής), θα πρέπει να μελετήσουμε κάτι άλλο· την πιθανότητα – ακριβώς λόγο της αγνωστικιστικής αντίληψης του Πρωταγόρα – ο Προμηθέας και ο Επιμηθέας να αποτελούν και αυτοί σύμβολα κάποιας «φυσικής δύναμης», υπεύθυνης για την εξέλιξη των «θνητών ειδών» – αργότερα θα εξηγήσω και το πώς, είτε ο Πρωταγόρας , είτε ο Πλάτωνας, είτε και οι δύο είναι δυνατόν να γνώριζαν τέτοιες γνώσεις, «αδικαιολόγητα προχωρημένες» και «ανεξήγητα επιστημονικά ορθές» για την εποχή τους. Το να αποτελούν οι δύο Τιτάνες σύμβολα κάποιας «φυσικής δύναμης» ή ορθότερα κάποιου «φυσικού μηχανισμού» που σχετίζεται με την εξέλιξη των ειδών – και όχι μόνο – είναι κάτι στο οποίο ο Πρωταγόρας, σαν αγνωστικιστής και σαν σοφιστής που ήταν, λογικά θα συμφωνούσε. Ο συμβολισμός όμως που θα χρησιμοποιείτο – ή κατ’ άλλους η συγχώνευση του προσώπου που ενεργεί με την ενέργεια που παράγει ή με τον τρόπο με τον οποίο την παράγει – λογικά θα αφορούσε τις εργασίες που τελικά έκαναν οι δύο Τιτάνες – ασχέτως του τι θα έπρεπε να κάνουν· με άλλα – επιστημονικά – λόγια, ο συμβολισμός του Επιμηθέα θα έπρεπε να σχετίζεται με τον σχηματισμό του DNA των νέων, πιο σύνθετων «θνητών ειδών», ενώ αυτός του Προμηθέα θα έπρεπε να σχετίζεται με την «διόρθωση» των πιθανών λαθών η οποία, σύμφωνα με την σύγχρονη γενετική, μπορεί να επιτευχθεί – ή ορθότερα στο μέλλον θα μπορέσει να επιτευχθεί – με την χρήση ειδικών ρετροϊών. Τα μέσα λοιπόν με τα οποία θα έπρεπε οι δύο Τιτάνες να εργαστούν, είτε λόγω της αλλοίωσης του μύθου, είτε και εσκεμμένα, θα μπορούσαν να συμβολίζονται από τον τελικό – όχι απαραίτητα τον οριζόμενο από τους «θεούς» (δημιουργική δύναμη) – χρήστη τους· δηλαδή, ο Επιμηθέας που τελικά ανέλαβε την εργασία του Προμηθέα, να εργαστεί δηλαδή πάνω στο DNA για την δημιουργία των σύνθετων «θνητών ειδών», θα μπορούσε να συμβολίζει εκτός από την φυσική δύναμη της εξέλιξης των «θνητών ειδών» και το DNA, ενώ ο Προμηθέας που τελικά ανέλαβε την δουλειά του Επιμηθέα να διορθώσει τα τυχόν λάθη – πιθανώς χρησιμοποιώντας ειδικούς ρετροϊούς που δεν είναι παρά ακυτταρικές μορφές ζωής που αποτελούνται από RNA (και όχι από DNA, όπως οι υπόλοιποι ιοί) – θα μπορούσε να συμβολίζει, εκτός από την δύναμη της φύσης για περαιτέρω εξέλιξη, και τους ρετροϊούς, ή πιο συγκεκριμένα το RNA από το οποίο αποτελούνται. Έτσι οι δύο αδελφοί Τιτάνες θα μπορούσαν να συμβολίζουν τα δύο διαφορετικά είδη νουκλεϊκού οξέος – το DNA και το RNA – που και τα δύο σχετίζονται άμεσα με την γενετική πληροφορία, την διαιώνιση της, αλλά και την σταδιακή εξέλιξή της και που χωρίς αυτά – όπως λέει η σύγχρονη γενετική επιστήμη – θα ήταν αδύνατη η δημιουργία της ζωής, δηλαδή των «θνητών ειδών», άρα και η εκτέλεση των εργασιών που, κατά τον μύθο, ανέλαβαν οι δύο Τιτάνες να εκτελέσουν… Με το να καταλήξει όμως με τον τρόπο αυτό κάποιος στο συμπέρασμα αυτό, το συμπέρασμα αυτό θα μπορούσε να κριθεί ως αβέβαιο ή ακόμα και ως αυθαίρετο. Και όντως θα ήταν, αν δεν το επιβεβαίωνε και το τελευταίο στοιχείο που αντλούμε από το κείμενο, το οποίο επίσης συμφωνεί απόλυτα με τα όσα μας λέει η γενετική επιστήμη. Συγκεκριμένα, ο μύθος μας λέει ότι οι δύο Τιτάνες ανέλαβαν κάποιες εργασίες από τους θεούς – δηλαδή από την δύναμη της δημιουργίας – αλλά αποφάσισαν να τις ανταλλάξουν και να κάνει ο ένας την δουλειά του άλλου. Αν κάτι τέτοιο μπορούσε να επιβεβαιωθεί επιστημονικά από την σύγχρονη επιστήμη ότι συνέβη σε σχέση με τις εργασίες του DNA και του RNA, μέσα στα κύτταρα των πρώτων μορφών ζωής, τότε το αρχικό μας συμπέρασμα θα μπορούσε να είναι πολύ πιο βάσιμο. Και όντως, σύμφωνα με την σύγχρονη επιστήμη, στις πρώτες μορφές ζωής «βασιλιάς του κυττάρου», δηλαδή φορέας των γενετικών πληροφοριών και υπεύθυνος για την αντιγραφή τους δεν ήταν το DNA, όπως είναι σήμερα, αλλά το RNA, ενώ ο ρόλος του DNA ήταν τότε δευτερεύον, ενώ δεν αποκλείεται και να εισήλθε στις κυτταρικές μορφές ζωής – θυμίζω πως η ανταλλαγή των εργασιών συνέβη κατόπιν συνεννόησης και «παραίτησης» του Προμηθέα-RNA υπέρ του Επιμηθέα-DNA από την αρχική του εργασία – από τους ιούς – όχι όμως τους ρετροϊούς – οι οποίοι εμφανίστηκαν επίσης την ίδια εποχή με τις πρώτες κυτταρικές μορφές ζωής και που ανέκαθεν είχαν γενετικό υλικό αποτελούμενο από DNA. Η επιστήμη της βιολογίας μας λέει επίσης ότι υπήρξε κάποια εποχή, όσο ακόμα οι κυτταρικές μορφές ζωής ήταν απλές και αποτελούνταν από λίγα – αν όχι από ένα – μόνο κύτταρα, κατά την οποία το DNA εκτόπισε το RNA στο εσωτερικό του κυττάρου, με αποτέλεσμα να είναι πλέον αυτό υπεύθυνο για την φύλαξη και την αντιγραφή των γενετικών πληροφοριών… Με άλλα λόγια συνέβη ακριβώς αυτό που, μέσα βέβαια από συμβολισμό και προσωποποίηση των «φυσικών μηχανισμών», αναφέρεται στον μύθο!
… και έπεται συνέχεια στο Γ΄ μέρος του άρθρου.
