… συνέχεια από προηγούμενο άρθρο
 |
| Ο Προμηθέας δίνει στον άνθρωπο την φωτιά, λεπτομέρεια από έργου των Jean-Simon Berthélemy και Jean-Baptiste Mauzaisse που φιλοξενείται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Ο εν λόγω μύθος περί της κλοπής της φωτιάς αναφέρεται και στον "Πρωταγόρα" του Πλάτωνα, ως συνέχεια του μύθου της δημιουργίας. Μήπως λοιπόν και αυτός ο μύθος κρύβει πληροφορίες γενετικής, όπως και ο μύθος της δημιουργίας, πολύ ανώτερες αυτών που υποτίθεται πως είχαν τον καιρό του Πλάτωνα; |
Π
|
ριν περάσω στο επόμενο απόσπασμα του κειμένου που διαθέτει στοιχεία γενετικής, θα αναφέρω εν συντομία το τι παρεμβάλλεται μεταξύ αυτού και του αποσπάσματος που μόλις εξετάσαμε. Αφού οι δύο Τιτάνες αντάλλαξαν μεταξύ τους τις εργασίες που τους ανατέθηκαν, ο Επιμηθέας προχώρησε στην διανομή των δυνάμεων-ιδιοτήτων-γενετικών χαρακτηριστικών στις νέες μορφές «θνητών ειδών», με κύριο κριτήριο την εξασφάλιση της δυνατότητας διαιώνισης όλων των ειδών. Αμέλησε όμως να δώσει κάποιες ιδιαίτερες δυνάμεις-ιδιότητες-γενετικά χαρακτηριστικά στο γένος των ανθρώπων οι οποίες θα του εξασφάλιζαν την επιβίωση σε έναν άγριο και αφιλόξενο κόσμο, γεμάτο με άγρια θηρία. Τότε, όπως μας λέει το κείμενο στην συνέχεια: «ἀποροῦντι δὲ αὐτῷ ἔρχεται Προμηθεὺς ἐπισκεψόμενος τὴν νομήν, καὶ ὁρᾷ τὰ μὲν ἄλλα ζῷα ἐμμελῶς πάντων ἔχοντα, τὸν δὲ ἄνθρωπον γυμνόν τε καὶ ἀνυπόδητον καὶ ἄστρωτον καὶ ἄοπλον· ἤδη δὲ καὶ ἡ εἱμαρμένη ἡμέρα παρῆν, ἐν ᾗ ἔδει καὶ ἄνθρωπον ἐξιέναι ἐκ γῆς εἰς φῶς. ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι, κλέπτει Ἡφαίστου καὶ Ἀθηνᾶς τὴν ἔντεχνον σοφίαν σὺν πυρί ―ἀμήχανον γὰρ ἦν ἄνευ πυρὸς αὐτὴν κτητήν τῳ ἢ χρησίμην γενέσθαι― καὶ οὕτω δὴ δωρεῖται ἀνθρώπῳ» (Πρωταγόρας, 321c-321d). Με άλλα λόγια, όταν ο Προμηθέας ήρθε για να επιθεωρήσει την δουλειά του αδερφού του – κάνοντας την δουλειά που κανονικά αντιστοιχούσε σε εκείνον – είδε από την μία τα διάφορα είδη ζώων – εδώ ο όρος «ζώα» έχει την κανονική του σημασία – να είναι εφοδιασμένα με όλα τα κατάλληλα για την επιβίωσή τους μέσα και από την άλλη τον άνθρωπο να είναι «γυμνός» (χωρίς πυκνό τρίχωμα), «ανυπόδητος» (με ευαίσθητο πέλμα), «άστρωτος» (χωρίς προστασία από τις ραγδαίες μεταβολές της θερμοκρασίας) και «άοπλος» (χωρίς κάποια ιδιαίτερη δυνατότητα φυσικής άμυνας). Όμως έφτανε πια η καθορισμένη από την «εἱμαρμένη» (≅ μοίρα) μέρα (με την έννοια του «χρόνος») που ο άνθρωπος έπρεπε να βγει από την γη στο φως (δηλαδή στην ύπαρξη, όπως είπαμε και παραπάνω). Επειδή λοιπόν ο Προμηθέας βρισκόταν σε αμηχανία γιατί δεν ήξερε τι είδους προστασίας να βρει για τον άνθρωπο, αποφασίζει να κλέψει την «ἔντεχνον σοφίαν» του Ηφαίστου και της Αθηνάς «σὺν πυρί» (πυρ: κυριολεκτικά: η φωτιά, μεταφορικά: η ενέργεια, η τεχνολογία) – γιατί ήταν αδύνατον ν’ αποκτηθούν αυτές από κάποιον «ἄνευ πυρὸς» – και έτσι λοιπόν τα δωρίζει στον άνθρωπο.
 |
| Όταν ο Προμηθέας ανακάλυψε το λάθος του αδερφού του σχετικά με το DNA του ανθρώπινου είδους, πλησίαζε ο καιρός που οι άνθρωποι έπρεπε "να βγουν στο φως", δηλαδή στην κατάσταση της ύπαρξης. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι που δημιουργήθηκαν ήταν ήδη σχεδόν έτοιμοι να γεννηθούν και ως εκ τούτου ήταν πολυκύτταροι οργανισμοί, το σώμα των οποίων είχε ήδη σχηματιστεί. Επειδή λοιπόν θα ήταν πολύ επικίνδυνο σε αυτήν την φάση να γίνουν γενετικές τροποποιήσεις σχετικά με την μορφή του σώματος, αυτές θα έπρεπε να αφορούν κυρίως τις νοητικές ικανότητες των ανθρώπων, οι οποίες και, σύμφωνα με την επιστήμη, συνεχίζουν να εξελίσονται και μετά την γέννηση του ανθρώπου. |
Η
|
πρώτη πληροφορία περί γενετικής αυτού του αποσπάσματος του κειμένου, κρύβεται στην φράση «ἤδη δὲ καὶ ἡ εἱμαρμένη ἡμέρα παρῆν, ἐν ᾗ ἔδει καὶ ἄνθρωπον ἐξιέναι ἐκ γῆς εἰς φῶς.», η οποία χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τον χρόνο. Η λέξη-κλειδί της φράσης αυτής είναι η λέξη «εἱμαρμένη» η οποία, αν και συνήθως μεταφράζεται ως «μοίρα», η λέξη αυτή δεν αποδίδει απόλυτα το νόημά της. «Εἱμαρμένη», κατά τους αρχαίους, θεωρείτο ως μία δύναμη ανώτερη τόσο των ανθρώπων όσο και των θεών που δεν μπορεί να ανατραπεί με καμία δύναμη και που ορίζει πράγματα σχετικά με την φύση του καθ’ ενός, όπως την γέννηση, τον θάνατο και – γιατί όχι – στην περίπτωσή μας την φυσική γενετική εξέλιξη των ειδών. Όταν λοιπόν ο Προμηθέας εντόπισε το λάθος του Επιμηθέα στην δημιουργία του ανθρώπου, πλησίαζε η ημέρα (κατ’ άλλους ο καιρός) που ο άνθρωπος (σαν είδος) θα έπρεπε «ἐξιέναι ἐκ γῆς εἰς φῶς», δηλαδή να βγει από την γη στο φως, ή αλλιώς, όπως το εννοούσαν αυτό οι αρχαίοι, να εξέλθει από την μητέρα-γη στην ύπαρξη αυτού του κόσμου, ή – σε μία τελείως απλοϊκή απόδοση – να γεννηθεί. Για να πλησίαζε ο καιρός όμως, όπως υποδηλώνει και η λέξη «εἱμαρμένη», να γεννηθούν οι πρώτοι άνθρωποι – δεν διευκρινίζεται με ποιον ακριβώς τρόπο – αυτό θα συνεπαγόταν ότι ο Προμηθέας είχε να κάνει με έναν ήδη πολυκύτταρο και ήδη εν ζωή οργανισμό, πιθανώς όπως είναι ένα έμβρυο κατά τον ένατο μήνα της κύησης ή – δεν αποκλείεται λόγω του ότι μιλάμε για τους πρώτους ανθρώπους που δεν θα είχαν γονείς για να τους μεγαλώσουν – όπως είναι ένας άνθρωπος στην ύστερη παιδική ή ακόμα και στην πρώιμη εφηβική ηλικία. Σε όλες τις περιπτώσεις όμως, οι άνθρωποι αυτοί θα είχαν ήδη πάμπολλα κύτταρα κάτι το οποίο και θα έκανε, όπως παραδέχεται η επιστήμη της γενετικής, πολύ δύσκολη την μετάλλαξη του συνόλου του γενετικού υλικού όλων – ανεξαιρέτως – των κυττάρων όλων των πρώτων ανθρώπων κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο, με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο, πέραν της χρήσης των ρετροϊών. Λογικά λοιπόν, ο τρόπος με τον οποίο υποθέσαμε πως έπρεπε να δράσει ο Προμηθέας προκειμένου να διορθώσει το λάθος του αδερφού του, δεν ήταν άλλος από το να χρησιμοποιήσει τους αποτελούμενους από RNA ρετροϊούς που θα μπορούσαν να προκαλέσουν συγκεκριμένη μετάλλαξη στο σύνολο των κυττάρων όλων των ανθρώπινων οργανισμών.
Η
|
επόμενη γενετική πληροφορία η οποία επίσης επιβεβαιώνει την υπόθεσή μας ότι η δουλειά του Επιμηθέα, την οποία όμως ανέλαβε τελικά ο Προμηθέας, είχε όντως να κάνει με την δυνατότητα μετάλλαξης του συνόλου των μεμονωμένων οργανισμών ενός συγκεκριμένου – κάθε φορά – «θνητού γένους», προέρχεται από την φράση: «ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι». Στην φράση αυτή φαίνεται η απορία του Προμηθέα – ο οποίος, όπως είπαμε δεν ήταν ο πιο «κατάλληλος» για αυτήν την δουλειά – σχετικά με το πώς θα μπορούσε να βρει «σωτηρίαν», τρόπο δηλαδή επιβίωσης για το ανθρώπινο γένος. Οι λόγοι για τους οποίους ήταν δύσκολο για τον Προμηθέα να βρει κάποια λύση στο πρόβλημα αυτό ήταν αφ ενός πως δεν επρόκειτο για ένα ασήμαντο και μικρό λάθος γενετικής φύσεως το οποίο θα μπορούσε εύκολα να διορθωθεί, αλλά για κάτι πολύ πιο σημαντικό και αφ εταίρου ότι τα σωματικά χαρακτηριστικά των πρώτων ανθρώπων είχαν ήδη σχηματιστεί και έτσι, η χρήση ενός ρετροϊού που θα μπορούσε να τα (μετ)αλλάξει θα μπορούσε να δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα και δεν υπήρχε χρόνος για δοκιμές καθώς ο καιρός που οι πρώτοι άνθρωποι θα έπρεπε να «γεννηθούν» είχε σχεδόν φτάσει… Το κομμάτι αυτό του κειμένου λοιπόν μας δίνει ακόμα περισσότερα στοιχεία σχετικά με την χρήση των ρετροϊών, την οποία και δέχτηκε να αναλάβει ο Προμηθέας-RNA, τα οποία μάλιστα συμφωνούν για ακόμα μία φορά με τα όσα μας λέει η σύγχρονη γενετική επιστήμη.
 |
| Ο μύθος αναφέρει ότι ο Προμηθέας έδωσε στον άνθρωπο την φωτιά και τον δίδαξε τις τεχνικές γνώσεις. Η απλοϊκή αυτή εικόνα του καλού Τιτάνα που ευεργετεί τους ανθρώπους δίνοντάς τους την φωτιά και τις βάσεις του ανθρώπινου πολιτισμού, σίγουρα λειτουργεί συμβολικά. Ο Προμηθέας-RNA ποτέ δεν δίδαξε στους ανθρώπους, με τον τρόπο που το ενοούμε και το καταλαβαίνουμε σήμερα, τα μυστικά της φωτιάς και τις τεχνικές γνώσεις. Φρόντισε όμως ώστε ο ανθρώπινος εγκέφαλος να εξελιχθεί με τέτοιο τρόπο ώστε, σε αντίθεση με τα ζώα, οάνθρωπος να μπορεί εκ φύσεως να ανακαλύψει τόσο την φωτιά-τεχνολογία, όσο και τις τεχνικές γνώσεις που του χρειάζονται για να κάνει την ζωή του καλύτερη. |
Η
|
τρίτη και σημαντικότερη τώρα γενετική πληροφορία του αποσπάσματος αυτού, προέρχεται από το εξής κομμάτι του: «ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι, κλέπτει Ἡφαίστου καὶ Ἀθηνᾶς τὴν ἔντεχνον σοφίαν σὺν πυρί ―ἀμήχανον γὰρ ἦν ἄνευ πυρὸς αὐτὴν κτητήν τῳ ἢ χρησίμην γενέσθαι― καὶ οὕτω δὴ δωρεῖται ἀνθρώπῳ». Με άλλα λόγια και σε σύνδεση και με τα όσα προηγήθηκαν, ο Προμηθέας, αναζητώντας για μια λύση στο πρόβλημα της επιβίωσης του ανθρώπου, ξέροντας – όπως είπαμε – πως είναι πια αργά για παρεμβάσεις στα σωματικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου τα οποία σχηματίζονται ήδη πριν την γέννησή του, αποφάσισε να παρέμβει στο μυαλό του ανθρώπου, του οποίου η εξέλιξη συνεχίζεται για αρκετά χρόνια μετά την γέννησή του και που ακόμα θα μπορούσε να επιδεχτεί μεταβολές χωρίς να δημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα. «Κλέπτει» λοιπόν «τὴν ἔντεχνον σοφίαν» του Ηφαίστου και της Αθηνάς «σὺν πυρί» και τα δίνει – με την μορφή ρετροϊού – στο ανθρώπινο γένος. Η «ἔντεχνος σοφία» που συχνά μεταφράζεται σαν «τεχνικές γνώσεις», θα μπορούσε, για να βγαίνει καλύτερα το νόημα του κειμένου – και συμφωνώντας πάντα με τις αγνωστικιστικές πεποιθήσεις του Πρωταγόρα – να μεταφραστεί σαν «δυνατότητα ανάπτυξης τεχνικών γνώσεων»· και η δυνατότητα αυτή όντως εξασφαλίζεται στον άνθρωπο από τον εγκέφαλό του, για τον σχηματισμό του οποίου ευθύνεται το γενετικό του υλικό, μέσα στο οποίο εμπεριέχεται η δυνατότητα ανάπτυξης τεχνικών γνώσεων. Το «πὺρ» έπειτα, το οποίο κυριολεκτικά μεταφράζεται ως φωτιά, είναι κοινώς αποδεκτό ότι αποτελεί σύμβολο της τεχνολογίας, καθώς η φωτιά ήταν το πρώτο τεχνολογικό επίτευγμα του ανθρώπου. Πολύ εύκολα λοιπόν το «πὺρ», δεδομένης της γενικότερης σημασίας του κειμένου θα μπορούσε να μεταφραστεί και ως «δυνατότητα ανάπτυξης τεχνολογίας» και η οποία, όπως η σύγχρονη επιστήμη της βιολογίας παραδέχεται, οφείλεται επίσης στον ανθρώπινο εγκέφαλο και στον σχηματισμό του από το ανθρώπινο γενετικό υλικό.
 |
| Η αναφορά της θεάς Αθηνάς στον συγκεκριμένο μύθο δεν είναι καθόλου τυχαία, καθώς ο εν λόγω μύθος μας μιλά για την γενετική τροποποίηση του ανθρώπου κατά τέτοιον τρόπο ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί τεχνολογικά και πνευματικά. Η θεά Αθηνά άλλωστε είναι η θεά του αρχαιοελληνικού πανθέου που σχετίζεται περισσότερο από κάθε άλλη θεότητα με την γενετική. |
Η
|
δε επιλογή του Ηφαίστου και της Αθηνάς, ως κατόχων των δύο αυτών «δυνατοτήτων», μόνο τυχαία που δεν είναι. Ο Ήφαιστος, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση, από την μία είναι ο θεός της φωτιάς και – ουσιαστικά – ο πατέρας της τεχνολογίας και θα ήταν παράλογο η φωτιά και οι υλικές τεχνικές γνώσεις να αποδοθούν σε οποιονδήποτε άλλο θεό· αν και αυτό ελάχιστη σημασία είχε για τον Πρωταγόρα που δεν πίστευε στο δωδεκάθεο, είχε μεγάλη σημασία για το ακροατήριο του, στο οποίο, σαν σοφιστής που ήταν, ήθελε να είναι αρεστός. Η αναφορά στην Αθηνά, όμως, από την άλλη, είχε έναν κάπως πιο σημαντικό ρόλο, μέσα στο κείμενο· στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν διάφοροι μύθοι – δεν αποκλείεται να αναφερθώ σε αυτούς σε κάποια άλλη περίσταση – οι οποίοι θέλουν την Αθηνά να επεμβαίνει η ίδια σε διάφορους οργανισμούς προκαλώντας τους μικρότερες ή μεγαλύτερες γενετικής φύσεως αλλαγές· δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως – κατά πολλούς – η Αθηνά ήταν η «γενετιστής» των θεών του Ολύμπου! Η αναφορά της Αθηνάς λοιπόν παίζει διπλό ρόλο στο κείμενο· από την μία καλεί τους αναγνώστες να συνδέσουν τον μύθο με την γενετική και από την άλλη καθιστά λογικό ο Προμηθέας-RNA να βρήκε έτοιμες τις αλληλουχίες των ριβονουκλεοτιδίων που του χρειάζονταν, οι οποίες αλληλουχίες ήταν στην ουσία γενετικές πληροφορίες και – σε φιλοσοφικό επίπεδο – πληροφορία ίσον γνώση, γνώση ίσον σοφία και σοφία ίσον Αθηνά. Αφού λοιπόν ο Πρωταγόρας, αγνωστικιστής όντας, δεν πίστευε στο δωδεκάθεο, είναι πολύ πιθανόν να ανέφερε την Αθηνά ως σύμβολο της γνώσης και κατ’ επέκταση της πληροφορίας και της αλληλουχίας των νουκλεοτιδίων του RNA των φυσικών ρετροϊών που πιθανώς οφείλονται για την ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου. Ωστόσο δεν πρέπει να παραλείψουμε και το γεγονός ότι ο Πρωταγόρας, σαν σοφιστής που ήταν, δεν αποκλείεται να ανέφερε τους δύο αυτούς συγκεκριμένους θεούς και διότι, λόγω του ότι οι αρχαίοι Αθηναίοι τους θεωρούσαν προστάτες και προπάτορές τους, με τον τρόπο αυτό θα γινόταν πιο συμπαθής στο αθηναϊκό του ακροατήριο και κατά συνέπεια τα λόγια του θα ακούγονταν πιο πειστικά στο ακροατήριο αυτό.
Η
|
τελευταία τέλος πληροφορία περί γενετικής που δίνεται από το απόσπασμα αυτό εμφανίζεται στην φράση που παρεμβάλλεται μεταξύ των δύο παυλών: «―ἀμήχανον γὰρ ἦν ἄνευ πυρὸς αὐτὴν κτητήν τῳ ἢ χρησίμην γενέσθαι―». Αν και η πληροφορία που απορρέει από την φράση αυτή δεν είναι τόσο σημαντική καθώς και από την απλή λογική θα μπορούσε να εξηγηθεί και, σε σχέση με τις άλλες πληροφορίες που πήραμε από το υπόλοιπο κείμενο, φαντάζει σχετικά ασήμαντη, κατά την γνώμη μου, είναι κι αυτή εξίσου αξιοσημείωτη. Η φράση αυτή λέει – σε σχέση και με το υπόλοιπο κείμενο – ότι, χωρίς την φωτιά (δηλαδή την δυνατότητα ανάπτυξης τεχνολογίας), θα ήταν αδύνατη η ύπαρξη της «δυνατότητας ανάπτυξης (και εφαρμογής) των τεχνικών γνώσεων». Κάτι τέτοιο είναι απολύτως λογικό καθώς είναι αδύνατον κάποιος να βρίσκει εφαρμογές των τεχνικών γνώσεων, άμα δεν έχει την δυνατότητα να αναπτύξει την τεχνολογία. Και οι επιστήμες της βιολογίας και της γενετικής θα συμφωνήσουν όμως στο ότι είναι πρακτικά – εκτός από λογικά – αδύνατον ένα ον – όχι απαραίτητα ανθρώπινο – να έχει εγκέφαλο ανεπτυγμένο αρκετά για να έχει την δυνατότητα να αναπτύξει τεχνικές γνώσεις, την στιγμή που είναι ανίκανος να αναπτύξει τεχνολογία.
Ό
|
λες αυτές όμως οι πληροφορίες τις οποίες μπορεί κανείς να αντλήσει από τον διάλογο του Πλάτωνα «Πρωταγόρας» και οι οποίες παρουσιάζουν εκπληκτικές ομοιότητες με τα όσα λέει η σύγχρονη επιστήμη, παρά την επιστημονική ορθότητά τους, παραμένουν γνώσεις που, σύμφωνα με την συμβατική ιστορία, θα ήταν λογικά αδύνατον να κατείχε ο Πλάτωνας. Το πλήθος όμως των παραδειγμάτων τέτοιων «ανεξήγητων» γνώσεων – και όχι μόνο στον «Πρωταγόρα» – μας κάνει να αναζητήσουμε πιο βαθειά την αλήθεια σχετικά με το από πού προήλθαν οι γνώσεις αυτές.
Γ
|
ια να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό θα πρέπει να εξετάσουμε δύο πιθανές περιπτώσεις· η μία είναι ο διάλογος του Σωκράτη με τον Πρωταγόρα να είναι – εν μέρει τουλάχιστον – πλαστός και οι γνώσεις αυτές να προέρχονται από τον ίδιο τον Πλάτωνα, ο οποίος, απ’ ότι φαίνεται και από άλλα έργα του (βλέπε «Τίμαιος» και «Κριτίας»), όντως κατείχε γνώσεις πολύ «προχωρημένες» για την εποχή του και η άλλη είναι ο εν λόγω διάλογος να είναι αληθινός και το δυνατόν πιστότερα καταγεγραμμένος και οι γνώσεις περί γενετικής να έρχονται από τον ίδιο τον Πρωταγόρα.
Α
|
ναμφισβήτητα, η πιο πιθανή εκδοχή είναι αυτή που θέλει τον Πλάτωνα να περνά τις γνώσεις αυτές μέσα στον διάλογο αυτό. Και αυτό συμβαίνει, όχι μόνο γιατί το να αποδοθεί τόσο πιστά από τον Πλάτωνα ένας διάλογος που έγινε και μάλιστα ενώ εκείνος δεν ήταν μπροστά ήταν κάτι πολύ δύσκολο, αλλά και γιατί και σε άλλα του βιβλία, ο Πλάτωνας κάνει αναφορές σε γνώσεις που λογικά κανείς εκείνη την εποχή δεν θα μπορούσε να έχει.
 |
| Προτομή του αρχαίου Αθηναίου νομοθέτη Σόλωνα που φιλοξενείται στο Museo Nazionale στην Νάπολη της Ιταλίας. Ο Σόλων είχε κάνει πολλά ταξίδια σε πολλά μέρη του κόσμου. Στην Σάιδα της Αιγύπτου, ο Πλάτωνας υποστηρίζει πως Αιγύπτιοι ιερείς του μεταλαμπάδευσαν διάφορες πανάρχαιες γνώσεις, από τον καιρό πριν τον ελληνοατλαντικό πόλεμο. Δεδομένου λοιπόν του ότι ο Πλάτων καταγόταν από την γενιά του Σόλωνα, θα ήταν λογικό οι τόσο επιστημονικά ορθές γνώσεις του περί γενετικής να προέρχονται από εκείνο το ταξίδι του Σόλωνα στην Σάιδα. |
Ο
|
Πλάτωνας, δεδομένων και των άλλων «ανεξήγητων» για την εποχή γνώσεων που μπορούμε να εντοπίσουμε στα βιβλία του, θα μπορούσε, σύμφωνα με την απλή λογική να γνώριζε και την ουσία των όσων αναφέρονται από τον Πρωταγόρα στον ομώνυμο διάλογό του. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως ο Πλάτωνας καταγόταν από την γενιά του νομοθέτη Σόλωνα, ο οποίος είχε ταξιδεύσει στην Αίγυπτο και στην Μέση Ανατολή. Στα ταξίδια του, όπως ο ίδιος ο Πλάτωνας αναφέρει στον διάλογό του «Τίμαιος», έμαθε διάφορα πράγματα σχετικά με το μακρινό παρελθόν την ανθρωπότητας – και όχι μόνο. Για παράδειγμα, από τους ιερείς της Σάιδας της Αιγύπτου, ο Πλάτωνας αναφέρει πως ο Σόλων έμαθε για τον πανάρχαιο ελληνοατλαντικό πόλεμο και για την χαμένη ήπειρο της Ατλαντίδας. Αν λοιπόν, όπως ο ίδιος ο Πλάτων ισχυρίζεται στον «Τίμαιο» και στον «Κριτία», υπήρξε κάποτε ένας τόσο προηγμένος πολιτισμός που θα μπορούσε να κατέχει αυτές τις επιστημονικές γνώσεις, αν τα ιερατεία της Αιγύπτου – και ίσως όχι μόνο – διατήρησαν την γνώση αυτή, αν ο Σόλων όντως πήρε την γνώση αυτή από την Σάιδα και ίσως και από αλλού και, γυρνώντας στην Ελλάδα την έγραψε σε χειρόγραφα, θα ήταν λογικό ο Πλάτωνας, σαν απόγονός του, να τα διαβάσει και, είτε μόνος του, είτε με την βοήθεια του δασκάλου του Σωκράτη, ο οποίος θεωρείτο ο σοφότερος των ανθρώπων, να προσπάθησε να καταλάβει τι ακριβώς σήμαιναν οι γνώσεις αυτές. Μετά δε, μην μπορώντας να καταλάβει πλήρως – και λογικά – το τι σήμαιναν τα όσα έμαθε ο Σόλωνας στην Αίγυπτο, πήρε την σωστή απόφαση να περάσει τις γνώσεις αυτές μέσα από τους διαλόγους του στις επόμενες γενιές, ώστε, όταν οι άνθρωποι θα κατέχουν τις απαραίτητες γνώσεις, να μπορέσουν να καταλάβουν ό,τι απέμεινε από την πανάρχαια εκείνη γνώση. Και να μην ισχύει όμως το ότι ο Πλάτωνας κατείχε τα χειρόγραφα του Σόλωνα ή – έστω – ότι είχε ακούσει για τις ιστορίες του, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να πήγε ο ίδιος στην Αίγυπτο και να έμαθε τις γνώσεις αυτές και να τις απέδωσε στον Σόλωνα, φοβούμενος μην πάθει ό,τι και ο Σωκράτης που του επέβαλλαν να πιει το κώνειο. Από τις δύο ωστόσο εκδοχές, η προσωπική μου γνώμη είναι πως ισχύει μάλλον αυτή που θέλει τον Σόλωνα και όχι τον ίδιο τον Πλάτωνα να παίρνει τις αρχαίες γνώσεις από την Αίγυπτο· δεν είναι άλλωστε καθόλου τυχαίο το ότι ο Σόλωνας ήταν ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας… [ο νοών νοείτω]
|
 |
| Μοντέλο ενός ατόμου. Η σύγχρονη επιστήμη ατάφερε να ανακαλύψει την ύπαρξη των ατόμων κατά τον 19ο αιώνα, λόγω του πολύ μικρού μεγέθους τους. Ήδη όμως από την αρχαιότητα, ο Δημόκριτος από τα Άβδηρα είχε πρώτος διατυπώσει την θεωρία ότι τα πάντα αποτελούνται από άτομα και κενό, δύο χιλιετίες πριν κάτι τέτοιο αποδειχθεί. Μήπως λοιπόν και ο Δημόκριτος κατείχε κάποια αρχαία γνώση; Και, δεδομένου του ότι ο Πρωταγόρας υπήρξε μαθητής του, μήπως τα όσα εμφανίζεται να λέει ο σοφιστής στον ομόνυμο διάλογο του Πλάτωνα εμπεριέχουν γνώσεις περί γενετικής που ο Δημόκριτος είχε αντλήσει από την ίδια πηγή αρχαίας γνωσης; |
Ό
|
σον αφορά την περίπτωση τώρα οι γνώσεις να προέρχονται από τον Πρωταγόρα και όχι από τον Σωκράτη, αν και προσωπικά δεν συμφωνώ, οφείλω να πω ότι είναι και αυτή αρκετά πιθανό να ισχύει… Ο Πρωταγόρας ήταν ένας από τους κορυφαίους σοφιστές της εποχής του και όντως ήταν πολύ σοφός. Δάσκαλός του υπήρξε ο Δημόκριτος από τα Άβδηρα που πίστευε πως τα πάντα αποτελούνταν από άτομα και κενό κάτι που η επιστήμη της φυσικής θα χρειαζόταν πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια – από τότε – για να ανακαλύψει και να παραδεχτεί. Και ας μην ξεχνάμε ότι ο Δημόκριτος είχε επίσης ταξιδεύσει και μάλιστα πάρα πολύ, καθώς επισκέφτηκε σίγουρα την Αίγυπτο, την Βαβυλώνα και την Περσία, ενώ φημολογείται πως έφτασε μέχρι την Αιθιοπία και την Ινδία· όλες αυτές οι περιοχές δε, βρίσκονται σε κράτη όπου υπήρχε αρχαία υπερτεχνολογία… Θα ήταν λοιπόν λογικό, αν υποθέσουμε πως οι γνώσεις που εντοπίσαμε στο κείμενο του Πλάτωνα προέρχονται όντως από τον Πρωταγόρα, σε αυτόν να τις μεταλαμπάδευσε ο Δημόκριτος, αφού πρώτα τις έμαθε κατά την διάρκεια των ταξιδιών του. Ο Πλάτωνας πάλι που ξέρει για την ύπαρξη του προηγμένου πολιτισμού που υπήρξε την εποχή πριν τον ελληνοατλαντικό πόλεμο, ίσως, επειδή υπέθεσε ότι και οι γνώσεις αυτές κατάγονται από τα χρόνια εκείνα, αποφάσισε να φιλοξενήσει στον διάλογό του «Πρωταγόρας» και αυτές τις γνώσεις του ομώνυμου σοφιστή.
Α
|
π’ όπου όμως κι αν προέρχονται οι γνώσεις αυτές, το σίγουρο είναι ότι η ομοιότητά τους με τα όσα παραδέχεται η σύγχρονη επιστήμη είναι εκπληκτική. Αυτό συνεπάγεται πως είναι πάρα πολύ πιθανό, αν όχι βέβαιο, όχι απλά οι γνώσεις αυτές να προέρχονται από έναν πανάρχαιο προηγμένο πολιτισμό, αλλά και ότι ο Πλάτωνας κατείχε αρκετές απ’ αυτές και έκανε μεγάλη και οργανωμένη προσπάθεια – αν και ανολοκλήρωτη – να μεταδώσει σε εμάς το σύνολο αυτών των γνώσεων. Το μόνο λοιπόν που εμείς έχουμε να κάνουμε είναι να διαβάσουμε ξανά τα κείμενά του, όχι με το μάτι του φιλοσόφου ή του λογοτέχνη, αλλά με το μάτι του ερευνητή.
