Το ... τέστ του Σωκράτη για τους καλοθελητές διασποράς ψευδών ειδήσεων!

Μια μέρα εκεί που ο Σωκράτης έκανε τη βόλτα του στην Ακρόπολη, συνάντησε κάποιον γνωστό του, ο οποίος του ανακοίνωσε ότι έχει να του πει κάτι πολύ σημαντικό που άκουσε για κάποιον από τους μαθητές του.

Ο Σωκράτης του είπε ότι θα ήθελε, πριν του πει τι είχε ακούσει, να κάνουν το τεστ της "τριπλής διύλισης"."Τριπλή διύλιση;" ρώτησε με απορία.

"Ναι, πριν μου πεις τι άκουσες για το μαθητή μου θα ήθελα να κάτσουμε για ένα λεπτό να φιλτράρουμε αυτό που θέλεις να μου πεις.

Το πρώτο φίλτρο είναι αυτό της αλήθειας. Είσαι λοιπόν εντελώς σίγουρος ότι αυτό που πρόκειται να μου πεις είναι αλήθεια; Ε... όχι ακριβώς, απλά το άκουσα όμως και... Μάλιστα, άρα δεν έχεις ιδέα αν αυτό που θέλεις να μου πεις είναι αλήθεια ή ψέματα.

Ας δοκιμάσουμε τώρα το δεύτερο φίλτρο, αυτό της καλοσύνης. Αυτό που πρόκειται να μου πεις για τον μαθητή μου είναι κάτι καλό; Καλό; Όχι το αντίθετο μάλλον..."

"Άρα - συνέχισε ο Σωκράτης - θέλεις να πεις κάτι κακό για τον μαθητή μου αν και δεν είσαι καθόλου σίγουρος ότι είναι αλήθεια". 

Ο γνωστός του έσκυψε το κεφάλι από ντροπή και αμηχανία.

"Παρόλα αυτά - συνέχισε ο Σωκράτης - μπορεί ακόμα να περάσεις το τεστ γιατί υπάρχει και το τρίτο φίλτρο. Το τρίτο φίλτρο της χρησιμότητας. Είναι αυτό που θέλεις να μου πεις για τον μαθητή μου κάτι που μπορεί να μου φανεί xρήσιμο σε κάτι; Όχι δεν νομίζω... Άρα λοιπόν αφού αυτό που θα μου πεις δεν είναι ούτε αλήθεια, ούτε καλό, ούτε χρήσιμο, γιατί θα πρέπει να το ακούσω;".

Ο γνωστός του έφυγε ντροπιασμένος, έχοντας ενδεχομένως πάρει ένα καλό μάθημα...

Τμήμα ειδήσεων defencenet.g
r

Η μαιευτική μέθοδος του Σωκράτη - Πλάτων, Θεαίτητος (148e – 151d)

Στον διάλογο Μένων (82c – 85b) ο Σωκράτης πετυχαίνει να εκμαιεύσει, με κατάλληλες ερωτήσεις, από έναν δούλο του Μένωνα, που δε διδάχτηκε ποτέ του μαθηματικά, ότι οι επιφάνειες δύο τετραγώνων είναι ανάλογες προς τα τετράγωνα των πλευρών του, απλώς μέσω ερωτήσεων που του έδιναν την ευκαιρία να διορθώσει τις λανθασμένες απαντήσεις του δούλου και καθοδηγώντας τον έτσι ώστε να φτάσει στην ορθή διατύπωση αυτού του γεωμετρικού πορίσματος. Ακριβώς την ίδια δυνατότητα να φτάσει ο Θεαίτητος (νεαρός, αργότερα μέλος της πλατωνικής ακαδημίας με ιδιαίτερες επιδόσεις στα μαθηματικά), στον ομώνυμό του διάλογο, […] να προσδιορίσει το σύνολο των επιστημών (ή των γνώσεων) με την υπαγωγή τους σ’ ένα κοινό προσδιορίσιμο γνώρισμα, θα δώσει ο Σωκράτης, εφαρμόζοντας τη μέθοδο που καθημερινά δοκίμαζε· η μέθοδος αυτή γίνεται καλύτερα κατανοητή με μια παρομοίωση, που παραθέτει εδώ ο Πλάτων· από την παρομοίωση αυτή λοιπόν η μέθοδος ονομάστηκε «μαιευτική»· […]:

ΣΩΚΡΑΤΗΣ Αγαπητέ μου Θεαίτητε, νιώθεις τους πόνους της γέννας, επειδή δεν είσαι άδειος, αλλά έγκυος.

ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ  Δεν ξέρω, Σωκράτη, όμως λέω αυτό που νιώθω.

ΣΩ Ε λοιπόν, δεν έχεις ακούσει, καταγέλαστε, ότι εγώ είμαι γιος μαμής, αρχοντογυναίκας με τα όλα της, της βλοσυρής Φαιναρέτης;

ΘΕ Πως, το έχω ακούσει κιόλας.

ΣΩ Έχεις ακούσει άραγε κι ότι εξασκώ αυτό το επάγγελμα.

ΘΕ Καθόλου.

ΣΩ Αλλά, και να το ξέρεις καλά, το εξασκώ· όμως μη το προφτάσεις σε άλλους· γιατί φίλε μου, δεν το πήραν μυρωδιά ότι κατέχω αυτή την τέχνη. Κι ο κόσμος, καθώς έχει μεσάνυχτα, λέει άλλα για μένα, ότι είμαι παράξενος όσο δεν παίρνει και κάνω τους ανθρώπους ν’ απορούν. Αλήθεια, το έχεις ακούσει κι αυτό;

ΘΕ Και βέβαια.

ΣΩ Να σου πω λοιπόν την αιτία;

ΘΕ Οπωσδήποτε.

ΣΩ Προσπάθησε λοιπόν να καταλάβεις τι συμβαίνει μ’ όλη αυτή την ιστορία της μαμής και θα μάθεις ευκολότερα αυτό που θέλω να σου πω. Γιατί ξέρεις βέβαια ότι καμιά μαμή δεν ξεγεννά άλλες γυναίκες όσο η ίδια είναι σε κατάσταση εγκυμοσύνης και μπορεί να γεννήσει, αλλά όταν πια της είναι αδύνατο να γεννήσει.

ΘΕ Βεβαιότατα.

ΣΩ Λένε λοιπόν ότι αιτία γι’ αυτό είναι η Άρτεμη, επειδή, ενώ δε μένει λεχώνα, της έπεσε ο κλήρος να είναι θεά-προστάτης των λεχώνων. Λοιπόν, δεν έδωσε βέβαια το χάρισμα ν’ ασκούν τη μαιευτική σε στείρες, γιατί η ανθρώπινη φύση δεν είναι ικανή να γίνει ειδική για όσα πράγματα αγνοεί· σ’ όσες όμως δεν μπορούν να κάνουν παιδιά επειδή τις πήραν τα χρόνια, τους έδωσε το προνόμιο, τιμώντας τες, επειδή της μοιάζουν.

ΘΕ Λογικά όλα αυτά.

ΣΩ Λοιπόν, η δική μου μαιευτική έχει όλα τ’ άλλα που έχουν οι μαίες, όμως έχει και διαφορές: πρώτα πρώτα ασκώ τη μαιευτική σε άντρες κι όχι σε γυναίκες· κι ύστερα, την ώρα της γέννας εξετάζω τις ψυχές κι όχι τα σώματά τους.

Κι αυτό που στην τέχνη μας είναι το σπουδαιότερο, είναι το ότι έχει τη δυνατότητα να ελέγχει με κάθε τρόπο ποιο απ’ τα δύο φέρνει στον κόσμο η διάνοια του νέου, πλαστή πραγματικότητα και ψέμα ή κάτι και δημιουργικό και αληθινό. Γιατί αυτό που συμβαίνει με τις μαίες συμβαίνει και με μένα· δε γεννώ σοφία και (για τούτο μάλιστα πολλοί κιόλας με λοιδόρησαν), ενώ θέτω ερωτήματα σ’ άλλους, ο ίδιος δε δίνω καμιά απάντηση, για τίποτε, επειδή δεν κατέχω καμιά σοφία –και οι λοιδορίες τους ανταποκρίνονται στην αλήθεια. Και να πια είναι η αιτία γι’ αυτό: ο θεός μ’ αναγκάζει να ξεγεννώ αλλά μ’ εμποδίζει να γεννώ. Λοιπόν, ο ίδιος μου δεν είμαι βέβαια σοφός σ’ οτιδήποτε, κι ούτε έχω να δείξω κάποια καινούργια ιδέα, γέννημα της ψυχής μου· αντίθετα, μερικοί απ’ αυτούς που με συναναστρέφονται φαίνονται, στην αρχή βέβαια, ξύλα απελέκητα, όλοι όμως, καθώς παρατείνεται η συναναστροφή μας, σ’ όσους ο θεός κάνει τη χάρη, πραγματοποιούν θαυμάσιες επιδόσεις, κι αυτή την εντύπωση δίνουν και στον εαυτό τους και στους άλλους· και είναι ξεκάθαρο τούτο, ότι, χωρίς να μάθουν ποτέ ως τώρα τίποτε από μένα, μόνοι τους κι από μέσα τους βρήκαν και γέννησαν πολλά κι ωραία. Όμως, για τη μαιευτική αγωγή αίτιο είμαστε εγώ κι ο θεός, πράγμα που γίνεται φανερό απ’ το εξής: πολλοί κιόλας δεν το αντιλήφθησαν αυτό και κατηγορώντας τον εαυτό τους και δείχνοντας περιφρόνηση σ’ εμένα έφυγαν από κοντά μου, ή από μόνοι τους ή αφού πείστηκαν από άλλους, νωρίτερα απ’ ότι έπρεπε· έφυγαν λοιπόν και με τα κακά τους σμιξίματα και έχασαν από έκτρωση τις υπόλοιπες γνώσεις τους που ήταν αποτέλεσμα της μαιευτικής μου, βυζαίνοντας τες με κακό τρόπο, καθώς έδιναν μεγαλύτερη αξία στο ψέμα και την πλαστή πραγματικότητα κι όχι στην αλήθεια, έτσι που στο τέλος έδωσαν την εντύπωση και στον εαυτό τους και στους άλλους ότι είναι ξύλα απελέκητα […] αυτούς, όταν ξανάρχονται παρακαλώντας με θεαματικά καμώματα να με συναναστραφούν, το δαιμόνιο που εμφανίζεται μάσα μου μ’ εμποδίζει να πάρω στη συναναστροφή μου ορισμένους, για ορισμένους μου δίνει το ελεύθερο κι αυτοί ξανακάνουν πρόοδο.

Λοιπόν, αυτοί που με συναναστρέφονται παρουσιάζουν τα ίδια συμπτώματα με τις γυναίκες που είναι να γεννήσουν· νιώθουν δηλαδή τους πόνους της γέννας οδυνηρότερα απ’ ότι εκείνες, καθώς στοιβάζονται μες το μυαλό τους απορίες νύχτα μέρα· κι αυτές τις ωδίνες η τέχνη μου έχει τον τρόπο να τις προκαλεί και να τις καταπαύει. Μ’ αυτούς λοιπόν αυτά συμβαίνουν.

Μερικοί όμως, Θεαίτητε, που κατά κάποιο τρόπο μου δίνουν την εντύπωση ότι είναι στείροι, το παίρνω απόφαση ότι δεν έχουν καθόλου την ανάγκη μου· αυτούς με πολλή συμπάθεια τους προξενεύω σ’ άλλους· και, το λέω κι ο θεός βοηθός, με πολλή επιτυχία ψυχανεμίζομαι σε ποιους μαθητεύοντας θα μπορούσαν να δουν καλό· […] Αυτά λοιπόν, θαυμάσιε άνθρωπε, σου τα εξέθεσα διεξοδικά για τούτο: υποπτεύομαι, όπως κι εσύ νομίζεις, ότι, έχοντας έμβρυο στα σπλάχνα σου, νιώθεις ωδίνες. Αφέσου λοιπόν στις φροντίδες μου, μια και είμαι γιος μαμής κι ο ίδιος μου ειδικός μαιευτήρας και πρόθυμα να μου δίνεις απαντήσεις σ’ ότι σε ρωτώ· και βέβαια, αν κατά την εξέταση που θα σου κάνω κρίνω ότι κάτι απ’ αυτά που λες είναι πλαστή πραγματικότητα και ψέμα, και στη συνέχεια το παραπετάξω και το αποβάλλω, να μη γίνεις θηρίο, όπως κάνουν οι πρωτάρες για τα βρέφη τους. Γιατί, θαυμάσιε άνθρωπε, πολλοί έδειξαν τέτοιες διαθέσεις απέναντί μου, σα να ήταν έτοιμοι, κυριολεκτικά, να με δαγκώσουν, όταν τους αφαιρώ κάποια φλυαρία, και δεν πιστεύουν ότι αυτό το κάνω γιατί θέλω το καλό τους, επειδή βρίσκονται μακριά από το να γνωρίζουν ότι κανένας θεός δεν είναι κακόβουλος στους ανθρώπους· κι ούτε εγώ πράττω κάτι παρόμοιο από κακεντρέχεια, αλλά ο θεός μού απαγορεύει απόλυτα να συγκατανεύω στο ψέμα και ν’ αφανίσω την αλήθεια.

Πλάτων, Θεαίτητος (148e – 151d)

Από τον τόμο: Πλάτων, Μύθοι

(ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΖΗΤΡΟΣ, 2003, σελ. 237-245)- http://axia-logou.blogspot.gr/

Σωκράτης:Διαλεκτική,μαιεύτικη,ειρωνία,η επαγωγική μέθοδος και η ηθική.

Όπως φαίνεται και από ένα απόσπασμα από την Απολογία του Σωκράτη και από την περίφημη φράση του «Έν οιδα οτι ούδέν οιδα», ο ίδιος δε θεωρούσε τον εαυτό του σοφό. Όταν λοιπόν το μαντείο των Δελφών υπέδειξε στον φίλο του Χαιρεφώντα τον Σωκράτη ως το σοφότερο όλων, ο ίδιος αποφάσισε να το ψάξει. Για το λόγο αυτό πλησίαζε κάποιους από αυτούς που θεωρούνταν τότε σοφοί, αλλά διαπίστωνε μέσα από τις ερωτήσεις τους ότι τελικά δεν ήταν και τόσο σοφοί• προσπαθούσε μάλιστα να τους δείξει ότι δεν ήταν και τόσο σοφοί
όσο νόμιζαν κι αυτή του η στάση ήταν που ενέπνευσε αντιφατικά αισθήματα και μίση ακόμη εναντίον του. Ένας άνθρωπος που βάζει σκοπό της ζωής του να αποδείξει την άγνοια όσων σπουδαίων περνιούνται για σοφοί σίγουρα θα κινήσει το μίσος των θιγόμενων και των οπαδών τους. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι απειλή.

Ο Σωκράτης έκανε την ειρωνεία όπλο της σκέψης, όπλο της αναζήτησης της φιλοσοφικής έρευνας. Ίσως στην αμφισβήτηση να έμοιαζε με τους σοφιστές. Κι αυτοί αρνούνταν να δεχτούν ως δεδομένες τις παραδεδεγμένες αλήθειες. Αλλά η αμφισβήτησή τους κατέληγε στην άρνηση: αφού δεν μπορεί κανείς να ανακαλύψει την αλήθεια, αλήθεια δεν υπάρχει, κι αν υπάρχει δεν έχει καμία σημασία δεν έχει, διότι δε μας επηρεάζει. Απέναντι στην αμφισβήτηση αυτή ο Σωκράτης αντιπαραθέτει μια θετική αμφισβήτηση (των σοφιστών είναι αρνητική η αμφισβήτηση, αφού αμφισβητούν την αλήθεια, αλλά καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει, την αρνούνται): αμφισβητώντας τις παραδοσιακές αξίες και τις παραδοσιακές αρχές, αναζητά τη βαθύτερη αλήθεια των πραγμάτων. Πολύ περισσότερο, αναζητά την πρώτη αλήθεια, την αναλλοίωτη, που δεν επηρεάζεται από τις συνθήκες, που δεν εξαρτάται από τον άνθρωπο.

Η διαλεκτική μέθοδος του Σωκράτη

Δύο ήταν τα όπλα του Σωκράτη, η διαλεκτική και η μαιευτική. Η διαλεκτική είναι το μέσο για τον έλεγχο και την εξαγωγή συμπερασμάτων, που κατ’αρχήν σημαίνει διάλογος. Δεν πρόκειται βέβαια για οποιαδήποτε συζήτηση. Η σωκρατική διαλεκτική είναι η σταδιακή , βήμα-βήμα, αναίρεση των θέσεων του συνομιλητή και, στη συνέχεια, η επίσης σταδιακή προσπάθεια να εξαχθεί ένα νέο συμπέρασμα, μια νέα προσέγγιση της αλήθειας. Στους πλατωνικούς διαλόγους, ο συνομιλητής του Σωκράτη εκθέτει κατ’αρχήν μια άποψη για το θέμα που πρόκειται να συζητηθεί, την οποία ο ίδιος θεωρεί ολοκληρωμένη και θεμελιωμένη. Με ερωτήσεις που φαντάζουν σχεδόν απλοϊκές, ο Σωκράτης εξαναγκάζει τον συνομιλητή του να φτάσει στην ακραία συνέπεια των θέσεων που υποστήριξε κι εκεί αποδεικνύεται η σαθρότητα των λογικών επιχειρημάτων που αυτός χρησιμοποίησε. Από αυτό το σημείο αρχίζει μια νέα συζήτηση, όπου και πάλι καθοδηγώντας με ερωτήματα του συνομιλητή του ο Σωκράτης τον οδηγεί στη γενική αλήθεια, στην αλήθεια δηλαδή που υπάρχει ανεξαρτήτως των περιστάσεων και των συνθηκών, στην πρώτη αλήθεια των πραγμάτων.

Η μαιευτική μέθοδος του Σωκράτη

Είναι χαρακτηριστικό πως ο Σωκράτης, στους πλατωνικούς διαλόγους, δεν αποφαίνεται ο ίδιος εκ των προτέρων, δεν παραθέτει ο ίδιος εξαρχής κάποια θεωρία ή άποψη. Αντίθετα, όλη η διανοητική προσπάθεια της συζήτησης στρέφεται στο να εξαχθεί η σωκρατική άποψη από τον αντίπαλο. Πρόκειται για αυτό που ο ίδιος ο Σωκράτης ονόμαζε μαιευτική. Μαιευτική βεβαίως είναι η δουλειά της μαίας, της μαμής που συμπαραστέκεται και βοηθάει την ετοιμόγεννη γυναίκα στον τοκετό. Παίρνοντας ως παράδειγμα τη δουλειά της μητέρας του, που ήταν μαία, ο Σωκράτης ισχυριζόταν πως καμία φιλοσοφική θεωρία δεν «γέννησε» ο ίδιος, αλλά πως, σαν μαία, βοηθάει τον συνομιλητή του να «γεννήσει» από μέσα του την αλήθεια. Τι σημαίνει όμως αυτό; Σημαίνει πως για τον Σωκράτη ο άνθρωπος γνωρίζει την αλήθεια, την Ιδέα, και πως η προσπάθεια της φιλοσοφικής σκέψης έγκειται στο να βοηθήσει τον άνθρωπο να την ξαναθυμηθεί, να την επαναφέρει στη μνήμη του.

Σε ποια θέματα επικέντρωσε το ενδιαφέρον του ο Σωκράτης και σε τι διαφέρει η προσέγγισή του στα θέματα αυτά από την προσέγγιση των προγενεστέρων φιλοσόφων και ιδίως των σοφιστών;

Ο Σωκράτης επικέντρωσε το ενδιαφέρον του στον ίδιο τον άνθρωπο και στην κοινωνία του. Έχει μάλιστα λεχθεί ότι «κατέβασε τη φιλοσοφία από τα άστρα στη γη», με την έννοια ότι, χάρη στη δική του προσωπικότητα, οι φιλόσοφοι έπαψαν να ασχολούνται τόσο με τα φυσικά φαινόμενα. Ο Αριστοτέλης μάλιστα, στο έργο του Περί ζώων μορίων, έγραψε πως «με τον Σωκράτη έληξε η περίοδος αναζήτησης των φυσικών πραγμάτων και οι φιλοσοφούντες ασχολήθηκαν με την αρετή που είναι χρήσιμη και την πολιτική-με την ηθική και πολιτική φιλοσοφία». Η αλήθεια είναι πως με τα πολιτικά προβλήματα ασχολήθηκαν και οι προγενέστεροι φιλόσοφοι, ενώ ζητήματα ηθικής απασχόλησαν και τον Δημόκριτο και πολλούς σοφιστές. Ο Σωκράτης όμως είναι αυτός που έστρεψε τον φιλοσοφικό στοχασμό κατ” αποκλειστικότητα σε τέτοια θέματα. Ο λόγος που τα σωκρατικά ενδιαφέροντα σημάδεψαν κατά ανεξίτηλο τρόπο την ιστορία της φιλοσοφίας πρέπει να αναζητηθεί στο σωκρατικό τρόπο σκέψης, στο γεγονός δηλαδή πως ο Σωκράτης δεν ενδιαφερόταν απλώς για τον ορθό τρόπο ζωής και δράσης είτε στο προσωπικό είτε στο κοινωνικό επίπεδο. Αντίθετα από τους σοφιστές, που το ενδιαφέρον τους ήταν καθαρά χρησιμοθηρικό, ο Σωκράτης αναζήτησε ένα σταθερό έδαφος πάνω στο οποίο να καθοριστεί αυστηρά και αμετάκλητα κάθε έννοια καλού, αρετής και σοφίας. Όπως οι πρώτοι φιλόσοφοι αναζητούσαν την πρώτη αρχή της δημιουργίας, ο Σωκράτης αναζήτησε την αρχή κάθε ηθικής έννοιας, που δεν επηρεάζεται από ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες ούτε από τη δυνατότητα αντίληψης του κάθε ανθρώπου. Αναζήτησε δηλαδή το απόλυτο απορρίπτοντας το σχετικό, την ουσία της ηθικής κι όχι τα ηθικά φαινόμενα.

Η συμβολή του Σωκράτη στη λογική είναι, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η επεξεργασία της επαγωγικής μεθόδου με σκοπό την εξαγωγή καθολικών ορισμών.

Όπως λέει ο Αριστοτέλης στα Μετά τα Φυσικό του, ο δρόμος που λογικά ακολούθησε ο Σωκράτης για να αναζητήσει ακριβώς την απόλυτη ουσία των ηθικών εννοιών, ήταν η επαγωγική μέθοδος (οι έπακτικοί λόγοι), με σκοπό την εξαγωγή καθολικών ορισμών (το όρίζεσθαι καθόλου). Ξεκινώντας δηλαδή από τα παραδείγματα, συνήθως παρμένα από την καθημερινή ζωή και εμπειρία, προσπαθούσε να οδηγήσει τη σκέψη του συνομιλητή του στην εξαγωγή καθολικών συμπερασμάτων, που να ξεπερνούν την εμπειρία και να φθάνουν σε μια απόλυτη γνώση του θέματος. Και η διαδικασία αυτή είχε επιτυχία όταν προέκυπτε τελικά ένας απόλυτος ορισμός , δηλαδή μια απόλυτη γνώση, για την αλήθεια του καλού και του κακού, της αδικίας και του δικαίου, της ομορφιάς και της ασχήμιας, της σωφροσύνης και της άνοιας, του θάρρους και της δειλίας, της ορθής διακυβέρνησης και της δεσποτείας. Έτσι ο άνθρωπος που ισχυριζόταν πως το μόνο πράγμα που γνωρίζει ήταν η ίδια του η άγνοια, σημάδεψε οριστικά την πορεία της φιλοσοφίας υποδεικνύοντας πως η λογική σκέψη κι όχι οι αισθήσεις είναι ο μοναδικός οδηγός προς την αλήθεια, προς το καθολικό και το αιώνιο.

Η δίκη και ο θάνατος του Σωκράτη

Η κατηγορία εναντίον του Σωκράτη ήταν ότι ο Σωκράτης δεν πίστευε στους θεούς της πόλης , αλλά εισήγαγε καινά (καινούργια) δαιμόνια• επίσης ότι αδικεί και διαφθείρει τους νέους. Η μήνυση κατά του Σωκράτη έγινε από τον Μέλητο, έναν ποιητή του οποίο μοναδική δόξα αποτελεί το γεγονός ότι υπήρξε κατήγορος του φιλοσόφου. Κατήγοροι ήταν επίσης ο Άνυτος και ο Λύκων. Ο πρώτος ήταν πλούσιος βυρσοδέψης και γνωστός πολιτικός, που είχε εκλεγεί και στρατηγός το 409 και είχε εξοριστεί από τους Τριάκοντα Τυράννους. Ο δεύτερος ήταν ρήτορας.

Πού στήριξαν οι μηνυτής του Σωκράτη την κατηγορία για «διαφθορά» των νέων;

Η κατηγορία για διαφθορά των νέων είχε μεγαλύτερη σχέση με την πραγματική αιτίας δίωξης του Σωκράτη. Ο φιλόσοφος ασφαλώς και δε διέφθειρε τους νέους που τον ακολουθούσαν. Όμως, όπως λέει και ο ίδιος στην Απολογία του, κατά Πλάτωνα, τα νέα παιδιά που τον έβλεπαν να ξεσκεπάζει στην αγορά την ψευδή σοφία των σοφιστών και των δημαγωγών γοητεύονταν από αυτό το «παιχνίδι» που οδηγούσε στην αναζήτηση της ουσίας των πραγμάτων και της αλήθειας. Και, εξίσου φυσικά, ως απειλούμενοι από τον Σωκράτη και τις ενοχλητικές ερωτήσεις του θεωρούσαν πως η γοητεία που ο φιλόσοφος ασκούσε στη νεολαία ήταν «διαφθορά». Υπάρχει όμως κι ένα ακόμη πολύ σημαντικό στοιχείο: πολλοί από τους νέους που ανήκαν στον κύκλο του Σωκράτη πήραν ενεργό μέρος στην πολιτική και έπαιξαν ρόλο αρνητικό σε μια καταστροφική για την Αθήνα εποχή. Ο Αλκιβιάδης, πρώτος απ” όλους, ήταν μεν δημοκρατικός, αλλά εξαιρετικά αμφιλεγόμενος, αφού δε δίστασε και να αυτομολήσει στους Σπαρτιάτες. Πολλοί φίλοι του Σωκράτη, από την άλλη μεριά, τάχθηκαν με την ακραία μερίδα των ολιγαρχικών και στήριξαν το πραξικόπημα των Τριάκοντα Τυράννων. Ο Κριτίας κι ο Χαρμίδης μάλιστα, θείοι του Πλάτωνα, ήταν από τους ηγέτες τους. Το γεγονός αυτό επέτρεψε στους κατηγόρους του να αφήσουν να εννοηθεί πως οι θεωρίες του δασκάλου ήταν υπεύθυνες για την κατάληξη των «μαθητών».

Ποιοι ήταν οι πολιτικοί λόγοι της δίωξης του Σωκράτη;

Ο Σωκράτης κατηγορήθηκε για αθεΐα και για διαφθορά των νέων, όμως δεν ήταν αυτοί οι πραγματικοί λόγοι της δίωξής του. Ειδικά αναφορικά με την αθεΐα, η αρχαιοελληνική θρησκεία δεν είχε ιερά βιβλία και ιερατείο, «κανόνες» δηλαδή με τους κανείς συμφωνεί ή τους παραβαίνει. Η κατηγορία για διαφθορά των νέων είχε μεγαλύτερη σχέση με την πραγματική αιτίας δίωξης του Σωκράτη. Ο φιλόσοφος ασφαλώς και δε διέφθειρε τους νέους που τον ακολουθούσαν. Όμως, όπως λέει και ο ίδιος στην Απολογία του, κατά Πλάτωνα, τα νέα παιδιά που τον έβλεπαν να ξεσκεπάζει στην αγορά την ψευδή σοφία των σοφιστών και των δημαγωγών γοητεύονταν από αυτό το «παιχνίδι» που οδηγούσε στην αναζήτηση της ουσίας των πραγμάτων και της αλήθειας. Και, εξίσου φυσικά, ως απειλούμενοι από τον Σωκράτη και τις ενοχλητικές ερωτήσεις του θεωρούσαν πως η γοητεία που ο φιλόσοφος ασκούσε στη νεολαία ήταν «διαφθορά». Υπάρχει όμως κι ένα ακόμη πολύ σημαντικό στοιχείο: πολλοί από τους νέους που ανήκαν στον κύκλο του Σωκράτη πήραν ενεργό μέρος στην πολιτική και έπαιξαν ρόλο αρνητικό σε μια καταστροφική για την Αθήνα εποχή. Ο Αλκιβιάδης, πρώτος απ” όλους, ήταν μεν δημοκρατικός, αλλά εξαιρετικά αμφιλεγόμενος, αφού δε δίστασε και να αυτομολήσει στους Σπαρτιάτες. Πολλοί φίλοι του Σωκράτη, από την άλλη μεριά, τάχθηκαν με την ακραία μερίδα των ολιγαρχικών και στήριξαν το πραξικόπημα των Τριάκοντα Τυράννων. Ο Κριτίας κι ο Χαρμίδης μάλιστα, θείοι του Πλάτωνα, ήταν από τους ηγέτες τους. Το γεγονός αυτό επέτρεψε στους κατηγόρους του να αφήσουν να εννοηθεί πως οι θεωρίες του δασκάλου ήταν υπεύθυνες για την κατάληξη των «μαθητών».

Τι σχέση είχε η σωκρατική ειρωνεία με απόφαση του λαϊκού δικαστηρίου της Ηλιαίας για καταδίκη του φιλοσόφου σε θάνατο;

Το λαϊκό δικαστήριο της Ηλιαίας, που απαρτιζόταν από 500 δικαστές κληρωμένους από το σύνολο των πιο ηλικιωμένων πολιτών, έκρινε τον Σωκράτη ένοχο με μέτρια πλειοψηφία (281 έναντι 220). Στη δεύτερη ψηφοφορία, που αφορούσε την ποινή, η καταδίκη σε θάνατο ψηφίστηκε από περισσότερους (300 έναντι 201). Η σωκρατική ειρωνεία δεν ήταν άσχετη με την εξέλιξη αυτή: όταν του δόθηκε ο λόγος προκειμένου, κατά το νόμο, να προτείνει και αυτός μια ποινή, ο Σωκράτης , αντί να προτείνει λ.χ. την εξορία, πρότεινε την περιφρόνησή του και προς το δικαστήριο και προς το θάνατο. Είπε, χαρακτηριστικά, ότι θα έπρεπε να τον βάλουν στο πρυτανείο και να τον τρέφουν δωρεάν! Εξηγώντας στη συνέχεια γιατί ένας άνθρωπος της ηλικίας του κανένα λόγο δεν έχει να φοβάται το θάνατο, προτείνει για τυπικούς λόγους το πρόστιμο της μιας μνας. Το ποσό αυτό ανέβασαν στις 30 μνες ο Πλάτωνας, ο Κρίτωνας και οι φίλοι του, που μπήκαν εγγυητές, αφού η περιουσία του Σωκράτη δεν ξεπερνούσε τις 5 μνες.

Ποια στάση τήρησε ο Σωκράτης απέναντι στο δικαστήριο και την καταδικαστική του απόφαση;

Μετά την καταδίκη του ο Σωκράτης έμεινε περίπου έναν μήνα στο κρατητήριο. Τις μέρες εκείνες γίνονταν στο ιερό νησί του Απόλλωνα, την Δήλο, τα Δήλια. Οι Αθηναίοι είχαν στείλει εκεί θεωρία (επίσημη αποστολή σε ιερή τελετή)αντιπροσώπους της πόλης και το ένα από τα δύο ιερά πλοία τους, την Πάραλο. Κατά το έθιμο, δεν μπορούσε να γίνει εκτέλεση μέχρι την επιστροφή του πλοίου. Στη διάρκεια της κράτησής του, και ως την τελευταία στιγμή, ο Σωκράτης αντιστάθηκε στις προσπάθειες των φίλων του να αποδράσει. Όπως περιγράφει και ο Πλάτωνας στον Κρίτωνα, ο Σωκράτης πίστευε πως το γεγονός ότι αδικήθηκε από τους συμπολίτες του δεν αποτελούσε δικαιολογία για να διαπράξει αδικία εναντίον των νόμων της πόλης του. Έτσι, ήπιε το κώνειο, συζητώντας με τους φίλους του για την αθανασία της ψυχής και πέθανε μέσα στο κελί του δεσμωτηρίου.

Πηγή: Πετρά Χριστίνα, Φιλοσοφικός Λόγος, Πλάτωνος «Πρωταγόρας

http://www.filoi-tis-anelixis.gr/

Η Σωκρατική μέθοδος της κάθαρσης της ψυχής

(...και τα σφάλματα εις την πράξιν εξαιτίας αυτής της αγνοίας είναι, του να νομίζωμεν δηλαδή ότι ηξεύρομεν, ενώ δεν ηξεύρομεν;) Πλάτωνος-Αλκιβιάδης 117D
(ΣΩ: ...όχι μόνον αγνοείς τα σπουδαιότατα,αλλά ππαρότι δεν τα γνωρίζεις,νομίζεις ότι τα γνωρίζεις..) Πλάτωνος-Αλκιβιάδης 118D
(ΣΩ:...αυτή λοιπόν η άγνοια είναι η αιτία των κακών και η επονείδιστος αμάθεια..) 
Πλάτωνος-Αλκιβιάδης118Α
Εδώ εισάγεται η συζήτηση του ακανθώδους θέματος όχι της απλής άγνοιας από την οποία διακατεχόμαστε πριν της Αυτογνωσίας, αλλά της διπλής άγνοιας διότι ενώ δεν γνωρίζουμε τον εαυτό μας, νομίζουμε ότι τον γνωρίζουμε..

Καθημερινό παράδειγμα της διπλής άγνοιας μας δίνει ο Πλάτων στο "Συμπόσιο" δια στόματος της Διοτίμας λέει τα εξής: "Διότι ακριβώς αυτό είναι διπλή άγνοια το να μην είναι κάποιος ούτε ωραίος, ούτε καλός, ούτε σώφρων αλλά να νομίζει ότι τα έχει όλα αυτά σε ικανοποιητικό βαθμό."..
Πως είναι δυνατόν να καταστεί φανερό στον διαλογιζόμενο η διπλή άγνοια; Μέσω του δικαστηρίου της ψυχής ακολουθώντας τα ίχνη του Σωκράτη είναι δυνατόν να βρεθεί ο τρόπος εξουδετέρωσης της. Και ο τρόπος είναι δια της καθάρσεως,δηλαδή δια του συνεχούς έλεγχου του εαυτού.
Το προτείνει με πλάγιο τρόπο ο Σωκράτης στον νεαρό Αλκιβιάδη; 

Ο Σωκράτης αναπτύσσει την ιδέα ότι πρώτα πρέπει να εξεταστεί το εγώ,ο έξω εαυτός εντός του περιβάλλοντος του, η προσωπικότης του προτού ο Αλκιβιάδης, και κατά επέκτασιν ο κάθε εξ ημών Αλκιβιάδης,ασχοληθεί με τον έσω εαυτό.
Η Σωκρατική μέθοδος της καθάρσεως μέσω της άρσης των εμποδίων της διπλής άγνοιας , όπως την αναλύει ο Πρόκλος "Εις τον Πλάτωνος πρώτον Αλκιβιάδην"(175) είναι οι εξής:
1. Ο Σωκράτης δεν αναφέρει τίποτα από τα Αληθή στον Αλκιβιάδη,εάν πρώτα δεν αφαιρέσει τις γνώμες εκείνες, οι οποίες αποτελούν εμπόδιο στην ψυχή του για την κατάκτηση της ελευθερίας...
2. Η εν λόγω διαδικασία οδηγεί εις "στο Μέτρον", δηλαδή δια της αφαίρεσης της αλαζονείας, γινόμαστε όπως ο Αλκιβιάδης, περισσότερο κόσμιοι και λιγότερο φορτικοί και δυσάρεστοι σε αυτούς οι οποίοι μας συναναστρέφονται, επειδή τους επιτρέπουμε να εκφράσουν και εκείνοι τις δικές τους απόψεις ,τις οποίες ακούμε με προσοχή και διαλλακτικότητα.
3. Περαιτέρω προετοιμαζόμαστε για την κατάκτηση της επιστήμης, βρισκόμενοι στην απλή άγνοια, επειδή η απλή άγνοια βρίσκεται μεταξύ της διπλής άγνοιας και της επιστήμης.
4. Η ενασχόληση μας με την Αρετή μας απομακρύνει από τα εξωτερικά υλικά πράγματα του σώματος και μας στρέφει προς την ψυχή.
5. Στρεφόμενη η ψυχή στον εαυτό της αρχίζει τον εσωτερικό διάλογο, καθώς η ίδια αμφισβητεί και επανεξετάζει τις απόψεις της, για τις οποίες προηγουμένως είχε την ακλόνητη πεποίθηση ότι ήταν ορθές. Η "οίησης"είναι η ασθένεια της ψυχής λέει ο Σωκράτης στο "Σοφιστή"
6. Με την επανεξέταση η ψυχή διακρίνει ποια είναι τα εμπόδια και τα αφαιρεί, καθώς συγχρόνως διαπιστώνει ποια από τα αναγκαία λείπουν να τα αναπληρώσει.
7. Η αντικειμενική εξέταση άνευ εμπάθειας τις επιτρέπει την βεβαιότητα και την μονιμότητα εις την μεθόδευση των συλλογισμών,οι οποίοι πρόκειται να διατυπωθούν.

........... 

(Διότι ο καθένας από εμάς και από τους άλλους ανθρώπους είτε πιο καθαρά είτε πιο αμυδρά,ενέχεται στα ίδια ακριβώς με τον γιο του Κλεινία πάθη.Πράγματι αγνοούμε τον εαυτό μας κατεχόμενοι από την γενεσιουργό λήθη και συγκλονιζόμενοι από την ταραχή των άλογων μορφών της ζωής και νομίζουμε ότι γνωρίζουμε πολλά από αυτά που αγνοούμε εξαιτίας των κατ' ουσίαν ενυπαρχόντων σε εμάς λογικών καθορισμών,επιπλέον χρειαζόμαστε την ίδια με εκείνον βοήθεια,για να απομακρύνουμε τον εαυτό μας από την περιττή "οίηση"και για να τύχουμε της επιμέλειας που μας ταιριάζει) Πρόκλου-"Εις τον Πλάτωνος πρώτον Αλκιβιάδην" 7)

*οίησης=η μεγάλη ιδέα που έχει κάποιος για τον εαυτό του, έπαρση, αλαζονεία

Σε ελεύθερη απόδοση στην Νεοελληνική από το βιβλίο της Αλτάνης  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΜΟΣ 2 

http://ht.ly/sQjEl

Η αξία του Ομήρου - Διάλογος μεταξύ Σωκράτη και Γλαύκωνα από την "Πολιτεία" του Πλάτωνος.

 

    

Διάλογος μεταξύ Σωκράτη και Γλαύκωνα από την "Πολιτεία" του Πλάτωνος.

Στην Πολιτεία (605c) ο Πλάτωνας μας αναφέρει κάποιες πολύ σημαντικές πληροφορίες, σχετικά με την αξία του Ομήρου, στην καθημερινή μας ζωή.

Ας παρακολουθήσουμε τον διάλογο, μεταξύ του Σωκράτη και του Γλάυκωνα:

᾿Ακούων σκόπει.

(Σωκράτης:) Παρακολούθησε με προσοχή αυτά που θα σου πω.

οἱ γάρ που βέλτιστοι ἡμῶν ἀκροώμενοι ῾Ομήρου

Όσοι από εμάς θεωρούμαστε αξιοπρεπείς, θα έπρεπε να διαβάζουμε τα έπη του Ομήρου,

ἢ ἄλλου τινὸς τῶν τραγῳδοποιῶν μιμουμένου [d.] τινὰ τῶν ἡρώων ἐν πένθει ὄντα καὶ μακρὰν ῥῆσιν ἀποτείνοντα ἐν τοῖς ὀδυρμοῖς

ή κάποιον άλλον από τους τραγωδοποιούς, ο οποίος παρουσιάζει έναν από τους ήρωες στο θεατρικό έργο του, σε κατάσταση πένθους και μεγάλο μέρος του κειμένου αφιερώνεται στον θρήνο του ήρωα.

Τέτοια έργα θα μπορούσαν για παράδειγμα να είναι η Αντιγόνη, ή ο θρήνος του Αχιλλέα για τον Πάτροκλο κοκ.

ἢ καὶ ᾄδοντάς τε καὶ κοπτομένους,

Θα μας ωφελούσε επίσης να τραγουδούμε και να διαβάζουμε τραγικά ποιήματα,

οἶσθ’ ὅτι χαίρομέν τε καὶ ἐνδόντες ἡμᾶς αὐτοὺς ἑπόμεθα συμπάσχοντες

με σκοπό να αισθανόμαστε και χαρά με τα τραγούδια, αλλά και συμπόνια με τα παθήματα του ήρωα.

Διότι προφανώς θα ταυτίζονται με τα δικά μας παθήματα.

καὶ σπουδάζοντες ἐπαινοῦμεν ὡς ἀγαθὸν ποιητήν,

Αναγνωρίζοντας την αξία αυτών των ποιητών, θα πρέπει να τους επαινούμε μεταξύ μας, σαν χρήσιμους και ενάρετους.

ὃς ἂν ἡμᾶς ὅτι μάλιστα οὕτω διαθῇ.

Γιατί αυτοί οι ποιητές έχουν την ικανότητα να βελτιώνουν κατά πολύ την ψυχική μας διάθεση.

Οἶδα· πῶς δ’ οὔ;

(Γλαύκων:) Το καταλαβαίνω, πώς θα μπορούσα να αρνηθώ αυτά που λες;

῞Οταν δὲ οἰκεῖόν τινι ἡμῶν κῆδος γένηται,

(Σωκράτης:) Διότι, όταν αφομοιώσουμε το νόημα αυτών των ποιημάτων, τότε ενισχύεται το ηθικό μας,

ἐννοεῖς αὖ ὅτι ἐπὶ τῷ ἐναντίῳ καλλωπιζόμεθα,

με αποτέλεσμα, αν μπορείς να το πιστέψεις, ακόμα και οι αντίξοες καταστάσεις της ζωής μας, να μπορούσαν να μας ωφελήσουν,

ἂν δυνώμεθα ἡσυχίαν ἄγειν [e.] καὶ καρτερεῖν,

στην περίπτωση που κατορθώσουμε να παραμείνουμε ήρεμοι και υπομονετικοί,

ὡς τοῦτο μὲν ἀνδρὸς ὄν,

επειδή αυτά είναι τα χαρακτηριστικά ενός συνετού άνδρα,

ἐκεῖνο δὲ γυναικός,

ενώ τα αντίθετα χαρακτηριστικά ισχύουν στην περίπτωση των γυναικών.

Δηλαδή χαρακτηριστικά ενός συνετού άνδρα ως προς την αντιμετώπιση των προβλημάτων της ζωής, θα πρέπει να είναι μία ήρεμη και αξιοπρεπής συμπεριφορά, ενώ στις γυναίκες επιτρέπονται οι υπερβολικές αντιδράσεις. Τα κλάματα και οι θρήνοι, όπως συμβαίνει συνήθως στον γυναικείο χορός του θεάτρου.

ὃ τότε ἐπῃνοῦμεν.

Και αυτήν την συμπεριφορά θα έπρεπε να επαινούμε.

᾿Εννοῶ, ἔφη.

Σε καταλαβαίνω, απάντησε ο Γλαύκων.

῏Η καλῶς οὖν, ἦν δ’ ἐγώ,

Και αν έχω διατυπώσει σωστά τις απόψεις μου, είπα εγώ (Σωκράτης)

οὗτος ὁ ἔπαινος ἔχει,

τότε αρμόζει να αποδίδουμε έπαινο, όταν αντικρίζουμε έναν τέτοιον άντρα ο οποίος συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο,

τὸ ὁρῶντα τοιοῦτον ἄνδρα,

ο οποίος δεν θα έπρεπε να υπερηφανεύεται για τον εαυτό του,

οἷον ἑαυτόν τις μὴ ἀξιοῖ εἶναι ἀλλ’ αἰσχύνοιτο ἄν,

αλλά αντίθετα θα συμπεριφερόταν συνεσταλμένα.

μὴ βδελύττεσθαι ἀλλὰ χαίρειν τε καὶ ἐπαινεῖν;

Αλλά τελικά, η σωστή συμπεριφορά, θα ήταν να μην κατηγορεί κανέναν, αλλά να συγχαίρει και να επαινεί τους πάντες;

Οὐ μὰ τὸν Δί’, ἔφη, οὐκ εὐλόγῳ ἔοικεν.

Όχι μα τον Δία είπε, ο Γλαύκων, δεν μοιάζει να είναι λογική μια τέτοια συμπεριφορά.

[606a] Ναί, ἦν δ’ ἐγώ, εἰ ἐκείνῃ γ’ αὐτὸ σκοποίης.

(Σωκράτης:) Έχεις δίκιο, αυτό που λέμε, δεν φαίνεται να είναι σωστό, αλλά αν θέλεις να καταλάβεις το γιατί πρέπει να συμπεριφέρεται έτσι ένας συνετός άνδρας, θα έπρεπε να παρακολουθήσεις την συνέχεια.

Πῇ;

Πότε λοιπόν, με ποιες προϋποθέσεις και σε ποιες περιπτώσεις θα έπρεπε κανείς να συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο;

Εἰ ἐνθυμοῖο ὅτι τὸ βίᾳ κατεχόμενον τότε ἐν ταῖς οἰκείαις συμφοραῖς

Μακάρι να μπορούσες θα θυμηθείς την περίοδο της ζωής σου, που αντιμετώπιζες τις δικές σου συμφορές και συμπεριφερόσουν βίαια,

καὶ πεπεινηκὸς τοῦ δακρῦσαί τε καὶ ἀποδύρασθαι ἱκανῶς καὶ ἀποπλησθῆναι,

και είχες την εσωτερική ανάγκη (πείνα) να κλαις και να οδύρεσαι συνεχώς και ήσουν γεμάτος παράλογες συμπεριφορές.

φύσει ὂν τοιοῦτον οἷον τούτων ἐπιθυμεῖν,

Θα θεωρούσα φυσιολογική μια τέτοια συμπεριφορά, καθώς και το να διακατέχεσαι από παρόμοιες ανάγκες.

τότ’ ἐστὶν τοῦτο τὸ ὑπὸ τῶν ποιητῶν πιμπλάμενον καὶ χαῖρον·

Τότε θα μπορούσε να σε συμβουλέψει κανείς, αυτό που κατεξοχήν συνιστάται από τους ποιητές και σου φτιάχνει την διάθεση.

τὸ δὲ φύσει βέλτιστον ἡμῶν,

Και αυτή η συμπεριφορά, είναι η πιο ενδεδειγμένη για να επανέρθει κανείς στην φυσιολογική του κατάσταση.

ἅτε οὐχ ἱκανῶς πεπαιδευμένον λόγῳ οὐδὲ ἔθει,

επιπλέον, κάποιος που δεν έχει εκπαιδευτεί σωστά, ως προς το τι πρέπει να λέει και το πώς να συμπεριφέρεται σε ανάλογες συνθήκες,

ἀνίησιν τὴν φυλακὴν τοῦ [b.] θρηνώδους τούτου,

αυτή η οδηγία των ποιητών, σε βοηθάει να περιορίσεις στο ελάχιστο, την θρηνώδη συμπεριφορά.

ἅτε ἀλλότρια πάθη θεωροῦν καὶ ἑαυτῷ οὐδὲν αἰσχρὸν ὂν

Όσοι πάλι παρακολουθούν (στο θέατρο) τα παθήματα των ηρώων, όταν τα συγκρίνουν με τα δικά τους πάθη, διαπιστώνουν ότι τα δικά τους είναι ασήμαντα,

εἰ ἄλλος ἀνὴρ ἀγαθὸς φάσκων εἶναι ἀκαίρως πενθεῖ,

και αν θα ήθελαν να συμπεριφερθούν σαν αξιόλογοι άνδρες, θα έπρεπε να καταλάβουν ότι η θλίψη τους, είναι άσκοπη (εκτός τόπου και χρόνου)

τοῦτον ἐπαινεῖν καὶ ἐλεεῖν,

Μια τέτοιου είδους συμπεριφορά θα έπρεπε κανείς να επαινεί και να εκθειάζει,

ἀλλ’ ἐκεῖνο κερδαίνειν ἡγεῖται, τὴν ἡδονήν,

και να θεωρεί ότι μόνο μια αλλαγή συμπεριφοράς θα μπορούσε να τον οδηγήσει στην ψυχική ικανοποίηση.

καὶ οὐκ ἂν δέξαιτο αὐτῆς στερηθῆναι καταφρονήσας ὅλου τοῦ ποιήματος.

Και ακόμα και αν αγνοήσει κανείς το περιεχόμενο ολόκληρου του ποιήματος, αυτό το τμήμα που περιγράφει τον τρόπο που θα αποκτήσει κανείς αυτήν την ψυχική ικανοποίηση δεν θα πρέπει κανείς να το αγνοήσει.

Επομένως ένα δραματικό έργο, δεν χρειάζεται να είναι όλο σπουδαίο, από την αρχή ως το τέλος, αλλά πρέπει να περιέχει ένα βασικό μέρος που θα αποτελεί και την ουσία του έργου και θα περιλαμβάνει συμβουλές και γνώμες σχετικά με την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων της ζωής μας.

λογίζεσθαι γὰρ οἶμαι ὀλίγοις τισὶν μέτεστιν ὅτι ἀπολαύειν ἀνάγκη ἀπὸ τῶν ἀλλοτρίων εἰς τὰ οἰκεῖα·

και θεωρώ ότι θα πρέπει κανείς να κατανοήσει ότι λίγοι είναι αυτοί που έχουν την ικανότητα να δεχτούν ότι τα παθήματα των ηρώων, μπορούν να αποτελέσουν παραδείγματα για τις προσωπικές μας συμφορές και τότε κατά ανάγκη θα ωφεληθούν.

θρέψαντα γὰρ ἐν ἐκείνοις ἰσχυρὸν τὸ ἐλεινὸν οὐ ῥᾴδιον ἐν τοῖς αὑτοῦ πάθεσι κατέχειν.

Αυτοί οι λίγοι μπορούν να θρέψουν την ψυχή τους, ώστε να καταστεί δυνατή και να αντιμετωπίσει τις οδύνες, κάτι που δεν είναι εύκολο για τους υπόλοιπους ανθρώπους όταν τους συμβούν οι συμφορές.

[c.] ᾿Αληθέστατα, ἔφη.

αυτό που λες είναι πολύ σωστό είπε ο Γλαύκων.

Γιώργος Χαραλαμπίδης
Πηγή: http://www.astrology.gr/ENALLAKTIKI-GONIA/item/49838-i-axia-toy-omiroy#ixzz2iWmZ9zS2

Σωκράτης, Πλάτων και Αριστοτέλης για την θρησκεία και τους θεούs

Η δράση του Σωκράτη τον 5ο αι, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη στον 4ο αι, έβαλε τη φιλοσοφία στην πρώτη γραμμή υπεράσπισης των ηθικών αξιών του αρχαίου κόσμου, που κλονίζονταν κάτω από τη φθοροποιό δράση των υλιστών φιλοσόφων και κυρίως του ατομισμού των Σοφιστών με τους οποίους, η φιλοσοφική αντιπαράθεση των τριών μεγάλων φιλοσόφων ήταν κοινός τόπος. Ο Σωκράτης δεν ανήκε, φυσικά, ποτέ στη σχολή των σοφιστών, το αντίθετο μάλιστα ήταν σφοδρός επικριτής τους. Αλλά ούτε ήταν άθεος και ασεβής, ούτε υπεύθυνος για τη θρησκευτική κρίση της εποχής του, όπως μαρτυρεί ο μαθητής του Ξενοφώντας. Στις κατηγορίες των εχθρών του αναγνωρίζει κανείς το αχαλίνωτο μίσος των φανατικών οπαδών της παραδόσεως εναντίον του ορθολογιστή, που προσπάθησε να συμβιβάσει τις δυνάμεις της φύσεως με τον καθιερωμένο κόσμο των θεών.
Ο Πλάτων συνδέθηκε με το Σωκράτη σε μια εποχή όπου η σοφιστική διδασκαλία διασάλευε τις παραδεδεγμένες αξίες και κλόνιζε με την ανάπτυξη δεινής αντιλογικής τέχνης, τις παγιωμένες αντιλήψεις και το αίσθημα βεβαιότητας που αυτές γεννούσαν. Ο Σωκράτης συνέλαβε την αναγκαιότητα της καταφυγής σε αξίες ασφαλέστερες από τις τρέχουσες και μεταβαλλόμενες αντιλήψεις, δομώντας την ηθική διδασκαλία του στην αναζήτηση της αληθινής γνώσης, της οποίας η κατάκτηση είναι όρος για την πραγματική ευδαιμονία. Ο Σωκράτης δεν ήταν ικανοποιημένος από τη βολική ζωή που εξασφάλιζε η προστασία των Ελλήνων θεών, που εξουσίαζαν τη μοίρα των ανθρώπων. Εκείνος ήθελε ο καθένας να μπορεί να διακρίνει το «καλό» και το «κακό» σύμφωνα με τη δική του συνείδηση που πάντα κατευθυνόταν από τον ηθικό νόμο. Ανώτατος σκοπός ήταν η αλήθεια και όσο πιο κοντά σε αυτή βρίσκεται κανείς, τόσο οι πράξεις του θα είναι καλύτερες και πιο ενάρετες. Στο δρόμο του προς την αλήθεια τον βοηθούσε μια εσωτερική θεϊκή φωνή «το δαιμόνιον» του. Η εκτέλεση του μεγάλου ηθικού φιλοσόφου το 399 π.Χ, από το δημοκρατικό πολίτευμα των Αθηνών, σφράγισε το τέλος του 5ου αι. Η επίκληση των προσχηματικών κατηγοριών της ασέβειας προς τους θεούς, βάσει των οποίων παραπέμφθηκε ο Σωκράτης σε δίκη, μας δείχνει το νομικό πλαίσιο της Αθηναϊκής συντηρητικής κοινωνίας. Μιας κοινωνίας, που κάλυπτε με νόμους ευσεβιστικής υποκρισίας μιαν υποβόσκουσα κρίση θρησκευτικής πίστης.
Ο Πλάτων αντιτίθεται προς τον οντολογικό και γνωσιολογικό μηδενισμό των σοφιστών και υποστήριξε την πραγματικότητα του όντος. Με κανένα τρόπο δεν είναι σύμφωνος με τον ασεβή και άθεο ορθολογισμό που είχαν απλώσει στην Αθήνα του 4ου αι. οι διδασκαλίες των σοφιστών. Δεν υπάρχει θεολογία μετά τον Πλάτωνα, η οποία να μη βασίζεται στη σκιά του. Η Θρησκεία μετά τον Πλάτωνα και χάρη σε αυτόν είναι ουσιαστικά διαφορετική από αυτό που ήταν προηγουμένως. Από την εποχή του Ομήρου, θρησκεία σήμαινε η αποδοχή της πραγματικότητας με τρόπο απλό και ώριμο. Με τον Πλάτωνα η πραγματικότητα γίνεται μη πραγματική προς χάριν ενός άυλου, αμετάβλητου κόσμου, ο οποίος πρέπει να θεωρηθεί ως πρωταρχικός. Σε ολόκληρο το φιλοσοφικό σύστημα του Πλάτωνα βρίσκουμε μια μεταφυσική δυαρχία του οντολογικώς πραγματικού και του πραγματικώς υπάρχοντος. Το ΄Ον (η οντολογική πραγματικότητα) διακρίνεται από το φαινόμενο (τη φανέρωσή του). Ο φαινομενικός κόσμος που συνίσταται από ύλη, περιορίζεται στα όρια του χρόνου και του χώρου, ενώ ο οντολογικός πραγματικός κόσμος υπερβαίνει τον χρόνο και το χώρο και είναι ελεύθερος από τους περιορισμούς τους. Ο φαινόμενος κόσμος είναι απτός και γίνεται αντιληπτός από τις αισθήσεις. Ο ιδεώδης κόσμος είναι άπιαστος και συλλαμβάνεται μόνον από το νου. Ο φαινόμενος κόσμος είναι μια παράσταση του πραγματικού κόσμου και προσπαθεί να μοιάσει όσο γίνεται καλύτερα προς τον οντολογικώς πραγματικό κόσμο. Συνεπώς ο φαινόμενος κόσμος τελεί σε κατάσταση συνεχούς εξέλιξης- πάντοτε «εν τω γίγνεσθαι».
Ο Περί Φύσεως διάλογος στον «Τίμαιο» αποτελεί ύμνο του έμψυχου, θεϊκού κόσμου. Ο ορατός και νοητός κόσμος έχει την αρχή του στο ανώτερο, αληθινό, αμετάβλητο Είναι. Ο Πλάτωνας τον παρουσιάζει να έχει δημιουργηθεί από ένα «τεχνίτη» δημιουργό. Αυτός ο θεός για το δημιούργημα του έλαβε υπ΄ όψη του το νοητό ζώον, τον κόσμο των ιδεών. Ο κόσμος είναι ένας θεός με τη μορφή της τέλειας σφαίρας, που έγινε σύμφωνα με τη θέληση του δημιουργού . Ο κόσμος δηλαδή δεν είναι προϊόν τυχαιότητας, αλλά καθολικό, μοναδικό, ωραιότατο και τέλειο δημιούργημα σκόπιμης θείας δραστηριότητας, από το οποίο παράγονται όλα τα επιμέρους γεγονότα. Υπάρχουν τέσσερα στοιχεία, αέρας, γη, νερό και φωτιά, προϊόντα της ύλης, η οποία δεν έχει ποιοτικά χαρακτηριστικά. Το σύμπαν είναι απεικόνιση του αιώνιου και αναλλοίωτου υποδείγματος, χωρίς να είναι το ίδιο αιώνιο και αναλλοίωτο. Βρίσκεται μέσα στις διαστάσεις του χρόνου στο παρελθόν, στο παρόν, και στο μέλλον και υπόκειται στη φθορά. Η κατά τον Πλάτωνα διάκριση των περιοχών του όντος τοποθετεί κορυφαίο το αγαθό, το Έν. Ακολουθούν οι ιδέες και στη συνέχεια κατά σειρά τα μαθηματικά όντα, τα τεχνητά (σκευαστά) και τελικά η ύλη. Η μεταφυσική φιλοσοφική διάσταση του Πλάτωνα επηρέασε και την ηθική θεωρία του. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, στο διάλογο του «Φαίδων», η μεταβατική αισθητηριακή ζωή του ατόμου παύει με το θάνατο και επιστρέφει στην ύπαρξη του κόσμου των ιδεών απ΄ όπου είχε έρθει και προς τον οποίο πρέπει να συμμορφωθεί. Ο άνθρωπος έχει δημιουργηθεί με σκοπό να επιτύχει τη μίμηση του αγαθού. Η ψυχή είναι αιώνια και αθάνατη και πρέπει να είχε προϋπάρξει στον κόσμο των ιδεών. Δέχθηκε την πυθαγόρεια θεωρία της μετεμψύχωσης. Ο ηθικός σκοπός του ανθρώπου είναι το καθ΄ ομοίωσιν προς το θεό. Αυτή η επιτυχής προσπάθεια να ομοιωθεί προς τον θεό του ανταποδίδεται με την ύψιστη κατάσταση ευδαιμονίας. Αυτή η ταύτιση προς το αγαθό είναι η ύψιστη πλατωνική αρετή, δηλαδή η ιερότητα. Η νοησιαρχία του Πλάτωνα είναι στην πραγματικότητα βαθιά ποτισμένη από θρησκευτικό πνεύμα .

Για τον Αριστοτέλη όλες οι κινήσεις στον κόσμο προέρχονται από το «ακίνητο πρώτο κινούν», την (καθαυτήν ακίνητη και αιώνια ουσία) δηλαδή το Θεό, γύρω απ΄ τον οποίο οφείλει να κινείται το παν. Ο νους για εκείνον είναι θεϊκός και πίστευε στην αθανασία της ψυχής, καθώς ο άνθρωπος διαθέτει μια πλήρως άυλη και αθάνατη ψυχή. Η ψυχή είναι εκ φύσεως αθάνατη, δηλαδή υπήρχε πριν από τη γέννηση και θα επιβιώσει του θανάτου. O Αριστοτέλης βαθμιαία μόνο θα απομακρυνόταν από τις διδασκαλίες του Πλάτωνα για την ψυχή και τις ιδέες. Οπαδός του Πλάτωνα, που σε μεγάλη ηλικία αφέθηκε στις επιρροές της θρησκευόμενης Ανατολής, ο μεθοδικός ορθολογισμός δεν του επιτρέπει να ενταχθεί στο σοφιστικό στρατόπεδο του Διαφωτισμού…είναι εκείνος που ομολογεί την πίστη του σε ένα νόμο, στον οποίο όχι μόνο θα βασιστεί η απολογητική του Πασκάλ, αλλά και που θα αποτελέσει στους νεώτερους χρόνους την ψυχή των θρησκευτικών δραμάτων του Κλωντέλ». Άλλωστε για τον Αριστοτέλη, «Η αντίληψη των ανθρώπων για τους θεούς έχει διπλή πηγή: Τα βιώματα της ψυχής και τη θέαση των άστρων». Καταλήγει δε σχετικά με την θρησκευτική αντίληψη του Αριστοτέλη, «Ασφαλώς ο Αριστοτέλης δέχεται το αρχαιοελληνικό θρησκευτικό τυπικό με μια διακριτική σύνεση. Σέβεται απλώς τα έθιμα. Δεν μπορεί να υπολογιστεί στους επιγόνους του Πρωταγόρα. Ο Αριστοτέλης φιλοσόφησε για τους θεούς, μάλιστα ανακήρυξε τη θεολογία σε ένα από τα σημαντικότερα τμήματα της φιλοσοφίας. Ο θεός κατέχει στην τελειότητά του το Είναι και γι΄ αυτό είναι κατά τον πληρέστερο τρόπο υποκείμενο της φιλοσοφίας, ύψιστο μέτρο όλων των πραγμάτων. Το σημείο στήριξης, όπως ο μοχλός στον Αρχιμήδη, για να σηκώσει τον κόσμο ήταν η έννοια του θεού». Ο Αριστοτέλης γράφει: «Θεός είναι είτε πνεύμα είτε ένα όν, που βρίσκεται πιο πάνω απ΄ το πνεύμα». Επίσης: «Κατά την είσοδό μας στο ναό συγκεντρωνόμαστε στον εαυτό μας» και ακόμη: «Η πόλη πρέπει να φροντίζει για τη λατρεία των θεών». Η Ηθική συμπεριφορά είναι ένα μέρος του ανθρώπινου Είναι. Η Ηθική γίνεται επομένως ανάπτυξη της «φύσεως» του ανθρώπου. Σ΄ αυτή τη μετατόπιση των προοπτικών, όπως παρουσιάζεται στην Ηθική, δεν διαφαίνεται καμιά αποστροφή από το θρησκευτικό στοιχείο, αλλά μάλλον μια αυξανόμενη φιλοσοφική συγκέντρωση.www.facebook.com

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΣΥΜΠΟΣΙΟ (ἢ περὶ ἔρωτος) Μεταφρασμένο

ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ

Ἀπ᾿ τὰ παιδικὰ μου χρόνια, μιὰ ἀκαθόριστη δύναμη μὲ ὠθοῦσε νὰ συγκρουστῶ μὲ κάθε μορφὴ ἐξουσίας, ποὺ μὲ τὸν ἕνα ἤ τὸν ἄλλο τρόπο ἔκανε ἐμφανῆ τὴν παρουσία της, στὸ σχολεῖο, στή δουλειά, στὴν παρέα, σ᾿ ὁλόκληρη τὴν κοινωνία.

Ἡ διάθεση ν᾿ ἀντιδράσω σὲ ὅτι θεωροῦσα ἄδικο, ὄχι μόνο μέσα στὸ κοινωνικὸ σύνολο ἀλλὰ καὶ μέσα στὸν ἴδιο μου τὸν ἑαυτό, γινόταν ὁλοένα καὶ πιὸ ἔντονη, πολλὲς φορὲς μάλιστα, χωρὶς νὰ περιορίζονται τὰ ὅριά της.

Ἀκολουθῶντας τὴν πορεία τοῦ καθημερινοῦ ἀνθρώπου, μὲ τὶς ἀδυναμίες, τὶς φιλοδοξίες, τὰ πάθη καὶ τὰ λάθη μου, ἀγωνιοῦσα νὰ δημιουργήσω τὸ δικὸ μου "παράδεισο", νὰ ταξιδέψω, νὰ γνωρίσω τὸν κόσμο, νὰ νιώσω τὴν εὐτυχία καὶ νὰ γευτῶ τὶς καθημερινὲς ἀπολαύσεις της ζωῆς.

Στὰ 15 μου, ἐρωτεύθηκα τὴ γυναίκα ποὺ ζῶ μέχρι σήμερα, ὅμως, μιὰ ἀκαταμάχητη δύναμη ποὺ φώλιαζε μέσα μου, μ᾿ ἔσπρωχνε στὴν ἀναζήτηση τοῦ μοναδικοῦ, τοῦ ἰδανικοῦ Ἔρωτα ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ νιώσῃ ὁ ἄνθρωπος, ὅσο ζεῖ.

Εἴκοσι χρόνια ἀργότερα, φορτωμένος μὲ πολλὰ ἀναπάντητα ἐρωτηματικὰ, ἀνησυχίες καὶ ἀναζητήσεις, βρέθηκα νὰ διαβάζω τὴν ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ.

Καὶ ξαφνικά, γεμᾶτος ἔκπληξη ἔνιωθα τὴν ἔντονη παρουσία τῆς ἀκαταμάχητης δύναμης τοῦ Σωκρατικοῦ λόγου νὰ μὲ κυριεύῃ, καὶ νὰ μὴ θέλω ν᾿ ἀντισταθῶ.

Χωρὶς νὰ χάσω χρόνο, προμηθεύτηκα ὅλους τοὺς Πλατωνικοὺς διαλόγους καὶ στρώθηκα στὴ δουλειά.

Τὸ ταξίδι γιὰ τὴν ἀναζήτηση τοῦ κρυμμένου θησαυροῦ εἶχε ἀρχίσει. Ἕνα ταξίδι μὲ ἄγνωστη κατεύθυνση καὶ ἄγνωστο τέλος.

Μ᾿ ἕνα ἀσίγαστο πόθο, ρουφοῦσα τὸ περιεχόμενο ὅλων τῶν διαλόγων, γιὰ νὰ διαπιστώσω τὶ γράφουν, τελοσπάντων, αὐτὰ τὰ τόσο ἀπρόσιτα στὸν καθημερινὸ ἄνθρωπο βιβλία.

Καὶ ὦ τοῦ θαύματος !!!

Εἶχα ἀνοίξει τὴ βρύση ποὺ ἔτρεχε τὸ καθάριο νερό· γιὰ πρώτη φορὰ, γευόμουν τὸ πνευματικὸ ἁγίασμα κι ἄρχισα ν᾿ ἀκολουθῶ τὴν ἀντίστροφη πορεία, γιὰ νὰ φτάσω στὴν πηγή.

Ἔνιωθα ὅτι βρίσκομαι στὸ σωστὸ δρόμο καὶ βῆμα-βῆμα ἀκολουθοῦσα τὸν ἄριστο ὁδηγό, τὸ Σωκράτη, ποὺ μὲ ὁδηγοῦσε στὰ σκοτεινὰ μονοπάτια τῆς ΑΛΗΘΕΙΑΣ.

Κάρφωσα τὸ βλέμμα στὸ θολὸ τοπίο ποὺ ἁπλωνόταν μπροστὰ μου, καὶ σιγά-σιγά ἄρχισα νὰ διακρίνω τὴ σιλουέτα τῆς ὄμορφης πριγγίπισας, τῆς ΑΓΝΟΙΑΣ, ποὺ τόσο μὲ εἶχε ξεγελάσει μεταμορ-φωμένη σὲ γνώση.

Τὶ ἔπρεπε νὰ κάνω λοιπόν; Μήπως ἦταν ἤδη ἀργά;

Ἀκολουθῶντας τὸ παράδειγμα τοῦ Ὀδυσσέα καὶ τοῦ Ἡρακλῆ, πῆρα τὸ ρόπαλο κι ἄρχισα νὰπεριπλανιέμαι στὸ βασίλειο τοῦ νοῦ, γιὰ ν᾿ ἀνακαλύψω καὶ νὰ ἐξοντώσω τὴ σύγχρονη Λερναία Ὕδρα, καὶ τὸ Λιοντάρι τῆς Νεμαίας, νὰ καθαρίσω τὴν κόπρο τοῦ Αὐγεία, ἀντιστεκόμενος συγχρόνως στὸ τραγούδι τῶν Σειρήνων καὶ στὴ μαγεία τῆς Κίρκης.

Αὐτὴ πορεία, εἶχε σὰν ἀποτέλεσμα ἀφ᾿ ἑνὸς νὰ γνωρίσω καὶ νὰ ἀναγνωρίσω τὴν ἄγνοιά μου καὶ ἀφ᾿ ἑτέρου νὰ ἀνακαλύψω πόσο ἀσήμαντες εἶναι οἱ καθημερινὲς ἀνθρώπινες φιλοδοξίες, μπροστὰ στὴ δυνατότητα ποὺ ἔχομε νὰ κατακτήσωμε τὸ σύμπαν, δηλαδὴ νὰ γνωρίσωμε τὸν ἑαυτὸ μας.

Μὲ ἀφετηρία τὴν κατανόηση τῆς ἄγνοιάς μου, μετὰ ἀπὸ εἴκοσι περίπου χρόνια ἐπαναλήψεως τοῦ ἴδιου ταξιδιοῦ στὸν κόσμο τῆς Σωκρατικῆς ΑΛΗΘΕΙΑΣ, ἕνα πρῶτο σημάδι αὐτῆς τῆς περιπλάνησης, μὲ γραπτὴ μορφή, κάνει τὴν ἐμφάνισή του.

Στόχος του, ν᾿ ἀποτελέσῃ τὸ εἰσιτήριο γιὰ τό σημαντικὸτερο ταξίδι ποὺ ὁ καθένας ἐπιβάλλεται νὰ πραγματοποιήσῃ, πρὶν ἀπὸ τὸ μεγάλο ταξίδι τῆς ἐπιστροφῆς.

Καλὸ ταξίδι!!!

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ

Μέχρι σήμερα, ἑκατοντάδες εἰδικοὶ σ᾿ ὅλο τὸν κόσμο, μὲ τὴν κατάλληλη παιδεία, ἔχουν ἀφιερώσει τὴ ζωὴ τους στὸ Πλατωνικὸ ἔργο, μὲ ἐπιστημονικὲς μελέτες, ἔρευνες καὶ μεταφράσεις σχεδὸν σ᾿ ὅλες τὶς γλῶσσες. Ὅπως φαίνεται ὅμως, ἀκόμη καὶ ἀνάμεσά τους, ὑπάρχουν διαφορετικὲς ἀπόψεις γιὰ τὴ Σωκρατικὴ σοφία.

Ἐπίσης, ἑκατομμύρια ἀναγνῶστες ἔχουν προσεγγίσει τὴ Σωκρατικὴ φιλοσοφία, ἀπὸ διαφορετικὴ ὀπτικὴ γωνία ὁ καθένας. Ἄλλοι ὑποχρεωτικά, σὰν μαθητὲς ἤ φοιτητὲς, ἄλλοι ἐπαγγελματικά, σὰν λειτουργοὶ ἤ μεταφραστὲς καὶ ἄλλοι, ἔτσι ἁπλά, γιὰ νὰ ἐμπλου-τίσουν τὶς γνώσεις τους.

Ὅμως, ὁ τρόπος προσέγγισης, ἀδυναμία κατανόησης καὶ ἔλλειψη ἀποδεικτικῆς ἱκανότητας τῶν ἀναγνωστῶν, ὁδηγεῖ σὲ λανθασμένα συμπεράσματα καὶ δημιουργεῖ ἀμφισβητήσεις καὶ ἀρνητικὴ κριτικὴ γιὰ τὴν ΑΛΗΘΕΙΑ.

Ἀντίθετα, ἡ ἐρευνητικὴ διάθεση ἀπέναντι στὴν ΑΛΗΘΕΙΑ, ἐπιβεβαιώνει μὲ τὸν καλύτερο τρόπο τὴν ὕπαρξη ἀποδεικτικῶν στοιχείων, στὸ Σωκρατικὸ λόγο καὶ τὴν Πλατωνικὴ γραφή.

Διότι, ὁ Σωκράτης δὲν ἀναζητοῦσε τὴν ἀλήθεια· τὴν ἤξερε· καὶ ἀνάλωσε τὴ ζωὴ του γιὰ νὰ διδάξῃ δημόσιακαὶ ἀφιλοκερδῶς τοὺς Ἀθηναίους, μὲ ποιὸ τρόπο θὰ ἀσκηθοῦν γιὰ νὰ τὴν κατακτήσουν.

Δὲν ἐξέφρασε μιὰ ἄποψη ἤ μιὰ διαφορετικὴ θεωρία γιὰ τὸ νοητὸ καὶ τὸν ὁρατὸ κόσμο, ἀλλὰ εἶπε τὴν ΑΛΗΘΕΙΑ.

Τὰ ἀποδεικτικὰ στοιχεῖα ὑπάρχουν. Μιλοῦν· ὄχι ὅμως στὶς αἰσθήσεις, ἀλλὰ στὴ νόηση· ἄλλοτε ἔντονα, ἄλλοτε συγκαλυμμένα κι ἄλλοτε πάλι, σιωποῦν. Γιατὶ, πῶς θὰ μποροῦσε κάποιος ν᾿ ἀποκαλύψῃ ὅσα δὲν ἀποκαλύπτονται;

Ὁ Τίμαιος, στὸν ὁμώνυμο Πλατωνικὸ διάλογο, ἀναφερόμενος στὴ δημιουργία τοῦ σύμπαντος καὶ τὸ δημιουργό, ἐπισημαίνει:

Τὸν μὲν οὖν ποιητὴν καὶ πατέρα τοῦδε τοῦ παντὸς εὑρεῖν τε ἔργον καὶ εὑρόντα εἰς πάντας ἀδύνατον λέγειν. (Τίμαιος 28γ)

(Δηλαδή, τὸν δημιουργὸ καὶ πατέρα αὐτοῦ ἐδῶ τοῦ σύμπαντος, καὶ νὰ τὸν βροῦμε εἶναι ἔργο μας, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ποὺ θὰ τὸν βρῇ εἶναι ἀδύνατον νὰ τὸν ἀποκαλύψῃ σὲ ὅλους).

ΔΗΛΩΣΗ

Κανένα εὐτελὲς ἤ ματαιόδοξο κίνητρο δὲν ὁδήγησε τὴ σκέψη μου, ξεκινῶντας αὐτὴ τὴ μεταφραστικὴ προσέγγιση.

Θέλοντας ν᾿ ἀποκτήσω τὴν ὅσο τὸ δυνατὸν πληρέστερη ἀντί-ληψη τοῦ Συμποσίου, μετὰ ἀπὸ πολλὲς ἐπαναλήψεις, ἐξανάγκασα τὸν ἑαυτὸ μου νὰ προσεγγίσῃ τὸ ἀρχαῖο κείμενο, μὲ ὅποιες θυσίες κι ἂν ἀπαιτοῦσε αὐτὸ τὸ ἐγχείρημα.

Ἡ ἄγνοιά μου, δὲν στάθηκε ἱκανὴ νὰ ἐμποδίσῃ μιὰ τόσο κοπιαστικὴ, ἀλλὰ καὶ τόσο ὡφέλιμη, τελικά, προσπάθεια.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΤΣΑΪΝΗΣ