"Τα μάρμαρα πεθαίνουν δίχως ήλιο" ΒΙΝΤΕΟ

Nikos Mourelatos Το ποίημά μου "Τα μάρμαρα πεθαίνουν δίχως ήλιο" που ξεκίνησε από τον "Ομφαλό της γης" τους Ιερούς Δελφούς τώρα με την μουσική επένδυση "The League of Legends", του διεθνούς φήμης και βραβευμένου Έλληνα μουσικοσυνθέτη John Koutselinis

Ο ορισμός της ομορφιάς, όπως καθιερώθηκε στην Αρχαία Ελλάδα.

 

Στην αρχαία Ελλάδα, οι κανόνες της ομορφιάς είχαν ιδιαίτερη σημασία και για τα δύο φύλα. Κανένας άλλωστε λαός δεν λάτρεψε την ομορφιά τόσο όσο ο ελληνικός. Το κάλλος ωστόσο, έχει περιγραφεί κατά καιρούς ως “συμφορά” που φέρει τις συνέπειες μιας “ολιγοχρόνιας τυραννίδας”. Η τοποθέτηση του όρου στο σήμερα και η σύγκριση του ρόλου του με το χθες, προκύπτει αναπόφευκτα.

Ο όρος “αισθητική” χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Γερμανό Αλεξάντρ Μπάουμγκαρντεν, που άνοιξε τον δρόμο σε έναν κλάδο με κεντρικό θέμα τη φύση της ομορφιάς και της τέχνης. Ο καλλωπισμός γίνεται μια έννοια με ιδιαίτερο ρόλο στην αρχαία Ελλάδα. Θέμα πολλών κωμωδιογράφων της εποχής, η γυναικεία φιλαρέσκεια, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Αντιφάνη ο οποίος περιγράφει με απόλυτη ακρίβεια, τα στάδια της καλλωπιστικής προετοιμασίας μιας κομψής γυναίκας. “Καθαρίζεται πρώτα, τρίβει το δέρμα της, χτενίζεται, σπογγίζει το σώμα της, πλένεται, καθρεφτίζεται, ντύνεται, αρωματίζεται, στολίζεται, αλείφεται με πομάδες”.

 

Θεά Ειρήνη

Τα “θεία δώρα” της εξωτερικής εμφάνισης

Τα γεμάτα χείλη και τα “λαξευμένα” μάγουλα ενός άνδρα στην αρχαία Ελλάδα είχαν διττή σημασία. Ως χαρακτηριστικά της απόλυτης εξωτερικής ομορφιάς, θεωρούνταν ευλογία, ένα θεϊκό δώρο που προετοίμαζε για μια εξίσου μεγαλειώδη εσωτερική ομορφιά. Ο Διογένης αναφέρει χαρακτηριστικά, “Όποιος διαθέτει το κάλλος, νομίζει ότι έχει ένα δώρο Θεού”.

Για τους αρχαίους Έλληνες ένα όμορφο σώμα ήταν το αποδεικτικό στοιχείο ενός υπέροχου μυαλού. Μην ξεχνάμε πως ο όρος “καλοκάγαθος” χαρακτήριζε στην αρχαία Αθήνα κάποιον που είχε ωραίο και αρμονικό σώμα, ενώ διέθετε παράλληλα ψυχική και πνευματική καλλιέργεια, ώστε να αποτελεί ένα αρμονικό σύνολο σωματικής και ψυχοπνευματικής ωραιότητας, σύμφωνα με το αττικό παιδευτικό ιδεώδες.

Δεν ήταν λίγοι οι άνδρες που κορδώνονταν για την ομορφιά, το μυαλό τους και την αγάπη των θεών. Για χρόνια, τα κλασικά γλυπτά των αρχαίων Ελλήνων ήταν “προϊόν φαντασίας, βουτηγμένο στην τελειότητα”, σύμφωνα με την ιστορικό, Bettany Hughes. “Αποτελούσαν ένα ιδανικό για τον 5ο έως τον 3ο αιώνα, αλλά σήμερα γνωρίζουμε ότι όλα εκείνα τα αγάλματα είχαν τελικά πολλές συνδέσεις με την απλή καθημερινότητα. Επρόκειτο στην ουσία, για απλά πρόσωπα σε γύψο, τα καλούπια των οποίων, χρησιμοποιούνταν στη συνέχεια, για τη σύνθεση του γλυπτού”.

“Καθαρίζεται πρώτα, τρίβει το δέρμα της, χτενίζεται, σπογγίζει το σώμα της, πλένεται, καθρεφτίζεται, ντύνεται, αρωματίζεται, στολίζεται, αλείφεται με πομάδες”

Όσα σήμερα, πολλοί επιδιώκουν να “χτίσουν” μέσα από γυμναστήρια, για τους Αθηναίους ή Σπαρτιάτες πολίτες θεωρούνταν “θεία δώρα”. Το πρότυπο της όμορφης γυναίκας πλέκει μια εντελώς διαφορετική ιστορία στο πέρασμα των αιώνων. “Στα αρχαία χρόνια, μια ελκυστική γυναίκα συχνά έφερε στοιχεία δαίμονα. Ήταν μοχθηρή επειδή ήταν όμορφη, και ήταν όμορφη ακριβώς επειδή ήταν μοχθηρή. Αντίθετα, η γοητεία ενός άνδρα δεν ισοδυναμούσε με αρνητικές παραμέτρους”.

Η ομορφιά συχνά, παραλληλιζόταν με ανταγωνιστικό άθλημα, ακόμη και κατά τη διάρκεια των ολυμπιακών αγώνων. Τυπικό παράδειγμα, η Αφροδίτη Καλλίπυγος όπου εικονίζεται σε αφροδισιακή στάση. Με ανασηκωμένο τον μανδύα της ρίχνει το βλέμμα πίσω από την πλάτη της προς τους δύο ξεσκέπαστους γλουτούς της. Το όνομα του έργου εκδηλώνει το θεσπέσιο του θεάματος.

                                                                  Αφροδίτη της Μήλου

Η ομορφιά… το “μήλο της έριδος”

Οι γυναίκες έβαφαν τα χείλη τους με χυμό από μούρο, μολύβια ή τη ρίζα του φυτού αλκέα (μολόχα). Μαύριζαν τα φρύδια με καπνά ή τριμμένο αντιμόνιο, τα βλέφαρα τα σκίαζαν ελαφρά με κάρβουνο. Τις βλεφαρίδες τις έβαφαν πρώτα μαύρες, μετά με μείγμα από ασπράδι αυγού, αμμωνία και ρετσίνι. Τα μαλλιά χρωματίζονταν μαύρα με διάφορα εκχυλίσματα λαχανικών ή με λειχήνες σε αποσύνθεση. Τα ξανθά μαλλιά ήταν επίσης δημοφιλή στην αρχαία Ελλάδα και έτσι ο Μένανδρος αναφέρεται στη σχετική διαδικασία που προϋπέθετε την έκθεση στον ήλιο για κάποιες ώρες ώστε να ξανθύνει το μαλλί.

Η ανδρική και γυναικεία ομορφιά προκάλεσαν από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα πολλές έριδες, θυμούς και πολέμους, αλλά αποσόβησαν παράλληλα και πολλούς θανάτους, και καταστροφές ή επηρέασαν πολλούς στη λήψη σημαντικών αποφάσεων. Η Ωραία Ελένη θάμπωσε τον γιο του βασιλιά της Τροίας, τον Πάρη ενώ ήταν παντρεμένη με τον Μενέλαο. Η αρπαγή της από τον Πάρη ήταν η αφορμή για τον πιο καταστρεπτικό πόλεμο κατά την αρχαιότητα, τον Τρωικό. Ο Αχιλλέας και ο Αγαμέμνονας ήρθαν σε φιλονικία για τις όμορφες Χρυσηίδα και Βρισηίδα.

Το αποτέλεσμα ήταν η αποχώρηση του Αχιλλέα από τις επιθέσεις των Αχαιών κατά των Τρώων που προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στο ελληνικό στρατόπεδο. Η όμορφη κόρη του βασιλιά της Κρήτης, Μίνωα ερωτεύτηκε τον εξίσου όμορφο Θησέα, τον οποίο έσωσε από τον Μινώταυρο, δίνοντας το γνωστό μίτο για να βγει από τον Λαβύρινθο. Η όμορφη Δαλιδά υπήρξε μοιραία για τον Σαμψών, η όμορφη Ασπασία επηρέαζε σημαντικά τον Περικλή στις αποφάσεις του, όπως και η Αμαλία τον βασιλιά Όθωνα. Η απονομή του “Μήλου της Καλλίστης”, της ομορφότερης, από τον Πάρη στην Αφροδίτη προκάλεσε την οργή της Ήρας. Ίσως η περίπτωση αυτή αποτελεί την πρώτη εκδήλωση “καλλιστείων” στον κόσμο.

                                                                             Θεά Άρτεμις 

Το “ωραίο” μέσα από τη φιλοσοφική ματιά

Το ωραίο, κατά τον Πλάτωνα, δεν υπάρχει σε αυτόν τον κόσμο, αλλά στον κόσμο των ιδεών. Η άποψη του Πλάτωνα για το θέμα της εξωτερικής εμφάνισης ήταν ότι η ομορφιά αποτελεί μόνο ένα φυσικό πλεονέκτημα, και τίποτα περισσότερο. Αυτό που στην ουσία, πρεσβεύει ο Πλάτωνας είναι ότι η όμορφη εξωτερική εμφάνιση ενός ανθρώπου δεν σχετίζεται σε καμία περίπτωση με την εικόνα του εσωτερικού μας κόσμου. Ο Αριστοτέλης από την άλλη, έλεγε για την εξωτερική ομορφιά ενός ανθρώπου, ότι αποτελεί “το σημαντικότερο προσόν, πολύ περισσότερο και από την καλύτερη συστατική επιστολή”.

Αντίθετα από τον Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης αναζητεί την ομορφιά όχι στον υπεραισθητό, αλλά στον πραγματικό κόσμο. Για τον Αριστοτέλη η ομορφιά είναι αντικειμενικά υπαρκτή ποιότητα, ιδιότητα που έχουν τα ίδια τα αντικείμενα, τα πράγματα. Ο Αριστοτέλης προβάλλει και συστηματοποιεί τα γνωρίσματα του ωραίου, ενώ πιστεύει πως η ωραία εμφάνιση είναι τόσο σημαντική, που πολλές φορές θα μπορούσε ένας όμορφος άνθρωπος χωρίς άλλα προσόντα να υπερτερήσει κάποιου άλλου λιγότερο όμορφου, ακόμα και αν ο δεύτερος διέθετε πάρα πολλές γνώσεις.

Ο Σωκράτης πίστευε πως αυτός που διαθέτει την εξωτερική ομορφιά, θα υποφέρει όπως σε μία ολιγοχρόνια τυραννίδα. Όπως συνέβη με την Ελένη, τον Αχιλλέα, τον Αγαμέμνονα. Πολλοί φιλόσοφοι μπορούσαν να προβλέψουν ότι πίσω από το ωραίο κρύβονται πολλοί κίνδυνοι. Η φιλοσοφική άποψη για το εξωτερικό κάλλος μοιάζει να επιβεβαιώνεται μέχρι σήμερα, με πολλούς σύγχρονους τραγικούς ήρωες στις θέσεις των παλιών.

Από το pathfinder.gr

Η Μέλισσα στην Ελληνική Μυθολογία --- Η σχέση της με την Κρήτη

 Μέλισσα . Η τροφός του Δία

Η χρησιμότητα και το όφελος της μέλισσας προς τον άνθρωπο έχει αναγνωριστεί από πολλούς αρχαίους πολιτισμούς. Ιδιαίτερες αναφορές προς την Μέλισσα υπάρχουν σε διάφορους μύθους της αρχαίας Ελλάδας.

Σύμφωνα με έναν αρκετά διαδεδομένο μύθο, η Ρέα αποφάσισε μετά από συμβουλή της Γαίας και του Ουρανού να γεννήσει τον Δία μακριά από τον Κρόνο, ώστε να μην τον καταβροχθίσει όπως έκανε και με τα πέντε προηγούμενα παιδιά τους.

Η Ρέα γέννησε τον Δία στο Δικταίο Άντρο, σπήλαιο στην οροσειρά Δίκτη της Κρήτης. Έπειτα ανέθεσε την προστασία και την ανατροφή του βρέφους στους Κουρήτες (χθόνιοι δαίμονες) και τις Δικταίες Νύμφες (Ορεάδες νύμφες της Δίκτης).

Η νύμφες Αμάλθεια και Μέλισσα, κόρες του Μελισσέα που ήταν Βασιλιάς της Κρήτης, γηραιότερος και αρχηγός των Κουρητών, τάιζαν τον Δία με γάλα, και μέλι.

Η Μέλισσα ανέθρεψε τον Δία με ιδιαίτερη φροντίδα και ταΐζοντας τον μέλι ώστε να μεγαλώσει γρηγορότερα και να διεκδικήσει την θέση του ανάμεσα στους Θεούς. Ο Δίας αγάπησε το μέλι και μάλιστα ένα από τα ονόματά του είναι “Μελιττεύς” προς τιμήν της τροφού του Μέλισσας. Λέγεται μάλιστα πως οι μέλισσες εναπόθεταν μέλι απευθείας στο στόμα του Δία με την χάρη της Μέλισσας, και από αυτή ονομάστηκε το γνωστό σε όλους μας έντομο, καθώς και όλες οι νύμφες τροφοί του Δία που την διαδέχτηκαν.

Όταν ο Κρόνος αντιλήφθηκε τον ρόλο της Μέλισσας στην διάσωση του Δία, εξοργίστηκε και την μεταμόρφωσε σε γεοσκώληκα. Ο Δίας την λυπήθηκε και την μεταμόρφωσε ξανά, αυτή την φορά σε μέλισσα.

Μέλισσες, οι ιέρειες της θεάς Δήμητρας

Σύμφωνα με τον νεοπλατωνικό φιλόσοφο Πορφύριο οι ιέρειες της χθόνιας Δήμητρας αποκαλούνταν Μέλισσες. Κάποτε η ίδια η θεά αποφάσισε να μυήσει προσωπικά στα μυστικά της μια από τις πλέον ευλαβείς ιέρειες της, την γηραιά Μέλισσα. Κάποιες γυναίκες προσπάθησαν να μάθουν τα μυστικά της μυήσεως της Μέλισσας, αλλά αυτή παρέμεινε πιστή στην Δήμητρα και δεν αποκάλυψε τίποτε.

Έξαλλες από την ζήλια, δολοφόνησαν την Μέλισσα, διαμελίζοντας την. Όταν το αντιλήφθηκε η Δήμητρα έστειλε λοιμό στις φόνισσες, και από τις σάρκες της Μέλισσας εξαπέλυσε σμήνη μελισσών.

Στις θυσίες προς τιμήν της θεάς Δήμητρας, προσέφεραν ταύρους, βόδια, και μέλι.

Οι Θεές και η Μέλισσα

Εκτός από την Δήμητρα, και άλλες θεές ή θεότητες της αρχαίας Ελλάδας ονόμαζαν τις ιέρειες τους Μέλισσες. Η μέλισσα ήταν ένα από τα εμβλήματα της λατρείας της Πότνιας.

Πότνια (Κυρά, Δέσποινα) ήταν ένας τίτλος που έδιναν σε διάφορες θεές όπως η Αθηνά, η Δήμητρα, η Άρτεμις και η Περσεφόνη στον Μινωικό και στον Μυκηναϊκό πολιτισμό. Η “Πότνια Θηρών” (κυρά των ζώων), αρχαία τοιχογραφία της οποίας έχει βρεθεί στην Σαντορίνη, είναι η Άρτεμις, οι ιέρειες της οποίας ονομάζονταν “Μέλισσαι”. Την ίδια ονομασία είχαν και οι ιέρειες της Περσεφόνης αλλά και της Κυβέλης που ήταν η Φρυγική λατρευτική αντιστοίχιση της Ρέας. Θεά της γονιμότητας, και της αναγέννησης της φύσης.

Μνασέας ο Πατρεύς

Ο Μνασέας μας διηγείται τον μύθο πως η νύμφη Μέλισσα πρώτη βρήκε στο δάσος μια κηρήθρα και αφού την γεύτηκε την έβαλε σε νερό και έφτιαξε ένα ποτό. Μοιράστηκε την ανακάλυψή της με τους ανθρώπους και έτσι έγινε προστάτιδα της μέλισσας και οι άνθρωποι έδωσαν στο έντομο το όνομα της νύμφης η οποία τους δίδαξε να τρώνε το μέλι. Σε μια εποχή που οι άνθρωποι συμπεριφέρονταν σαν αγρίμια και αλληλοσπαράζονταν, η Μέλισσα εξευγένισε το πνεύμα τους και τους δίδαξε ταπεινοφροσύνη.

Ο ρόλος των νυμφών όπως η Μέλισσα στην μυθολογία και τους λαϊκούς μύθους ήταν πολύ σημαντικός. Στις νύμφες αποδίδονταν σημαντικές ανακαλύψεις που συνέβαλαν στην ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού, όπως η εξημέρωση των ζώων. Η διάδοση αυτών τον μύθων βοήθησε στην διάδοση και διατήρηση των ανακαλύψεων και των αξιών που πρεσβευόταν μέσω αυτών. Λέγεται μάλιστα πως οι πρώτες οργανωμένες κοινωνίες ανθρώπων εμπνεύστηκαν από την κοινωνία της μέλισσας, διατηρώντας για πολύ καιρό την ιερότητα της μέλισσας και προσδίδοντας σε αυτή ιδιαίτερη αξία.

Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ στο πόσο ιδιαίτερα εμφανής είναι η χρήση της μέλισσας ως λατρευτικού συμβόλου από τον Μινωικό αλλά και τον Μυκηναϊκό πολιτισμό. Τάφοι, αλλά και σιταποθήκες έχουν βρεθεί σε σχήμα θολωτής κυψέλης. Η Κρήτη ήταν από τα πρώτα μέρη που υπήρξε μελισσοκομία στον Ελλαδικό χώρο, ενώ ήταν γνωστή και θεωρούταν θεόσταλτη γνώση, η τεχνική παραγωγής μελοίνου (οινοπνευματώδες ποτό από την ζύμωση του μελιού με άλλους χυμούς ή νερό).

Η μυθολογία της Μέλισσας είναι σχεδόν ανεξάντλητη και κάθε ένας από τους μύθους που ερεύνησα για αυτό το άρθρο έχει διαφορετικές εκδοχές. Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως πάντα η μέλισσα συνδεόταν με τις γενεσιουργές δυνάμεις της φύσης – ίσως πολύ απλά γιατί αυτό κάνει, και ο άνθρωπος το αναγνώρισε από νωρίς.

Σήμερα γνωρίζουμε πως το 80% της επικονίασης των φυτών οφείλεται σε αυτές τις επίμονες εργάτριες που έρχονται στην ζωή, φέρνουν ζωή, πεθαίνουν για την διαιώνιση της ζωής, και ποτέ δεν σταματούν να εργάζονται σαν μια από τις ποιο καλά οργανωμένες κοινωνίες που μπορείς να παρατηρήσεις στην φύση. Ίσως τελικά οι μέλισσες έχουν αρκετά να μας διδάξουν ακόμη.

https://www.meliforos.com/melissa-mithologia/