Η λατρεία της Δήμητρας και της Κόρης έφτασε στο απόγειο με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα που πήρε στην Αττική και προπαντός στην Ελευσίνα, όπου πρωτάρχισαν να τελούνται τα περιλάλητα Μυστήρια, που γι’ αυτά όμως κατέχουμε ελάχιστα στοιχεία, ολότελα ανεπαρκή για να σχηματίσουμε μια ικανοποιητική ιδέα και εικόνα.
Ο Paul Foucart, ένας από τους αξιολογότερους Γάλλους επιστήμονες, γράφει στις πρώτες σελίδες του βιβλίου του, «Τα Ελευσίνια Μυστήρια έγιναν αντικείμενο πάρα πολλών μονογραφιών. Βέβαια, δεν ισχυρίζομαι ότι αυτές έκαναν σκοτεινότερο το ζήτημα, αλλά όμως και δεν το φώτισαν. Ο αναγνώστης, ύστερα από το διάβασμα όλων τούτων των έργων, ζαλισμένος από την ποικιλία και την αοριστία των προτεινόμενων εξηγήσεων, θα αναρωτιέται, χωρίς φυσικά να βρίσκει απάντηση, τι ήταν ακριβώς η μύηση και ποιο σκοπό, επιδίωκε, τι δίδασκαν στους μύστες και κατά ποιο τρόπο».
Ο ίδιος συγγραφέας, ο Foucart, ισχυρίζεται ότι δεν είναι αδύνατη η λύση του προβλήματος, με τον όρο να ακολουθηθεί διαφορετική κατεύθυνση στις έρευνες.
«Πρέπει προπάντων, να εξακριβωθεί η προέλευση των Μυστηρίων. Αν μάθουμε από ποιον τόπο κατάγονταν, η γνώση της θρησκείας που τα γέννησε θα μας οδηγούσε να καταλάβουμε και το σκοπό και το γενικό τους πνεύμα».
Στην Ελευσίνια θρησκεία αποδείχτηκε η ύπαρξη δυο ολότελα διαφορετικών στοιχείων που δε συνυπήρχαν στην αρχή. Από το ένα μέρος ήταν το αγροτικό στοιχείο που έδινε στη Δήμητρα το χαρακτήρα θεότητας της γης, που παράγει όλα τα αγαθά του κόσμου από τα οποία πηγάζουν οι ευεργεσίες του πολιτισμού. Το δεύτερο στοιχείο, που παρουσιάστηκε αργότερα ήταν αυτό που σχετίζεται με τον προορισμό του ανθρώπου, με τους τελικούς σκοπούς του, με τη μέλλουσα ζωή του. Πρόκειται για αντιλήψεις ανώτερης περιωπής, για πνευματικές αναζητήσεις ανώτερου επιπέδου, που από μια εποχή κι ύστερα κατέχουν σημαντική θέση στη σκέψη των Ελλήνων.Αμαλία Κ. Ηλιάδη
