https://www.facebook.com/artemissky.blogspot?ref_type=bookmark

ΑΡΤΕΜΙΣ

ΑΡΤΕΜΙΣ
Ήταν θεά του κυνηγιού,”πότνια θηρών” κατά τον Όμηρο,θεά των αγριμιών και της Σελήνης.

ΕΛΛΑΣ - HELLAS

'' Επιόντος άρα θανάτου επί τον άνθρωπον, το μεν θνητόν, ως έοικεν, αυτού αποθνήσκει, το δ' αθάνατον, σώον και αδιάφθορον, οίχεται απιόν. `Οταν επέρχεται ο θάνατος στον άνθρωπο, το μεν θνητό μέρος αυτού, καθώς φαίνεται, πεθαίνει, το δε αθάνατο, η ψυχή, σηκώνεται και φεύγει σώο και άφθαρτο '' ΠΛΑΤΩΝΑ

ΕΛΛΑΣ - HELLAS .

ΕΛΛΑΣ - HELLAS .
ΑΝΟΙΚΩ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τετάρτη 29 Μαΐου 2013

Η μουσική στην αρχαία Ελλάδα





Στην αρχαία Ελλάδα, η μουσική θεωρείτο ισάξια με τις καλές τέχνες και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη. Ο ρόλος της ήταν σημαντικός σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής: στις θρησκευτικές εορτές, στους γάμους, στις κηδείες, στους αθλητικούς αγώνες, στον πόλεμο και στις καθημερινές ασχολίες.

Ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης και μεταγενέστεροι φιλόσοφοι θεωρούσαν ότι η μουσική συμβάλλει στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ανθρώπου. Για το λόγο αυτόν, η μουσική παιδεία έπρεπε να αποτελεί απαραίτητο στοιχείο στην εκπαίδευση των παιδιών.

Οι πηγές
   
Η σύγχρονη έρευνα αντλεί στοιχεία για την αρχαία μουσική από τα αρχαιολογικά ευρήματα και τις πολυάριθμες γραπτές πηγές.

Από τα παλαιότερα ευρήματα των αρχαιολογικών ερευνών, είναι ένας αυλός από τον νεολιθικό οικισμό του Δισπηλιού, στη λίμνη της Καστοριάς, ο οποίος χρονολογείται στο 5300 π.Χ. Τα μαρμάρινα ειδώλια αυλητών και αρπιστών (ή «τριγωνιστών») από τις Κυκλάδες, που χρονολογούνται γύρω στο 2700 π.Χ., μαρτυρούν τη σημασία της μουσικής για τις κοινωνίες της Πρώιμης Χαλκοκρατίας. Τοιχογραφίες, πήλινα ειδώλια, παραστάσεις αγγείων, ψηφιδωτά και ανάγλυφα παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για τους μουσικούς και τα όργανα μεταγενέστερων περιόδων.

Στις γραπτές πηγές συγκαταλέγονται τα λίγα αποσπασματικά μουσικά κείμενα, που σώζονται μέχρι σήμερα, καθώς επίσης και οι πολυάριθμες αναφορές στη μουσική και τα μουσικά όργανα που συναντούμε σε ιστορικά, φιλολογικά, φιλοσοφικά ή θεατρικά κείμενα.

Ως αρχαιότερο δείγμα σημειογραφημένου μουσικού κειμένου θεωρείται επιγραφή που σώζεται πάνω σε πήλινο επίνητρο (σκεύος που χρησιμοποιείτο στην υφαντική) από την Ελευσίνα, με παράσταση Αμαζόνας που σαλπίζει. Η επιγραφή, που χρονολογείται στα τέλη του 6ου ή στις αρχές του 5ου αι. π.Χ., αποτελείται από τις συλλαβές  (σύμβολα) ΤΟ, ΤΗ, ΤΟ, ΤΟ, ΤΕ, και φαίνεται ότι καταγράφει το σκοπό του σαλπίσματος της Αμαζόνας.

Αρχικά η διδασκαλία της μουσικής γινόταν μέσω της προφορικής παράδοσης. Γύρω στο 470 π.Χ., όμως, οι αρχαίοι Έλληνες επινόησαν τηνπαρασημαντική, την πρώτη μουσική γραφή του κόσμου. Πρόκειται για ένα σύστημα που είχε ως σύμβολα τα γράμματα του αρχαίου ελληνικού αλφαβήτου, καθώς και τα σημεία στίξεως. Χρησιμοποίησαν τόνους, αποστρόφους, γράμματα  πλάγια, ορθά, διπλά, μισά ή ελλειπτικά και δημιούργησαν περίπου 1600 σημεία. Κατέγραψαν με αυτά τα σημεία τη μουσική κι αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τον ασφαλή, θα λέγαμε, τρόπο μετάδοσής της.  

Οι χρήσεις της μουσικής 
       
Η χρήση της μουσικής στους αρχαίους χρόνους ήταν πολυδιάστατη και είχε άμεση σχέση με την ποίηση και το χορό. Ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους, κρουστά και έγχορδα συνόδευαν κάθε είδος λατρευτικού χορού. Από τον Όμηρο μαθαίνουμε ότι οι αοιδοί απάγγειλαν τα έπη συνοδεία μουσικής, ενώ η λυρική ποίηση πήρε το όνομά της επειδή η απαγγελία της γινόταν με συνοδεία λύρας.

Η μουσική συνδέθηκε στενά με τη θρησκεία. Μέχρι και την Κλασική περίοδο, άλλωστε, οι περισσότερες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις εντάσσονταν στα πλαίσια θρησκευτικών τελετών. Στις τέσσερις μεγάλες Πανελλήνιες εορτές (Ολύμπια, Πύθια, Νέμεα, Ίσθμια), διοργανώνονταν όχι μόνον αθλητικοί αλλά και μουσικοί αγώνες προς τιμή του Διός, του Ποσειδώνα και του Απόλλωνα. Μουσικοί αγώνες τελούνταν και σε μικρότερης εμβέλειας εορτές, όπως π.χ. τα Παναθήναια.

Αναπόφευκτα, οι πιο διαδεδομένοι τύποι τραγουδιών ήταν θρησκευτικοί: ο διθύραμβος, αφηγηματικό τραγούδι προς τιμή του θεού Διονύσου, και ο παιάνας, το ιερό άσμα του θεού Απόλλωνα. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, από το διθύραμβο γεννήθηκε το αρχαίο δράμα και η τραγωδία.

Η μουσική, όμως, συνόδευε και πολλές άλλες κοινωνικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα, υπήρχαν ειδικές μουσικές συνθέσεις για τον πόλεμο καθώς και για ομαδικές επαγγελματικές εργασίες. Στα συμπόσια, οι αυλητρίδες διασκέδαζαν τις ανδρικές παρέες παίζοντας μουσική και τραγουδώντας.

Ιδιαίτερο ρόλο έπαιζε η μουσική και στον ιδιωτικό βίο των αρχαίων Ελλήνων. Με τραγούδια εκδηλωνόταν το συναίσθημα της αγάπης. Τραγούδια συνόδευαν την προετοιμασία για το γάμο, τη γαμήλια πομπή και την άφιξη στο σπίτι του γαμπρού (γαμήλιο εμβατήριο). Τα παιδιά άκουγαν νανουρίσματα από τη βρεφική τους ηλικία και μάθαιναν ιστορίες από τα τραγούδια που τους έλεγε η μητέρα τους ή η τροφός.

Τέλος, η μουσική συνόδευε τους ανθρώπους που έφευγαν από τη ζωή. Συγγενείς, φίλοι ή και επαγγελματίες θρηνωδοί μοιρολογούσαν τους νεκρούς με τραγούδια (θρήνος, έλεγος, επικήδειο μέλος).

Μουσικά όργανα
         
Το πιο γνωστό μουσικό όργανο της αρχαίας Ελλάδας ήταν η κιθάρα, που αναφέρεται ήδη στα ομηρικά έπη. Η κιθάρα όπως η φόρμιγξ είχαν ξύλινα ηχεία και χρησιμοποιούνταν κατά κύριο λόγο από επαγγελματίες μουσικούς. Άλλα διαδεδομένα έγχορδα ήταν η λύρα, που σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση ήταν το μουσικό όργανο του θεού Απόλλωνα, και μια μεγαλύτερη παραλλαγή της, η βάρβιτος. Η λύρα και η βάρβιτος είχαν ηχείο από κέλυφος χελώνας και μπορούσαν να παιχθούν και από ερασιτέχνες μουσικούς.

Από τα πνευστά, το πιο συνηθισμένο ήταν ο απλός ή διπλός αυλός, που συνόδευε μεταξύ άλλων τις λατρευτικές εκδηλώσεις προς τιμή του θεού Διονύσου. Άλλο πνευστό ήταν η σύριγξ του Πανός, ένα πολυκάλαμο όργανο που την αποτελούσαν άλλοτε ανισομήκη και άλλες φορές ισομήκη καλάμια. Υπήρχαν, επίσης, η σάλπιγγα και το κέρας.

Τέλος, οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν διαφόρων ειδών κρουστά, όπως κύμβαλακρόταλασείστρα και τύμπανα.

Κιθάρα

Λύρα 

Διπλός αυλός

Σύριγξ Πανός

Τύμπανο
  (Πηγή:
Ιστορία Ελληνικού
Έθνους, τόμ. Γ2, 
350-351) 
 
Ελένη Μάρκου
Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, ΜΚΤ

Επιλεγμένη βιβλιογραφία
-Barker A. 1989: Greek Musical Writings: Volume 1. The Musician and his Art (Cambridge)
-Landels J.G. 1999: Music in Ancient Greece and Rome (London-New York)
-Παπαοικονόμου-Κηπουργού Κ. 2007: Η μουσική στην αρχαία Ελλάδα (Αθήνα)
-Μιχαηλίδης Σ. 1982: Εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής  (Αθήνα) 
-Pohlemann W. – West M.L. 2001: Documents of Ancient Greek Music: The Extant Melodies and Fragments (Oxford)
Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων.2003: Μουσών Δώρα. Μουσικοί και χορευτικοί απόηχοι από την αρχαία Ελλάδα, Musées royaux d’ Art et d’ Histoire – Musée du Cinquantenaire, Βρυξέλλες 26.02.2003 – 25.05.2003, Υπουργείο Πολιτισμού (Αθήνα)
-West M.L. 2004: Αρχαία ελληνική μουσεική (Αθήνα)