https://www.facebook.com/artemissky.blogspot?ref_type=bookmark

ΑΡΤΕΜΙΣ

ΑΡΤΕΜΙΣ
Ήταν θεά του κυνηγιού,”πότνια θηρών” κατά τον Όμηρο,θεά των αγριμιών και της Σελήνης.

ΕΛΛΑΣ - HELLAS

'' Επιόντος άρα θανάτου επί τον άνθρωπον, το μεν θνητόν, ως έοικεν, αυτού αποθνήσκει, το δ' αθάνατον, σώον και αδιάφθορον, οίχεται απιόν. `Οταν επέρχεται ο θάνατος στον άνθρωπο, το μεν θνητό μέρος αυτού, καθώς φαίνεται, πεθαίνει, το δε αθάνατο, η ψυχή, σηκώνεται και φεύγει σώο και άφθαρτο '' ΠΛΑΤΩΝΑ

ΕΛΛΑΣ - HELLAS .

ΕΛΛΑΣ - HELLAS .
ΑΝΟΙΚΩ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΕΘΙΜΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΕΘΙΜΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τετάρτη 1 Ιανουαρίου 2014

Θάργηλος άρτος: Η μετέπειτα Βασιλόπιττα


Η αναζήτηση για τις ρίζες του εθίμου της βασιλόπιτας, μας οδηγεί πίσω, στην αρχαιότητα, στις προσφορές άρτου ή και μελιπήκτων των αρχαίων ημών προγόνων, προς τους θεούς, κατά τη διάρκεια εορτών.   
Το κόψιμο της βασιλόπιτας είναι από τα ελάχιστα αρχέγονα έθιμα που επιβιώνουν. 
 Οι Λαογράφοι αναζητούν τη ρίζα του εθίμου στην αρχαιοελληνική παράδοση.  Οι Αρχαίοι Έλληνες προσέφεραν στους θεούς σε κάθε μεγάλη καμπή του χρόνου ή της ζωής τους «εορταστικούς άρτους». ..
  Κάθε Αθηναίος στρατιώτης, πριν ξεκινήσει για
τον πόλεμο, αφιέρωνε στον Άρη, το θεό του πολέμου,τρία ψωμάκια. Ένα για να πάει καλά, ένα για να νικήσει και το τρίτο για να γυρίσει γερός και αρτιμελής. 
Οι κυνηγοί, για να έχουν πλούσιο κυνήγι αφιέρωναν παρόμοια ψωμάκια στη θεά Άρτεμη, την προστάτιδα του κυνηγιού.  
Οι θεριστάδες της γης αφιέρωναν αρτίδια στη θεά Δήμητρα, που τα ονόμαζαν «θαλύσια αρτίδια» στη γιορτή της συγκομιδής και απλώς «άρτους» ή «πλακούντες» στη γιορτή των Θεσμοφορίων. 
 Ο λαογράφος Φίλιππος Βρεττάκος στο βιβλίο του “Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώτεραι εορταί των” αναφέρει: 
 “Οι πρόγονοί μας εις την αρχαιότητα κατά τας μεγάλας αγροτικάς εορτάς προσέφεραν εις τους θεούς, ως απ αρχήν, έναν άρτον. Επί παραδείγματι κατά την εορτήν του θερισμού, που ελέγετο Θαλύσια και ήτο αφιερωμένη εις την Δήμητρα, κατασκευάζετο από το νέον σιτάρι ένας μεγάλος εορταστικός άρτος (ένα καρβέλι), που ελέγετο “Θαλύσιος άρτος”, κατά δε την προς τιμήν Απόλλωνος εορτήν των Θαργηλιώνεψήνετο, κατά το έθιμον,ο “θάργηλος άρτος”
 Τα Θαργήλια γιορτάζονταν την 16η και την 7η ημέρα του μηνός Θαργηλιώνος προς τιμή τουΑπόλλωνος Δηλίου στην Αθήνα, τη Μίλητο, τη Δήλο και πολλές άλλες Ιωνικές πόλεις.
Η γιορτή άρχιζε με θυσία μιας άμναδος και ενός κριού. Ακολουθούσε πομπή και μετά μουσικοί αγώνες από κυκλικό χορό, όπου ο νικητής έπαιρνε ως βραβείο τρίποδα, τον οποίο αφιέρωνε στο «Πύθιον» Ιερό του Θεού που είχε ιδρυθεί από τον Πεισίστρατο.
Στη συνέχεια τα παιδιά τοποθετούσαν στις εξώθυρες των οικιών τους την «ειρεσιώνη» δηλαδή κλαδί ελιάς παγκάρπου. Προσφέρονταν θυσίες και καρποί, ενώ από τους πρώτους ώριμους σπόρους ζύμωναν τον άρτο «Θάργηλο».

 Επίσης υπάρχουν αναφορές ότι  παρόμοιοι άρτοι δίνονταν  και κατά την διάρκεια της Αρχαιοελληνικής εορτής των  «Κρονίων» και αργότερα των ρωμαϊκών «Σατουρναλίων».  
 Οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν τις συνήθειες των Αρχαίων Ελλήνων
Στα Σατουρνάλια, γιορτή των Ρωμαίων αφιερωμένη στο θεό Σατούρνου, ο οποίος αντιστοιχεί στον ελληνικό θεό Κρόνο και τον θεωρούσαν θεό της γονιμότητας, καθιέρωσαν  τυπικές θυσίες και διάφορα έθιμα, όπως την ανταλλαγή μικρών δώρων, υπαίθριες αγορές και τυχερά παιχνίδια ακόμα και για τους δούλους. 
 Ανάμεσα στα έθιμα της γιορτής ήταν  και η συνήθεια να ζυμώνουν πλακούντες, που στη συνέχεια τους έτρωγαν, για να πάρουν δύναμη. 
Οι πλακούντες ήταν οι μακρινοί πρόγονοι των πιτών και των κέικ. Η ζύμη τους ήταν παρόμοια με τη ζύμη των ψωμιών, αλλά ήταν εμπλουτισμένη με γάλα, λίπος, μυρωδικά, μπαχαρικά κ.α.Οι Ρωμαίοι είναι οι πρώτοι που καθιέρωσαν στους πλακούντες εκείνους το μεταλλικό νόμισμα για υγεία και καλή χρονιά. 
 Πρόσθεταν μάλιστα και μικρό κομμάτι πάπυρο, που αν τύχαινε σε δούλο του σπιτιού, του χάριζαν την ελευθερία. Τα επόμενα χρόνια  παρέλαβαν οι Φράγκοι  το έθιμο, οι οποίοι το διέδωσαν, αν και υπάρχει η αναφορά ότι για πολλούς αιώνες δεν τοποθετούνταν νόμισμα αλλά ένα φασόλι μέσα στη πίτα και αυτός  που το έβρισκε, 
ανακηρυσσόταν  ο «Βασιλιά της βραδιάς» ή  «Φασουλοβασιλιάς»

http://www.kalyterotera.gr

Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου 2013

Ἡ γυναίκα στὴν ἀρχαία Ἀλίαρτο…


Πάρις Βαρβαρούσης, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Η γυναίκα στην Αρχαία Αλίαρτο (σεβασμός, αναγνώριση και εξαιρετική ομορφιά κατά τις πηγές)
woman
Οι πληροφορίες για τη γυναίκα στην αρχαία Αλίαρτο, τη θέση της στην κοινωνική ζωή της πόλης και τον ρόλο που έπαιζε στην οικογένεια προσφέρονται από τις αρχαίες πηγές, τις επιγραφές και τα γυναικεία ειδώλια που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Η σύνθεση όλων αυτών των πληροφοριών μας δίνουν μια ζωντανή εικόνα που χαρακτηρίζει ένα υψηλό επίπεδο πολιτισμού. Η γυναίκα δεν κατανοήθηκε ως «κτήμα» των ανδρών, όπως βεβαιώνεται σε άλλες περιοχές, αλλά ως άτομο με επιλογές και πρωτοβουλίες τόσο σε οικογενειακό, όσο και σε πολιτειακό επίπεδο.
Ο Πλούταρχος σε σύγγραμμά του (Ἠθικὰ 771E-772C) παρουσιάζει μια χαρακτηριστική οικογενειακή ιστορία που εξελίχθηκε στην αρχαία Αλίαρτο, από την οποία αντλούμε ορισμένες χρήσιμες πληροφορίες. Ο Θεοφάνης, γράφει, προετοίμαζε τη γαμήλια τελετή για την κόρη του Αριστόκλεια, την οποία, όμως, διεκδικούσαν για σύζυγο δύο νεαροί μνηστήρες, ο Καλλισθένης από την Αλίαρτο και ο Στράτων από τον Ορχομενό.
Η κόρη του έδειχνε, όμως, ιδιαίτερη προτίμηση στον Αλιάρτιο Καλλισθένη, αλλά ο ίδιος δυσκολευόταν να πάρει θέση, γιατί δεν ήθελε να δυσαρεστήσει τον Ορχομένιο Στράτωνα που έδειχνε ανοιχτά το ενδιαφέρον για την κόρη του, αλλά και γιατί τον φοβόταν, σ’ ένα βαθμό, επειδή ήταν αρκετά πλούσιος. Αποδέχθηκε, τελικά, να αποφασίσει η ίδια η κόρη του για τον μελλοντικό της σύζυγο, η οποία και ακολούθησε τα αισθήματά της, επιλέγοντας τον Καλλισθένη (ἡ δὲ τὸν Καλλισθένην προύκρινεν).
Ο σεβασμός στη γυναίκα, όπως αναδεικνύεται στο πρόσωπο της Αλιάρτιας κόρης, ιδιαίτερα, από πλευράς πατέρα, παραπέμπει σ’ ένα υψηλό σύστημα αξιών και έναν ανεπτυγμένο κοινωνικό πολιτισμό στην αρχαία Βοιωτία που ξεπερνά ακόμα και αρκετές κοινωνίες των ημερών μας.
Ένα άλλο στοιχείο για τον ρόλο της Αλιάρτιας στην αρχαία τοπική κοινωνία απορρέει από επιγραφές σε στήλες με γυναικεία ονόματα, που αποτελούν μαρτυρίες για τον μεγάλο σεβασμό που έτρεφαν οι αρχαίοι για τους δικούς τους. Επίσης, σε μαρμάρινους κίονες παριστάνονται ανάγλυφες γυναικείες μορφές στολισμένες με περιδέραιο, ενδεχομένως από τις γνωστές εορταστικές εκδηλώσεις της περιοχής, τα «Ογχήστια» με τις αρματοδρομίες που διοργανώνονταν προς τιμή του «κοσμοσείστη Ποσειδώνα που κατοικεί στην Ογχηστό» (Ομηρικός Ύμνος Στον Απόλλωνα στ. 225-238, Πίνδαρος, 4ος Ισθμιόνικος, Γ΄ 20).
Αλιάρτιες κόρες συμμετείχαν, επίσης, στολισμένες σε θρησκευτικές εορτές στη Λιβαδειά, μεταφέροντας σε πομπή κάνιστρα (κανηφόροι) με προσφορές στους θεούς (Πλούταρχος, Ἠθικὰ, 771E). Ιδιαίτερη τιμητική παρουσία είχαν, όμως, οι Αλιάρτιες στα προτέλεια (Πλούταρχος, Ἠθικὰ, 772C), μια προγαμιαία τελετή, που ελάμβανε χώρα στην κρήνη Κισσούσα της Αλιάρτου, όπου κατά το έθιμο οι μνηστευμένες κόρες πρόσφεραν θυσίες στις Νύμφες του Ελικώνα (κατῄει ταῖς Νύμφαις τὰ προτέλεια θύσουσα), τις οποίες θεωρούσαν ως προστάτριες του γάμου.
Ανάλογες τελετές γίνονταν κατά την αρχαιότητα και στην κρήνη Καλλιρρόη των Αθηνών και στον ποταμό Ισμηνό της Θήβας. Το καθαρό και τρεχούμενο νερό είχε για τους μελλόνυμφους συμβολικό χαρακτήρα (ευημερία, απόκτηση απογόνων, συνέχεια της ζωής). Τέλος, από τα πλούσια κτερίσματα που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στα δύο νεκροταφεία της αρχαίας Αλιάρτου ξεχωρίζουν κοσμήματα, ειδώλια και λατρευτικά σκεύη, τα οποία βρέθηκαν σε γυναικείους τάφους. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν πανέμορφα γυναικεία ειδώλια με ποικιλία ως προς τη μορφή και τη στάση από την αρχαία Αλίαρτο, τα οποία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών.

Κυριακή 2 Ιουνίου 2013

Η Πρωτομαγιά Έχει Της Ρίζες Της Στην Αρχαιότητα !


POSTED BY PSUXAKIAS ON 4/30/2012
Ο Μάιος, σύμφωνα με την παράδοση, πήρε το όνομά του από τη ρωμαϊκή θεότητα Maia (Μάγια), η οποία ονομάστηκε έτσι από την ελληνική λέξη Μαία που σημαίνει τροφός και μητέρα.


Η Μάγια ταυτίστηκε με την Ατλαντίδα νύμφη Μαία, τη μητέρα του Ερμή στον οποίο αφιερώθηκε ο μήνας Μάιος.

Ο Μάιος είναι ο 5ος μήνας του χρόνου, ο οποίος αντιστοιχεί στον αρχαίο μήνα Θαργηλίωνα που γιορταζόταν με τα περίφημα Ανθεοφόρια.Ήταν αφιερωμένος στη θεά της γεωργίας Δήμητρα και την κόρη της Περσεφόνη, που τον μήνα αυτόν βγαίνει από τον Άδη κι έρχεται στη γη.Γιορτές γίνονταν και στην αρχαία Ρώμη που τις έλεγαν "ροσύλλια" τις οποίες διατήρησαν και οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες.
Για τη λαϊκή αντίληψη, στο μήνα Μάιο συνυπάρχουν οι ιδιότητες του καλού και του κακού, της αναγέννησης και του θανάτου και συγκεντρώνονται την πρώτη του ημέρα, την Πρωτομαγιά.

Ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς σηματοδοτεί την τελική νίκη του καλοκαιριού απέναντι στον χειμώνα, την κατίσχυση της ζωής επί του θανάτου και έχει ρίζες που ανάγονται σε προχριστιανικές αγροτικές λατρευτικές τελετές για τη γονιμότητα των αγρών και,κατ' επέκταση, και των ζώων και των ανθρώπων.


Η αρχαιότατη γιορτή της Πρωτομαγιάς συνεχίστηκε στο διάβα των αιώνων με επισημότητα και με διάφορες μορφές και εκδηλώσεις. Μία από τις παλαιότερες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια, η γιορτή των λουλουδιών, η πρώτη επίσημη γιορτή ανθέων των Ελλήνων.

Τα Ανθεστήρια, κατά τη διάρκεια των οποίων πομπές με κανηφόρες που έφερναν άνθη βάδιζαν με μεγαλοπρέπεια προς τα ιερά, ιδρύθηκαν πρώτα στην Αθήνα και έπειτα πήραν πανελλήνια μορφή, αφού διαδόθηκαν και σ άλλες πόλεις της Ελλάδος. Σύμφωνα με το μύθο, στα Ανθεστήρια «ανασταινόταν» ο σκοτωμένος θεός Ευάνθης, επίθετο του Διόνυσου, από το χυμένο αίμα του οποίου φύτρωσε η άμπελος.

Όταν οι Ρωμαίοι κατάκτησαν την Ελλάδα, η γιορτή της Πρωτομαγιάς, δεν έπαψε να υπάρχει αλλά εμπλουτίστηκε γιατί και οι δύο λαοί πίστευαν, ότι τα λουλούδια αντιπροσωπεύουν την ομορφιά των θεών και φέρνουν δύναμη, δόξα , ευτυχία και υγεία.

Με το πέρασμα των αιώνων, η αρχική έννοια της Πρωτομαγιάς αλλοιώθηκε και επιβίωσαν έθιμα ως απλές λαϊκές γιορτές (περιφορά δέντρων, πράσινων κλαδιών ή στεφάνων με λουλούδια, ανακήρυξη του βασιλιά ή της βασίλισσας του Μάη, χορός γύρω από ένα δέντρο ή ένα στολισμένο κοντάρι-γαϊτανάκι).

Η Πρωτομαγιά είναι μία από τις ελάχιστες γιορτές, χωρίς θρησκευτικό περιεχόμενο, με εκδηλώσεις που απαντώνται στον λαϊκό πολιτισμό πολλών ευρωπαϊκών λαών, οι οποίες έχουν διατηρηθεί ως τις μέρες μας.

ΕΘΙΜΑ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ 

1.Το πρωτομαγιάτικο στεφάνι

Ένα από τα πιο γνωστά έθιμα που εξακολουθεί να μας συνδέει με την παραδοσιακή Πρωτομαγιά, μια γιορτή της άνοιξης και της φύσης με πανάρχαιες ρίζες, είναι το πρωτομαγιάτικο στεφάνι.

Ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς συνδέεται με την ανθρώπινη χαρά για την άνοιξη και τη βλάστηση. Απότοκο των δοξασιών αυτών είναι το μαγιάτικο στεφάνι που φτιάχνεται από διάφορα άνθη και καρπούς και κρεμιέται στην πόρτα των σπιτιών.

Το μάζεμα των λουλουδιών για το πρωτομαγιάτικο στεφάνι, ενισχύει στη σημερινή εποχή τις σχέσεις του ανθρώπου με τη φύση, από την οποία οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί λόγω του τρόπου ζωής των σύγχρονων πόλεων.

Στα μέρη της Μικράς Ασίας, σε κάθε στεφάνι έβαζαν, εκτός από λουλούδια, ένα σκόρδο για τη βασκανία, ένα αγκάθι για τον εχθρό κι ένα στάχυ για την καλή σοδειά. Το μαγιάτικο στεφάνι στόλιζε τις πόρτες των σπιτιών ως του Αϊ - Γιαννιού του Θεριστή και τότε, το καίγανε στις φωτιές του αγίου.

Στα Δωδεκάνησα, μαζεύουν ένα λουλούδι που το λένε "ανοιχτομάτη" και πιστεύουν πως όποιος το έχει είναι πάντα γερός και τυχερός.

2.Το αμίλητο νερό

Σε νησιά του Αιγαίου την Πρωτομαγιά, τα κορίτσια σηκώνονταν την αυγή και έπαιρναν μαζί τους τα λουλούδια, που είχαν μαζέψει από την παραμονή και πήγαιναν στα πηγάδια να φέρουν το «αμίλητο νερό» (αμίλητο γιατί το κουβαλούσαν χωρίς να μιλούν). Όταν το έφερναν στο σπίτι, πλένονταν όλοι με αυτό.

3.Η Πρωτομαγιά των αγροτών

Οι αγρότες φτιάχνουν το Μάη τους με πρασινάδες, καρπούς, σκόρδο για τη βασκανία και αγκάθι για τον εχθρό.

Στις περιοχές της Σμύρνης, την παραμονή της Πρωτομαγιάς, οι αγρότες πήγαιναν στην εξοχή, για να κόψουν οτιδήποτε είχε καρπό: σιτάρι, κριθάρι, σκόρδα, κρεμμύδια, κλαδιά συκιάς με τα σύκα, κλαδιά αμυγδαλιάς με τα αμύγδαλα, κλαδιά ροδιάς με τα ρόδια.

Στην Αγιάσο της Λέσβου, φτιάχνουν στεφάνια από όλα τα λουλούδια και βάζουν μέσα "δαιμοναριά", άγριο χόρτο με πλατιά φύλλα και κίτρινα λουλούδια για να δαιμονίζονται οι γαμπροί. 

Στη Σέριφο, από το βράδυ της παραμονής, κρεμούν στην πόρτα ένα στεφάνι από λουλούδια τσουκνίδες, κριθάρι και σκόρδο. 

4.Το Μαγιόξυλο

Σε χωριά της Κέρκυρας, οι κάτοικοι περιφέρουν έναν κορμό κυπαρισσιού, σκεπασμένο με κίτρινες μαργαρίτες που γύρω του έχει ένα στεφάνι με χλωρά κλαδιά. 

Με το μαγιόξυλο αυτό, οι νέοι εργάτες ντυμένοι με κάτασπρα παντελόνια και πουκάμισα και κόκκινα μαντήλια στο λαιμό βγαίνουν στους δρόμους, τραγουδώντας το Μάη.


5.Το Πήδημα της φωτιάς

Νέοι και γυναίκες μεγάλης ηλικίας μαζεύονται την παραμονή της Πρωτομαγιάς, μόλις δύσει ο ήλιος και ανάβουν φωτιές με ξερά κλαδιά που έχουν συγκεντρώσει αρκετές μέρες πριν. Όσο η φωτιά είναι αναμμένη οι γυναίκες χορεύουν κυκλικούς χορούς γύρω από τη φωτιά και τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια για την Πρωτομαγιά.

Τα νέα παιδιά, αφού βρέξουν τα μαλλιά και τα ρούχα τους, πηδούν πάνω από τις φωτιές σαν μία συμβολική πράξη που αποσκοπεί στο να διώξει τον χειμώνα και την αρρώστια. Στην συνέχεια όλοι παίρνουν έναν δαυλό από φωτιά και την πηγαίνουν στο σπίτι τους για να φύγουν όλα τα κακά. 

Υπάρχουν και άλλα πολλά έθιμα της Πρωτομαγιάς που γιορτάζονται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας: το Μαγιόπουλο, το οποίο ονομάζουν ακόμα Φουσκοδένδρι ή Ζαφείρη, γιορτάζεται στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία, το έθιμο του Κλήδωνα (είδος λουλουδιού) στο δήμο Κόζιακα, το έθιμο της πιπεργιάς στην Εύβοια, τα Ξόρκια της Πρωτομαγιάς για το διώξιμο των φιδιών στην Ήπειρο, κ.λπ. 

Δημήτρης Ταταρούνης

irakleitos.blogspot.com