Τα Ύδατα της Στυγός είναι οι πηγές ]ου ποταμού Κράθη στον Χελμό της Αχαΐας σε υψόμετρο 2.100 μέτρα. Κατά την μυθολογία, η Στύγα ήτανΩκεανίδα που είχε το παλάτι της στα Τάρταρα και την φυλάνε μέρα νύχτα δράκοι ακοίμητοι. Πιστευόταν ότι τα νερά της πηγής έβγαιναν από εκεί, από τα Τάρταρα και το παλάτι της Στύγας.
Στην Τιτανομαχία ήταν με το μέρος του Δία, όταν αυτός πολέμησε τον πατέρα του τον Κρόνο. Παιδιά της ήταν το Κράτος, η Βία, ο Ζήλος και η Νίκη. Στα ύδατα της Στύγας ορκίζονταν όλοι οι θεοί, ακόμη και ο Ήλιος: ήταν ο μεγαλύτερος όρκος που μπορούσε να κάνει ένας θεός και εκεί εξέτιαν την ποινή τους οι θεοί όταν ήταν τιμωρημένοι. Έλεγαν πως όποιο ον ζωντανό έπινε από το νερό της πέθαινε, και οποιοδήποτε μέταλλο το βουτούσαν στο νερά της έλιωνε.. Εκεί βούτηξε τον Αχιλλέα η μητέρα του Νηρηίδα Θέτιδα και έγινε άτρωτος, αλλά τον κρατούσε από την φτέρνα και έμεινε το μοναδικό τρωτό σημείο στο σώμα του.
Όταν κάποιος θεός έπρεπε να αποδειχθεί ότι έλεγε ψέμματα ή αλήθεια, τότε έπρεπε να πιει νερό της Στύγας. Έστελνε ο Δίας την Ίριδα στην Στύγα να φέρει νερό σε ένα χρυσό σταμνί.
Κατά άλλους,το γυαλί, οι κρύσταλλοι, τα πήλινα αγγεία, έσπαζαν μόλις βυθίζονταν στα παγωμένα νερά της Στυγός. Αλλοιώνονταν τα μέταλλα ακόμη και ο άργυρος και ο χρυσός, το ήλεκτρο (κεχριμπάρι). Μόνον οι οπλές των αλόγων άντεχαν, γι' αυτό οι θεοί το έπιναν μέσα σε κύπελλα καμωμένα από οπλή αλόγου.
Στα νερά της Στύγας ορκίζονταν όλοι οι θεοί .Τα περισσότερα νερά της ανάβλυζαν από την ιερή πηγή της και κυλούσαν κάτω από τα έγκατα της απέραντης γης, μέσα στο σκοτάδι και έβγαιναν στον ωκεανό. Το ένα δέκατο από αυτά τα νερά ήταν προορισμένο για τον όρκο....'' Τα άλλα εννιά φιδώνουν ολόγυρα στη γη και ύστερα, χύνονται στη θάλασσα σχηματίζοντας ρουφήχτρες, . Και το νερό που πέφτει από το βράχο είναι για τιμωρία των θεών''.
Αυτό το νερό έφερνε η Ίριδα και όταν ο ψεύτης θεός το έπινε, έπεφτε σε κώμα για ένα χρόνο. Μετά το χρόνο, έμενε 9 χρόνια μακριά από τον Όλυμπο ως εξόριστος. Έπειτα επέστρεφε στον ΄Όλυμπο μόνο για τα συμβούλια και μετά 10 χρόνια έπαυε η τιμωρία του.
Το όνομα της ΣΤΥΓΑΣ το αναφέρει συχνά στα ποιήματά του ο ΟΜΗΡΟΣ. Στον όρκο της ΣΤΥΓΑΣ λέει:
Μάρτυρές μου γι’ αυτό είναι η γη και ο πλατύς ουρανός πάνω
και το νερό της ΣΤΥΓΑΣ που κάτω στάζει
[ΙΛΙΑΔΟΣ ΡΑΨΩΔΙΑ Ο, στ. 36-37].
Εκανε τους στίχους αυτούς σαν να είχε δει το νερό της ΣΤΥΓΑΣ που στάζει. Παρουσιάζει επίσης στον κατάλογο εκείνων που πήγαν στην Τροία με του ΓΟΥΝΕΑ το νερό του ΤΙΤΑΡΗΣΙΟΥ ως προερχόμενο από την ΣΤΥΓΑ [ΡΑΨΩΔΙΑ Β, 748-755]. Αναφέρει και στον ΑΔΗ ύδωρ της ΣΤΥΓΟΣ, βάζοντας την ΑΘΗΝΑ να λέει πως ο ΖΕΥΣ ξέχασε πως με τη δική της τη βοήθεια μπόρεσε να κρατήσει στη ζωή τον ΗΡΑΚΛΗ κατά τους άθλους του ΕΥΡΥΣΘΕΑ.
Αν εγώ το ήξερα αυτό τότε
που τον είχε στείλει στον ΑΔΗ με τις καλοκλεισμένες πύλες
να φέρει από το ΕΡΕΒΟΣ το σκυλί του μισητού ΑΔΗ
δεν θα γλίτωνε από τα φοβερά ρείθρα του ύδατος της ΣΤΥΓΑΣ.
[ΙΛΙΑΔΟΣ Θ, στ. 366-369].>>
Η Καλυψώ ορκίζεται μιλώντας στον Οδυσσέα :
Α, τετραπέρατο κορμί, που κόβει ο νους σου πάντα.
Τι λόγια που σοφίστηκες να βγάλεις απ’ το στόμα!
Ναι, μάρτυράς μου ας είναι η γη και τα ψηλά τα ουράνια,
και το τρεχάμενο νερό της Στύγας, πού ᾽ναι ο όρκος
ο πιο μεγάλος, πιο φριχτός των αθανάτων όλων,
πως άλλο δε σου μελετώ πάθος κακό να πάθεις.
(ΟΔΥΣΣΕΙΑ Ε, στ.182-187)
Ο Όμηρος παρουσιάζει την Ήρα να λέει "μάρτυράς μου η γη κι ο πλατύς ουρανός που απλώνεται πάνω από τα κεφάλια σας και η Στύγα που τα νερά της κυλούν από ψηλά μέσα στη γη".
«Όμωσε τώρα της Στυγός το φοβερό ποτάμι,
το ένα βάλε χέρι σου στην γην την πολυθρέπτραν
τ’ άλλο στην άσπρην θάλασσαν, να μαρτυρήσουν όλοι
όσοι θεοί κάτω απ’ τη γη στο πλάγι είναι του Κρόνου
που μίαν συ μου υπόσχεσαι των λυγερών Χαρίτων,
την Πασιθέαν, πόγινε λαχτάρα της ψυχής μου.».
(Ξ 271-276).
Ένας τρομερός όρκος που φόβιζε θεούς και θνητούς αλλά και που δείχνει σε μας πόσο κακό θεωρούσαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι το ψέμα...
Γεωγραφικά, τα Ύδατα της Στυγός είναι οι πηγές του ποταμού Κράθη, ο οποίος κοντά στις πηγές του λέγεται Μαυρονέρι γιατί τα νερά όπως κυλάνε πάνω στα μαύρα βράχια φαίνονται σαν να είναι μαύρα. Φαίνεται ότι στην αρχαιότητα γνώριζαν το σημείο ακριβώς όπου ήταν τα Ύδατα της Στυγός διότι ο Παυσανίας (Αρκαδικά) τα τοποθετεί γεωγραφικά με μεγάλη ακρίβεια. «…φεύγοντας από τον Φενεό…..ο δρόμος δεξιά οδηγεί στα ερείπια όπου υπήρχε πόλις Νώνακρις και κοντά στα ερείπια υπάρχει γκρεμός που άλλον με τόσο ύψος δεν ξέρω και τρέχει νερό από τον γκρεμό και οι έλληνες το λένε τα Ύδατα της Στυγός..». Από την περιγραφή του Παυσανία προκύπτει ότι είίπλαε ο ίδιος τα Ύδατα της Στυγός και δεν μεταφέρει περιγραφές άλλων.
Στα Ύδατα της Στυγός μπορεί να πάει κάποιος με δύο τρόπους. Ούτε ο ένας ούτε ο άλλος είναι απλά μία εκδρομή. Θα έλεγα μάλλον ότι το αντίθετο ισχύει, δηλαδή πρέπει να είναι έμπειρος ορειβάτης αυτός που θα το επιχειρήσει.
Από την Ακράτα παίρνουμε τον δρόμο για Ζαρούχλα και στρίβουμε δεξιά για Περιστέρα. Από το χωριό φεύγει χωματόδρομος, ο οποίος τελειώνει σε τρία τέσσερα χιλιόμετρα. Στο τέλος του δρόμου υπάρχει μονοπάτι το οποίο ακολουθούμε. Το μονοπάτι συνέχεια ανεβαίνει μέσα σε έλατα έχοντας δεξιά την καταπληκτική ορθοπλαγιά της Νεραϊδόραχης. Το τμήμα αυτό του μονοπατιού δεν έχει κανένα πρόβλήμα. Σε λίγο όμως φτάνουμε σε σάρα και πρέπει να περάσουμε ένα εκτεθειμένο σημείο. Εάν υπάρχει το μονοπάτι, γιατί πολλές φορές το χειμώνα καταστρέφεται, προχωράμε με αργά και σταθερά βήματα, χωρίς να γέρνουμε προς τη πλαγιά και περνάμε χωρίς πρόβλημα. Στο τέλος της σάρας κατεβαίνουμε μέχρι το Μαυρονέρι, όπου τρέχουν τα Υδατα της Στυγός. Προχωράμε μέσα στη χαράδρα και περνάμε πάλι δεξιά. Όπως ανεβαίνουμε βλέπουμε στο βάθος τον θεόρατο γκρεμό. Όσο πλησιάζουμε τόσο περισσότερο μας εντυπωσιάζει το τοπίο. Τα βράχια είτε από τα νερά είτε από τη σύσταση τους είναι μαύρα και το νερό που κυλάει πράγματι φαίνεται μαύρο. Όταν φτάσεις πολύ κοντά, το τοπίο σου επιβάλλεται και αποδέχεσαι ότι ο μύθος μπορεί και να ήταν πραγματικότητα. Στη βάση του καταρράκτη δεξιά τα βράχια σχηματίζουν κάτι σαν πεζούλι. Αν πάς μέχρι την άκρη μπορείς να καθίσεις, η πλάτη σου θα ακουμπάει στο παλάτι της Στύγας, τα πόδια σου θα κρέμονται στο κενό. Εκεί, με το χάος κάτω από τα πόδια σου και δίπλα να τρέχουν τα νερά από το παλάτι της Στύγας, αισθάνεσαι το μεγαλείο και την απεραντοσύνη της φύσης, αλλά και το μεγαλείο του ανθρώπου.
Μετά αν γυρίσεις πίσω, ο δρόμος είναι γνωστός. Αν συνεχίσεις, αμέσως μετά τον καταρράκτη πρέπει να ανέβεις κάτι βράχια, που όμως είναι διαβρωμένα από τον αέρα, τις βροχές, τα χιόνια. Δεν έχουν σίγουρα σημεία στήριξης. Όταν ανέβεις τα βράχια μπορείς να πας ευθεία στην Ψηλή Κορυφή (2355), την ψηλότερη κορυφή του Χελμού, η οποία φαίνεται ευθεία εμπρός. Αν κάνεις μία μικρή παράκαμψη προς τα δεξιά θα φθάσεις στη Μαυρολίμνη, μία μικρή αλπική λίμνη στα 2050 μέτρα. Στη Μαυρολίμνη μπορείς να πας και από το χιονοδρομικό κέντρο. Ανεβαίνεις στην κορυφογραμμή και μετά κατεβαίνεις προς τα Ύδατα. Αυτή είναι η δεύτερη διαδρομή.Δεν την έχω κάνει αλλά φοβάμαι ότι είναι δυσκολότερη από την πρώτη. Είναι αυτονόητο ότι οι απλοί πεζοπόροι, τις δύο αυτές διαδρομές με χιόνια η με βροχές ούτε να το σκέπτονται.
