https://www.facebook.com/artemissky.blogspot?ref_type=bookmark

ΑΡΤΕΜΙΣ

ΑΡΤΕΜΙΣ
Ήταν θεά του κυνηγιού,”πότνια θηρών” κατά τον Όμηρο,θεά των αγριμιών και της Σελήνης.

ΕΛΛΑΣ - HELLAS

'' Επιόντος άρα θανάτου επί τον άνθρωπον, το μεν θνητόν, ως έοικεν, αυτού αποθνήσκει, το δ' αθάνατον, σώον και αδιάφθορον, οίχεται απιόν. `Οταν επέρχεται ο θάνατος στον άνθρωπο, το μεν θνητό μέρος αυτού, καθώς φαίνεται, πεθαίνει, το δε αθάνατο, η ψυχή, σηκώνεται και φεύγει σώο και άφθαρτο '' ΠΛΑΤΩΝΑ

ΕΛΛΑΣ - HELLAS .

ΕΛΛΑΣ - HELLAS .
ΑΝΟΙΚΩ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΓΥΝΑΙΚΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΓΥΝΑΙΚΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σάββατο 6 Μαΐου 2017

Η μητέρα στην αρχαία Ελλάδα: Από τις Μινωίτισσες και τη Ρέα μέχρι τις μάνες των Σπαρτιατών πολεμιστών και την Ολυμπιάδα.





Εκτύπωση

Πολλά έχουν γραφτεί για τη θέση και τον ρόλο της γυναίκας στην αρχαιότητα, τον Μεσαίωνα και τη μεταγενέστερη/ σύγχρονη εποχή. Γενικά μιλώντας, η ιστορία είναι μάλλον «ανδροκρατούμενη»: Χωρίς να απουσιάζουν οι εξαιρέσεις, οι περισσότερες κοινωνίες είχαν τη γυναίκα επικεντρωμένη στον ρόλο της εντός της οικογένειας, ως σύζυγος και μητέρα, πιθανώς λόγω του σκληρού αγώνα για την επιβίωση των ανθρώπινων κοινωνιών που χαρακτήριζε την πορεία του ανθρώπινου είδους για χιλιάδες χρόνια. Η γυναίκα, μέσω της δυνατότητας της να δημιουργεί ζωή, διασφάλιζε την επιβίωση και τη συνέχιση της φυλής, με τον άνδρα να αναλαμβάνει το καθήκον της προστασίας/ υποστήριξης αυτής της διαδικασίας. Αυτό από μόνο του διαμόρφωσε και καθόρισε τη θέση της γυναίκας σε κοινωνίες από την προϊστορία μέχρι και τους πρόσφατους αιώνες: Η μητρική ιδιότητα της γυναίκας σε κάποιες περιπτώσεις οδήγησε σε μητριαρχικές κοινωνίες, όπου ο ρόλος της γυναίκας ως δημιουργού ζωής την έβαζε στην κορυφή- σε άλλες όμως, την κατέστησε «τρόπαιο»/ «αντικείμενο», έρμαιο των επιθυμιών των ανδρών, που τις χρησιμοποιούσαν ως μέσον για τη διαιώνιση της γενιάς.
minoan women
Στην αρχαία Ελλάδα συναντώνται και οι δύο «τάσεις». Αρχίζοντας από την μινωική Κρήτη, βλέπει κανείς μια γυναίκα πολύ διαφορετική από αυτό που ακολούθησε τους επόμενους αιώνες: Η Μινωίτισσα «αντλεί ισχύ» από την ιδιότητα της μητέρας για να κατέχει μια, θα λέγαμε, χειραφετημένη θέση στην κοινωνία της θαλασσοκράτειρας Κρήτης. Ως «εκπρόσωπος/ κόρη» της μεγάλης μινωικής θεάς, που καθορίζει την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, φέρει τη «γυναικεία δύναμη», κυριαρχώντας στην πανάρχαια Μεσόγειο, συνεχίζοντας την παράδοση προϊστορικών μητριαρχικών κοινωνιών. Η γυναίκα της Κρήτης, ως μητέρα και δημιουργός, δεν είναι κατώτερη του άνδρα- μια ισχυρή φιγούρα που δεν έχει λόγο να υποχωρεί μπροστά στον άνδρα.
minoan women
Τα δεδομένα φαίνονται να αλλάζουν με το πέρασμα των ετών και τη μετάβαση στη μυκηναϊκή περίοδο. Ένας πολιτισμός σαφώς πιο επικεντρωμένος στον πόλεμο, σηματοδοτεί μια μετατόπιση ισχύος στον άνδρα- χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι η γυναίκα ήταν «σκλάβα» ή «δούλα»: Η Μυκηναία εξακολουθεί να παίζει ενεργό ρόλο στην κοινωνία, εξακολουθώντας να αντλεί δύναμη από την ιδιότητά της σε ενδοοικογενειακό επίπεδο.
la dame de mycènes
Ωστόσο, η κατάρρευση των πολύχρυσων Μυκηνών τα αλλάζει όλα αυτά: Ο ελλαδικός χώρος εισέρχεται σε μια σκοτεινή περίοδο, από την οποία κάνει αιώνες να βγει. Στο σημείο αυτό θα μπορούσε να πει κανείς πως σημειώνεται μια κοινωνική παλινδρόμηση: Η γυναίκα ως μητέρα γίνεται κατά κάποιον τρόπο πιο σημαντική, καθώς η επιβίωση γίνεται πιο δύσκολη, μετά την κατάρρευση των ισχυρών εδραιωμένων κοινωνιών, αλλά αυτό σημαίνει παράλληλα ότι κλείνεται περισσότερο στο σπίτι, με τον ενεργό ρόλο της στην κοινωνία να υποβαθμίζεται- και, η τάση αυτή διατηρείται και κατά την κλασική περίοδο και αργότερα, χωρίς βέβαια να λείπουν οι εξαιρέσεις, καθώς και η σχετικά πιο «χειραφετημένη» ελληνιστική περίοδος. Οι μύθοι και οι θρύλοι αντικατοπτρίζουν την κατάσταση, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τη φιγούρα της Ανδρομάχης, όπως αποτυπώνεται σε αρχαίες τραγωδίες, απεικονίζει τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε η γυναίκα (και ειδικά η γυναίκα- μητέρα) στον αρχαίο κόσμο, όπως και (με διαφορετικό και «επικριτικό» μεν, σαφή δε) τη φιγούρα της προδομένης και παιδοκτόνου Μήδειας.
«Κυβέλα, μάτερ θεών»
cybele goddess
Ωστόσο, σε θρησκευτικό επίπεδο η θέση της γυναίκας, χάρη στη μητρική ιδιότητα, παραμένει ισχυρή: Η πρώτη στην ουσία «γιορτή της μητέρας» είναι η ανοιξιάτικη γιορτή της Γαίας (σύζυγος του Ουρανού) και προσωποποίησης της φύσης, η λατρεία της οποίας στη συνέχεια εξελίχθηκε σε αυτήν της Ρέας, μητέρας του Δία. Θεωρείται πως η Ρέα αποτελεί την ελληνική εξέλιξη της Κυβέλης, θεάς της άγριας φύσης, των δημιουργικών δυνάμεων και της γονιμότητας, την οποία ο Πίνδαρος προσφωνεί «Κυβέλα, μάτερ θεών». Η Κυβέλη φέρεται να προέρχεται από προϊστορική μικρασιατική θεότητα, αναγόμενη ως εκ τούτου στις αρχαιότερες κοινωνίες, που ενσωμάτωναν πιο μητριαρχικά/ χειραφετημένα χαρακτηριστικά. Παρόλα αυτά, σταδιακά η Ρέα δείχνει να «χάνει έδαφος» απέναντι στην πιο «συμβατική», βάσει των δεδομένων της κλασικής περιόδου, εικόνα της Ήρας, η οποία είναι πιο κοντά στην πιο «περιορισμένη» καθημερινή εικόνα της γυναίκας όπως είχε καθιερωθεί σε μεγάλο μέρος του αρχαιοελληνικού κόσμου. Επίσης αντίστοιχων χαρακτηριστικών ήταν οι φιγούρες της Δήμητρας (δεν θα ήταν υπερβολή να θεωρηθεί πως αποτελούσε το αρχέτυπο της μητέρας κατά την κλασική αρχαιότητα) και της Εστίας, με έμφαση στον γάμο, το σπίτι και τη μητρότητα, αντικατοπτρίζοντας την πιο «οικιακή» προσέγγιση και αφήνοντας κατά μέρος την πιο «μεγαλειώδη» αντίληψη περί της δημιουργού ζωής που κυριαρχούσε παλαιότερα. Χαρακτηριστικό αυτής της αντίληψης είναι ότι ίσως οι δύο πλέον δυναμικές φιγούρες του αρχαιοελληνικού πανθέου, η Αθηνά και η Άρτεμη, δεν έχουν την ιδιότητα της μητέρας- απεναντίας, παρουσιάζονται σαν να μην έχουν σχεδόν καθόλου μητρικά χαρακτηριστικά.
Οι μάνες των πολεμιστών, που νίκησαν την πατριαρχία
ancient sparta woman
Όπως προαναφέρθηκε, στο μεγαλύτερο μέρος του αρχαιοελληνικού κόσμου από την κλασική περίοδο και μετά, η θέση της γυναίκας ήταν σαφώς υποβαθμισμένη. Ωστόσο, αυτό δεν ήταν κανόνας- και σαφή απόδειξη για αυτό είναι η περίπτωση της Σπάρτης: Οι Σπαρτιάτισσες, ως γνωστόν, ήταν πολύ πιο χειραφετημένες από τις υπόλοιπες γυναίκες της αρχαίας Ελλάδας, ξεφεύγοντας από την ανδρική «κηδεμονία», καθώς μπορούσαν να κληρονομήσουν περιουσία, να αθλούνται και άλλα προνόμια, τα οποία δεν είχαν οι γυναίκες σε άλλες περιοχές του αρχαίου κόσμου. «Κλειδί» για αυτό φαίνεται πως ήταν η μητρική ιδιότητα: Στην αρχαία Σπάρτη, που έδινε τόσο μεγάλη σημασία στην αξία των ανδρών ως πολεμιστών, ήταν τεράστιας σημασίας η τεκνοποίηση, έτσι ώστε να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα το έμψυχο στρατιωτικό δυναμικό της πόλης (αξίζει να σημειωθεί πως συνευρίσκονταν στο σκοτάδι με τους συντρόφους τους, ώστε να διατηρείται η σεξουαλική επιθυμία και «φρεσκάδα» του έρωτα, ενώ οι μητέρες που ζούσαν χωρίς τους άνδρες τους μπορούσαν να το κάνουν χωρίς προβλήματα). Παράλληλα μπορούσαν να έχουν οι ίδιες περιουσία, καθώς και να διαχειρίζονται τις περιουσίες των συζύγων τους που ήταν μακριά, ενώ σπάνια παντρεύονταν πριν τα 20 . Γενικότερα μιλώντας, οι Σπαρτιάτισσες θεωρούνταν ως αυτές που ήταν σε πρώτη φάση υπεύθυνες για τη διαμόρφωση των ανδρών: Ήταν αυτές που «έπλαθαν» τους μετέπειτα Σπαρτιάτες πολεμιστές, και το κράτος το αναγνώριζε αυτό, αντιμετωπίζοντάς τες ανάλογα- σε μία, θα μπορούσε να πει κανείς, συνέχιση των παλαιών αντιλήψεων περί της γυναίκας- μητέρας ως βασικού πυλώνα για τη συνέχιση και την επιβίωση της κοινωνίας: Πάνω από όλα, ήταν οι μητέρες των πολεμιστών- αυτές που είχαν το καθήκον να πουν το «ή ταν ή επί τας» στους ίδιους τους τους γιους.
Ωστόσο η Σπάρτη δεν ήταν η μόνη περιοχή όπου οι πρακτικές όσον αφορά στη θέση της γυναίκας, υπό το πρίσμα της μητρότητας, ήταν διαφορετική, καθώς πιθανώς να υπήρχαν παρεμφερή συστήματα στη Χίο και τη Λοκρίδα- ενώ αξίζει να υπενθυμιστεί ότι στην αιωνιότητα έχει μείνει η ιστορία της Καλλιπάτειρας, της κόρης του Ολυμπιονίκη Διαγόρα του Ρόδιου, η οποία ήταν η πρώτη γυναίκα της αρχαιότητας που μπήκε σε αθλητικό χώρο, ώστε να παρακολουθήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μεταμφιεζόμενη σε άνδρα μπήκε στον χώρο, ρισκάροντας τη ζωή της (η ποινή ήταν κατακρήμνιση από το όρος Τυπαίο) για να δει τον γιο της, Πεισίροδο, που αγωνιζόταν στην πάλη- και ο πανηγυρισμός της για την νίκη του την πρόδωσε. Ωστόσο, γλίτωσε την θανατική ποινή, λόγω της παράδοσης Ολυμπιονικών της οικογένειάς της- και το όνομά της έμεινε στην αιωνιότητα.
olympias
Κλείνοντας, δεν θα ήταν σωστό να παραλείψουμε να αναφερθούμε στη γυναίκα πίσω από τον άνθρωπο που έφτασε την αρχαία Ελλάδα στο απόγειο της δόξας της: Ο λόγος για την Ολυμπιάδα, μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η δυναμική πριγκίπισσα των Μολοσσών της Ηπείρου που έγινε βασίλισσα της Μακεδονίας, νυμφευόμενη τον Φίλιππο τον Β', βρέθηκε στον πυρήνα των ζυμώσεων που οδήγησαν στη ενοποίηση του αρχαιοελληνικού κόσμου και στη δημιουργία της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας που είχε δει ο κόσμος μέχρι τότε. Γέννησε και μεγάλωσε τον στρατηλάτη που πήγε τον Ελληνισμό στα πέρατα της Οικουμένης, ενεπλάκη ενεργά στην πολιτική και το «παιχνίδι του στέμματος», τέθηκε επικεφαλής στρατών και βρήκε βίαιο τέλος, στο αποκορύφωμα μιας ζωής που ήταν αντάξια της μητέρας του μεγαλύτερου Έλληνα όλων των εποχών.
Πηγές

Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 2014

Η γέννηση στην Αρχαία Ελλάδα


Σκοπός του γάμου ήταν η απόκτηση παιδιών.
Η επίσημη φράση που έλεγε ο μελλόνυμφος στην εγγύηση ήταν : ¨έπ΄αρότω παίδων άγομαι γαμετήν”, δηλαδή παντρεύομαι για να αποκτήσω παιδιά.
Τα αρσενικά παιδιά αποτελούσαν τιμητικό και λαμπρό απόκτημα, γιατί ο γιός συνέχιζε την οικιακή λατρεία και την επιμέλεια των ψυχών των προγόνων.
Από την ομηρική ήδη εποχή πλήθος ιεροτελεστίες συνόδευαν και ακολουθούσαν τον ερχομό του νέου ανθρώπου στον κόσμο και την ένταξή του στην κοινωνική ομάδα.
Σεβάσμιες θεές βοηθούσαν την μητέρα στον τοκετό, απαράλλακτα όπως τη Λητώ, τη μητέρα του Απόλλωνος, στη Δήλο: η Διώνη, η Ρέα, η Αμφιτρίτη, η Ειλείθυια. Σε ολόκληρη την Ελληνική αρχαιότητα, όταν έφτανε ο καιρός του τοκετού, πρόσφεραν θυσίες και δώρα στις θεότητες και άλειφαν με πίσσα το σπίτι, για να αποτρέψουν τα κακά πνεύματα.
Μόλις το παιδί ερχόταν στον κόσμο, το έλουζαν με χλιαρό νερό και το άλειφαν με λάδι, ενώ στη Σπάρτη το έλουζαν με κρασί, για να δοκιμάσουν την κράση του. Σπαργάνωναν στην αρχαία Ελλάδα το νεογέννητο σφικτά: μόνο οι Σπαρτιάτισσες άφηναν τα μέλη του ελεύθερα, χωρίς σπάργανα.
Για την αποτροπή της βασκανίας κρεμούσαν στα παιδιά φυλακτά και στην πόρτα κλαδί ελιάς, όταν ήταν αγόρι, και μια μάλλινη ταινία, αν ήταν κορίτσι.
Την πέμπτη ημέρα από τη γέννηση γιόρταζαν τα Αμφιδρόμια. Γινόταν καθαρμοί για τη μητέρα και όλα τα πρόσωπα που παραβρέθηκαν στον τοκετό. Ακολουθούσε η τελετή της εισαγωγής του παιδιού στην κοινωνική ομάδα: η τρόφος έτρεχε κρατώντας το παιδί γύρω από την εστία.
Τη δέκατη ημέρα από τη γέννηση του παιδιού γινόταν επίσημη εορτή και δινόταν το όνομα στο παιδί. Το σπίτι έπαιρνε όψη εορταστική, φίλοι και συγγενείς έφερναν δώρα. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και πολλά φυλακτά, για να απομακρύνουν τα κακά πνεύματα που καραδοκούσαν.
Ο πατέρας έδινε ένα όνομα, συνήθως του παππού ή το δικό του ή ενός φίλου ή θεού, που οι γονείς θεωρούσαν απαραίτητη την προστασία του.
Τα ονόματα που έφερναν οι αρχαίοι ήταν τρία: το κύριο όνομα, το όνομα του πατέρα και το όνομα του Δήμου ή του τόπου καταγωγής, π.χ. Δημοσθένης Δημοσθένους Παιανιεύς, ή Περικλής Ξανθίππου Χολαργεύς κλπ.
theancientweb     http://www.apocalypsejohn.com/

Τρίτη 15 Οκτωβρίου 2013

Δαμώ: Η μεγάλη γεωμέτρης φιλόσοφος




  Η Δαμώ είναι σύμφωνα με την παράδοση, μετά το Μνήσαρχο και τον Τηλαύγη, το τρίτο παιδί του Πυθαγόρα του Σάμιου και της Θεανώς της Κροτωνιάτιδος. Μυήθηκε από μικρή στη διδασκαλία και τη φιλοσοφία του πατέρα της.  
  Γύρω της δημιουργήθηκε ένας μύθος, σχετικός με την αποκάλυψη του μυστικού της πυθαγόρειας θεωρείας, διότι ήταν εξαιρετική στην κατανόηση και την διαδασκαλία των πυθαγόρειων συμβόλων και συμβολισμών...
   Σύμβολα εννοούμε την ανάλυση των γεωμετρικών και μαθηματικών σχημάτων, ενώ συμβολισμούς τα κρυφά νοήματα της διδασκαλίας των κανόνων που αποτελούνταν από ελάχιστες λέξεις.
H ίδια δίδαξε τα πυθαγόρεια δόγματα στην Σχολή του Κρότωνος. 
Μετά την διάλυση της Σχολής, η Δαμώ, στην οποία ο Πυθαγόρας είχε εμπιστευτεί τα γραπτά του έργα, με την ρητή εντολή να μην τα ανακοινώσει σε αμύητους, όπως άλλωστε γινόταν με όλη τη διδασκαλία του, κατέφυγε στην Αθήνα.
 Ενώ μάλιστα θα μπορούσε κατά τις αφηγήσεις του Διογένη του Λαέρτιου να τα πουλήσει και να αποκομίσει σημαντικά οφέλη, προτίμησε την φτώχεια θεωρώντας τις οδηγίες του πατέρα της πιο σημαντικές και από τον χρυσό. 
 Αργότερα όμως δημοσίευσε μόνο την γεωμετρική διδασκαλία του Πυθαγόρα με την βοήθεια τουΦιλόλαου και του Θυμαρίδα. 
Η έκδοση αυτή όπως αναφέρει ο Ιάμβλιχος είχε τον τίτλο «Η προς Πυθαγόρου Ιστορία». Η χρήση της λέξης ιστορία έχει να κάνει με το ότι κατά τον Ιάμβλιχο, ο Πυθαγόρας την γεωμετρία την ονόμαζε ιστορία. Ήταν μία γεωμετρία ανωτέρου επιπέδου. 
Κατά τον Γέμινοη κατασκευή του κανονικού τετραέδρου και η κατασκευή του κύβουοφείλονται στην Δαμώ.
Η Δαμώ παντρεύτηκε κάποιον Πυθαγόρειο και απέκτησε μία κόρη την Βιτάλη.

Ιππαρχία:η πρώτη κυνική φιλόσοφος


 
   Η Ιππαρχία υπήρξε Κυνική φιλόσοφος με τη δική της αξία, που τόλμησε ν' αμφισβητήσει  τα κοινωνικά ήθη της εποχής της και να διεκδικήσει με γενναιότητα την ισότητα των δύο φύλων. 
Η γέννηση της τοποθετείται περίπου στο 346 π.Χ. στη Θράκη. 
Ήταν κόρη Αθηναίων αριστοκρατών, οι οποίοι είχαν προσωρινά εγκατασταθεί στην παραλιακή πόλη της Μαρώνειας, γνωστής για τις καλλιέργειες σταφυλιών. 
Ο Διογένης Λαέρτιος, ο οποίος έγραψε τη βιογραφία της Ιππαρχίας, δεν αναφέρει τα ονόματα των γονέων της, ούτε δίδει πληροφορίες σχετικά με την παιδική της ηλικία. Όμως, μπορούμε με ασφάλεια να συμπεράνουμε ότι η Ιππαρχία, ακόμη και σε τρυφερή ηλικία, απέρριψε τις οικιακές δουλειές ρουτίνας που φυσιολογικά αναθέτονταν στις νεαρές Ελληνίδες. 
Αργότερα στη ζωή της, η ίδια παραδέχτηκε ότι παραμελούσε το γνέσιμο και την ύφανση προς χάρη της μελέτης....

  Πράγματι, τα κύρια χαρακτηριστικά της Ιππαρχίας σα νεαρής κοπέλας ήταν ανησυχία καιάσβεστη περιέργεια, καθώς και επιθυμία να μάθει ακόμη και γι' αυτά τα θέματα που ήταν απαγορευμένα στις γυναίκες της εποχής της. 
 Επιθυμούσε πολύ να εισέλθει στους ανδρικούς κύκλους διανόησης και να συζητήσει με τους πολυμαθείς άνδρες πάνω σε βαθιά φιλοσοφικά θέματα. 
 Αυτό, φυσικά, της το είχαν συστηματικά αρνηθεί οι αυστηρά παραδοσιακοί γονείς της.
Η Ιππαρχία μυήθηκε στη φιλοσοφία από το νεώτερο αδελφό της το Μητροκλή, και μέσω αυτού γνώρισε τον Κράτη. 
 Από την πρώτη στιγμή που η υψηλής καταγωγής Αθηναία παρθένα αντίκρισε τον πληβείο σοφό η ευαίσθητη καρδιά της χτυπήθηκε από τα βέλη του έρωτα. Όχι βέβαια πως ο Κράτης πληρούσε τα ιδανικά στάνταρτ της ανδρικής ομορφιάς. 
Ήταν λιγνός και άχαρος, με τραχιά χαρακτηριστικά, άγαρμπες κινήσεις, περιτυλιγμένος στο μανδύα του με άκομψο τρόπο, και καμπούρης. 
Ζούσε σκληραγωγημένος, πάμπτωχος, αν και καταγόταν από πλούσια και αριστοκρατική οικογένεια αντισυμβατικός, και σεξουαλικά απελευθερωμένος,που για τα ήθη της εποχής του, θεωρούνταν προκλητικός.  
 Παρόλα αυτά, η πανέμορφη εικοσάχρονη Ιππαρχία εντυπωσιάστηκε από τον Κράτη που είχε τα διπλάσια χρόνια της. Είχε βέβαια ακούσει πολλά γι' αυτόν προηγουμένως από τον αδελφό τηςΜητροκλή, ο οποίος είχε εξάρει στα ουράνια την εξαιρετική σοφία και τον ανθρωπισμό  του διδασκάλου του. Μετά από λίγα μόλις λεπτά συναρπαστικής  συνομιλίας με τον Κράτη, η Ιππαρχία συνέλαβε πως όλα όσα της είχε πει ο αδελφός της για το Θηβαίο Κυνικό ήταν αλήθεια.
Πίσω από τον απότομο επαρχιωτικό αέρα και την απλή εξωτερική εμφάνιση του Κράτη, διέκρινε έναμεγαλοφυή διανοητή, έναν ειλικρινή εραστή της αλήθειας, όπως ήταν και η ίδια, ο οποίος αγωνιζόταν για να διαδώσει τα ιδανικά της δικαιοσύνης και της ισότητας ανάμεσα σε όλους τους ανθρώπους. 

  Η Ιππαρχία ερωτεύτηκε πάραυτα τόσο τον ίδιο τον Κυνικό φιλόσοφο όσο και τα δόγματά του. Από εκείνη την ημέρα, είχε αποφασίσει στην καρδιά της να παντρευτεί τον Κράτη το Θηβαίο και κανέναν άλλο.
  Η αντίδραση των γονέων της Ιππαρχίας στην ξαφνική αναγγελία της κόρης τους ήταν εντελώς αρνητική. Πρώτα - πρώτα, καμιά νεαρή Ελληνίδα με σώας τας φρένας δεν τολμούσε να διαλέξει μόνη το μέλλοντα συζυγό της. Έτσι λοιπόν, σύμφωνα με τους γονείς της, η Ιππαρχία δεν είχε σώας τας φρένας!
  Από τις αρχές της εφηβείας της, το όμορφο και ζωηρό κορίτσι είχε πολλές προτάσεις γάμου. Μερικοί από τους πιο ευγενείς, τους πιο πλούσιους και τους πιο ωραίους νεαρούς Αθηναίους είχαν ζητήσει το χέρι της για να την παντρευτούν. Παρόλα αυτά, η Ιππαρχία τους είχε όλους σθεναρά απορρίψει, επιμένοντας ότι θα προτιμούσε να παραμείνει ανύπανδρη για πάντα παρά να παντρευτεί έναν άνδρα που δεν αγαπούσε.
 Πώς, όμως, έπεισε η Ιππαρχία τους γονείς της να της δώσουν την ευλογία να παντρευτεί το Θηβαίο Κυνικό; Ο Διογένης Λαέρτιος γράφει ότι τόσο πολύ ήθελε η Ιππαρχία να παντρευτεί τον Κράτη ώστε απείλησε ν' αυτοκτονήσει μάλλον παρά να ζήσει κατά οποιονδήποτε άλλο τρόπο.  
 Μπροστά στην επιμονή της, και μετά από παράκληση των γονέων της, ο Κράτης προσπάθησε να μεταπείσει την Ιππαρχία ώστε να μην τον παντρευτεί. 
Όταν όμως απέτυχε σ' αυτή του την προσπάθεια, γδύθηκε μπροστά της και είπε:
"ὁ μὲν νυμφίος οὗτος, ἵ δὲ κτῆσις αὕτη,
πρὸς ταῦτα βουλεύου· οὐδὲ γὰρ ἔσεσθαι
κοινωνός, εἰ μὴ καὶ τῶν αὐτῶν
ἐπιτηδευμάτων γενηθείης."
 


"αυτός είναι ο γαμπρός και αυτή η περιουσία του.
Αποφάσισε μετά από σκέψη, γι' αυτά.
Διότι δεν θα είσαι σύντροφος, αν δεν
αποδεχθείς και τις συνήθειες μου".


 Η Ιππαρχία, βεβαίως είχε ήδη διαλέξει, και παντρεύτηκε τον Κράτη το 326 π. Χ. Δέχτηκε να μοιραστεί μαζί του τη ζωή της.Ντύθηκε ανδρικά ρούχα, όμοια με του Κράτη,ζούσαν όπου έβρισκαν ακόμη και μέσα σε πυθάρια,όπως ο Διογένης,και συνουσιαζόταν μαζί του ελεύθερα στο δρόμο,ακολουθώντας έναν ιδιαίτερα πρωτοποριακό τρόπο ζωής,ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα.
Αυτή η ιστορία, βέβαια, θα πρέπει να θεωρηθεί ότι περιέχει και δόση αλατοπίπερου, δεδομένου ότι ο Διογένης Λαέρτιος έγραφε αιώνες αργότερα (3ο αιώνα μ.Χ.), ενώ οι ιστορίες, που είχαν μεταφερθεί από στόμα σε στόμα, θεωρούνταν επεξηγηματικές μιας νοοτροπίας και δεν πρέπει να λαμβάνονται στην κυριολεξία τους.
 Δεδομένου του ενδιαφέροντος και των συζητήσεων που γεννούσε μια γυναίκα Κυνικός, είναι εύκολο να φαντάζεται κανείς τέτοιου είδους  ιστορίες να έχουν λεχθεί για την Ιππαρχία. Σε κάθε περίπτωση, είναι αδιαμφισβήτητο ότι η Ιππαρχία επέλεξε να παντρευτεί τον Κράτη και να συμμεριστεί τις φιλοσοφικές του επιδιώξεις. 
  Η απόφασή της ν' αποποιηθεί τα πλούτη της και να γίνει Κυνικός αποτελεί μεγάλη έκπληξη, δεδομένης τόσο της αντίθεσης των Κυνικών προς τους συμβατικούς θεσμούς όσο και της ακραίας κακουχίας που συνεπαγόταν ο Κυνικός τρόπος ζωής.
Οι περισσότερες πληροφορίες που έχουμε για την Ιππαρχία προέρχονται από ανέκδοτα και ρητά που επαναλαμβάνονταν από μεταγενέστερους συγγραφείς. 
Ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει ότι η Ιππαρχία έγραψε μερικές επιστολές, αστεία και φιλοσοφικές αμφισβητήσεις, που όμως έχουν χαθεί. Συμπληρώνει ότι μυριάδες ιστορίες γράφτηκαν γι' αυτή τη"γυναίκα φιλόσοφο".
  Όπως όλοι οι Κυνικοί, έτσι και η Ιππαρχία προσπαθούσε να ζήσει σύμφωνα με τη φύση, απορρίπτοντας τις τεχνητές κοινωνικές συμβατικότητες και αρνούμενη κάθε πολυτέλεια, συμπεριλαμβανομένων και των αντικειμένων που δεν ήταν απολύτως απαράιτητα για την επιβίωση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο γάμος σαν θεσμός θεωρούνταν αταίριαστος προς τον Κυνικό τρόπο ζωής, και οι πρώτοι Κυνικοί, Αντισθένης και Διογένης, πίστευαν ότι ο φιλόσοφος δεν έπρεπε ποτέ να παντρεύεται.  
Ο ίδιος ο Κράτης ονόμασε το γάμο τους κυνογάμια,αφού δημοσίως συνουσιαζόταν μαζί της και τέλεσε τα κυνογάμια στην Ποικίλη στοά.(γήμας δὲ Ἱππαρχίαν τὴν Μαρωνεῖτιν κυνογαμίαν τὸν γάμον ἐκάλεσε).
 Ας δούμε όμως τι γράφει το λεξικό της Σούδαςγια τον Κράτη και το γάμο του με την Ιππαρχία
και όσα προκλητικά έπραξε.
Suda, Lexicon 

<Κράτης,> Ἀσκώνδου, Θηβαῖος, φιλόσοφος Κυνικός, μαθητὴς
Διογένους καὶ Βρύσωνος τοῦ Ἀχαιοῦ· ὃς ἐξαργυρίσας τὴν οὐσίαν
δέδωκε τὰ ἀργύρια τραπεζίτῃ εἰπών, εἰ οἱ παῖδες αὐτῷ φιλοσοφή-
σουσι, τῷ δήμῳ δοῦναι, εἰ δὲ μή, τοῖς παισὶν αὐτοῖς. γήμας δὲ
Ἱππαρχίαν τὴν Μαρωνεῖτιν κυνογαμίαν τὸν γάμον ἐκάλεσε. παῖδα
δὲ ἔσχεν ἐξ αὐτῆς Πασικλέα. ἦν δὲ ἐπὶ τῆς ριγʹ Ὀλυμπιάδος.
ἐπεκλήθη δὲ Θυρεπανοίκτης διὰ τὸ ἀδεῶς ἐπεισιέναι εἰς παντός,
οὗπερ ἠβούλετο, οἶκον. οὗτος καταλιπὼν τὴν οὐσίαν μηλόβοτον,
ἀρθεὶς ἐπὶ τοῦ βωμοῦ εἶπεν· ἐλευθεροῖ Κράτητα Θηβαῖον Κράτης.
ἔγραψε φιλόσοφα. ὅτι Κράτης εἶπεν· ἔρωτα παύει λιμός· εἰ δὲ
μή, χρόνος· ἂν δὲ μηδὲ τούτῳ δύνασαι, βρόχος. οὗτος κατεπόντωσε
τὴν οὐσίαν, ὡς λέγει Φιλόστρατος ὁ Λήμνιος ἐν τῷ βίῳ Ἀπολλωνίου
τοῦ Τυανέως. καὶ ζήτει ἐν τῷ Ἀναξαγόρας.

Theodoretus Scr. Eccl., Theol.,

Οὗτος εἰώθει λέγειν, τῆς εἰς τὰ ἀφροδίσια ὁρμῆς
κατάπλασμα λιμὸν εἶναι, εἰ δὲ μή, βρόχον.
Ἀλλὰ τοῦ πάθους ἐπαναστάντος,
Ἱππαρχίαν τὴν Μαρωνεῖτιν δημοσίᾳ ἔγημε
καὶ τὰ κυνογάμια ἐν τῇ Ποικίλῃ ἐτέλεσεν,
ἐρρῶσθαι πολλὰ φράσας τῇ ὑψηγορίᾳ τῶν λόγων.


  Μερικούς αιώνες αργότερα, ο Επίκτητος, ενώ επιχειρηματολογεί ότι ο γάμος δεν ταιριάζει στον Κυνικό ή στον Στωικό φιλόσοφο, αφήνει περιθώριο για ειδικές περιπτώσεις, όπως ο φιλοσοφικός γάμος του Κράτη και της Ιππαρχίας. 
Η πρώτη γυναίκα Κυνικός εφάρμοσε στην πράξη το ρητό "παραχαράττειν το νόμισμα", που από την εποχή του Διογένη οι Κυνικοί χρησιμοποιούσαν με τη μεταφορική έννοια, απορρίπτοντας τόσο την κοινωνική της θέση όσο και την Κυνική παράδοση.
  Ο Ερατοσθένης αναφέρει ότι η Ιππαρχία και ο Κράτης είχαν ένα γιο ονομαζόμενο Πασικλή, στον οποίο αναφέρεται επίσης και ο Διογένης Λαέρτιος, στο έργο του για τη ζωή του Κράτη. Στις Κυνικές Επιστολές, μια συλλογή ψευδεπίγραφων επιστολών που αποδίδονται σε διάφορες Κυνικές προσωπικότητες, και πιθανώς γράφτηκαν από αρκετούς διαφορετικούς συγγραφείς λίγους αιώνες μετά την εποχή που έζησε η Ιππαρχία, αναφέρεται πως γέννησε και ανάθρεψε τα παιδιά της σύμφωνα με τις Κυνικές της αξίες.
 Οποιεσδήποτε κι αν ήταν οι πρακτικές της, το παράγειγμα της Ιππαρχίας επηρέασε μεταγενέστερες Κυνικές συμπεριφορές απέναντι στην εγκυμοσύνη και την ανατροφή παιδιών. Για παράδειγμα, μια από τις επιστολές αποδιδόμενη στον Κράτη αναφέρει ότι η Ιππαρχία γέννησε «χωρίς πρόβλημα». Πίστευε ότι η συνήθης κακουχία που αντιμετώπιζε με τον τρόπο που ζούσε ήταν η αιτία της έλλειψης ωδίνων κατά τη διάρκεια του τοκετού. 
 Ο τοκετός ήταν εύκολος διότι συνέχιζε να εργάζεται σαν αθλήτρια κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, πράγμα ασυνήθιστο, όπως σημειώνει ο συγγραφέας της επιστολής. Οι επιστολές, επίσης, αναφέρουν ότι η Ιππαρχία χρησιμοποιούσε το κέλυφος μιας χελώνας για κούνια του μωρού, κρύο νερό για το μπάνιο του, και συνέχισε την προσκόλληση σε αυστηρή δίαιτα.
Η Ιππαρχία είναι επίσης διάσημη για μια αντιπαράθεση με το Θεόδωρο τον Άθεο, έναν Κυρηναϊκό φιλόσοφο, ο οποίος είχε προκαλέσει την νομιμοποίηση της παρουσίας της σ' ένα συμπόσιο. Αναφέρεται ότι η Ιππαρχία συχνά παρευρισκόταν σε τέτοιες εκδηλώσεις με τον Κράτη. 
Οι γυναίκες της κοινωνικής τάξης της Ιππαρχίας στην αρχαιοελληνική κουλτούρα θα ήταν απασχολημένες με τον αργαλειό και με την οργάνωση του υπηρετικού προσωπικού. Έτσι, η απόρριψη των παραδοσιακών προσδοκιών για γυναίκες από την Ιππαρχία θεωρούνταν άκρως ριζοσπαστική.
Ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει επίσης το συλλογισμό που η Ιππαρχία χρησιμοποιούσε για να αποστομώσει το Θεόδωρο, κατά τη διάρκεια του ίδιου Συμποσίου: «Οποιαδήποτε πράξη, που δεν θα κρινόταν ως λάθος εάν την έκανε ο Θεόδωρος, θα κρινόταν ως λάθος εάν την έκανε η Ιππαρχία.» 
 Ο Διογένης Λαέρτιος γράφει ότι επειδή ο Θεόδωρος δεν εύρισκε το κατάλληλο επιχείρημα για ν' απαντήσει στην Ιππαρχία, προσπάθησε να της αφαιρέσει τον Κυνικό μανδύα. Όμως, εκείνη δεν έδειξε φόβο ή ταραχή, που είναι φυσιολογικά σε μια γυναίκα, όντας πιστή στην Κυνική αρχή της αναίδειας. 
Σε κάποιο συμπόσιο που παρέθεσε ο βασιλιάς της Θράκης Λυσίμαχος, ο Θεόδωρος έκανε μια ιδιαίτερα αισχρή χειρονομία για να την ταπεινώσει. Τράβηξε το ρούχο της, ώστε να την ξεγυμνώσει.Η Ιππαρχία έμεινε ατάραχη, αλλά ο Θεόδωρος δεν σταμάτησε εκεί, και είπε:

"αὕτη ἐστὶν ἵ τὰς παρ' ἱστοῖς ἐκλιποῦσα κερκίδας;"

"αυτή είναι που παράτησε τις σαΐτες και τον αργαλειό;"
"ἐγώ," φησίν, "εἰμί, Θεόδωρε· ἀλλὰ μὴ κακῶς σοι
δοκῶ βεβουλεῦσθαι περὶ αὑτῆς, εἰ, τὸν χρόνον ὃν
ἔμελλον ἱστοῖς προσαναλώσειν,
τοῦτον εἰς παιδείαν κατεχρησάμην;"

"εγώ είμαι είπε Θεόδωρε, αλλά μήπως νομίζεις
ότι κακώς έπραξα, που δεν δαπάνησα τον χρόνο
μου στον αργαλειό αλλά τον χρησιμοποίησα
για την παιδεία;"

 
Η Ιππαρχία έζησε μακροχρόνια ζωή από το –326 που παντρεύτηκε τον Κράτη μέχρι τον θάνατο του, το –288 ή –285, είχαν μια «συναρπαστική κοινή ζωή» κι η ίδια συνέχισε την ασυμβίβαστη ζωή της, για πολλά χρόνια ακόμη.και μετά το θάνατό της τιμήθηκε εξαιρετικά από την ίδια την Αθηναϊκή κοινωνία, η οποία την είχε παρεξηγήσει εν ζωή και την είχε απορρίψει. 
Μετά τον θάνατο της, τιμήθηκε εξαιρετικά από την Αθηναϊκή κοινωνία η οποία την είχε παρεξηγήσει εν ζωή και την είχε απορρίψει. Κάτι που ελάχιστα ενδιέφερε την Ιππαρχία. Έζησε μια ζωή, όπως η ίδια ήθελε… «αρνούμενη» πρώτα απ΄ όλα την αριστοκρατική καταγωγή και τα πλούτη της οικογένειας της 
  Μάλιστα, στους σύγχρονους καιρούς, το αναζωογονητικό και απελευθερωτικό μήνυμα του Κράτη και της Ιππαρχίας έχει γίνει κατανοητό και ευρέως αποδεκτό σε όλο τον κόσμο. 
Τα υψηλά ιδανικά της κοινωνικής ισότητας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αγάπης για την ανθρωπότητα, τα οποία με τόσο πάθος ο Κράτης και η Ιππαρχία υπερασπίστηκαν, έχουν υιοθετηθεί από όλα τα δημοκρατικά πολιτεύματα
Σε βιβλία του Κράτητος αναφέρεται ότι η Ιππαρχία ήταν άριστη φιλόσοφος,γράφοντας τραγωδίες με υψηλότατο φιλοσοφικό χαρακτήρα, που δήλωναν και τον ελεύθερο τρόπο σκέψης και ζωής της. 
Πέθανε σε βαθιά γεράματα και τάφηκε στην Βοιωτία. 
Ορισμένα αποσπάσματα που αναφέρονται
σε όσα είπε η Ιππαρχία:

Ἱππαρχίᾳ.

28.1.1
Αἱ γυναῖκες ἀνδρῶν οὐκ ἔφυσαν χείρους. Ἀμαζόνες
γοῦν αἱ τοσαῦτα ἔργα ἀσκήσασαι ἐν οὐδενὶ ἀνδρῶν
ἐμειονέκτησαν. ὥστε εἰ μέμνησαι τούτων, μὴ ἀπολιποῦ
τούτων· οὐ γὰρ ἂν πείσειας ἡμᾶς, ὡς παρ' ἑαυτῇ θρύπτει.
28.1.5
αἰσχρὸν δὲ ὡς ἐπὶ τούτῳ συγκυνίζειν καὶ ἐν πύλαις
εὐδοκιμήσασαν τῷ γαμέτῃ καὶ τῷ πλούτῳ νῦν μετα-
νοεῖν καὶ ἐκ μέσης τῆς ὁδοῦ ἀναστρέφειν.
Τῇ αὐτῇ.

29.1.1
Οὐκ ἀπὸ τοῦ ἀδιαφορεῖν περὶ πάντα κυνικὴν τὴν φι-
λοσοφίαν ἡμῶν ἐκάλεσαν ἀλλ' ἀπὸ τοῦ σφοδρῶς ὑπο-
μένειν τὰ ἄλλοις διὰ μαλακίαν ἢ δόξαν ἀνυπομόνητα,
ὥστε διὰ τοῦτο καὶ οὐ διὰ τὰ πρῶτα κεκλήκασι κύνας
29.1.5
ἡμᾶς. μένε οὖν καὶ συγκύνιζε (οὐ γὰρ ἔφυς χείρων
Epistle 29, section 1, line 6
ἡμῶν· οὐδὲ γὰρ αἱ κύνες τῶν κυνῶν), ἵνα σοι γένηται
καὶ ἀπὸ τῆς φύσεως ἐλευθερωθῆναι, ὥστε ἀπὸ τοῦ
νόμου ἢ διὰ κακίαν πάντες δουλεύουσιν.
Τῇ αὐτῇ.

30.1.1
Ἔπεμψά σοι τὴν ἐξωμίδα, ἣν ὑφηναμένη μοι
ἔπεμψας, ὅτι ἀπαγορεύεται τοῖς καρτερίᾳ χρωμένοις
τοιαῦτα ἀμπέχεσθαι, καὶ ἵνα σε τούτου τοῦ ἔργου
ἀποπαύσαιμι, εἰς ὃ πολλῇ σπουδῇ ἐξῆλθες, ἵνα τις
30.1.5
δόξῃς φίλανδρος τοῖς πολλοῖς εἶναι. ἐγὼ δὲ εἰ μὲν διὰ
ταῦτά σε ἠγόμην, εὖ γε ποιεῖς καὶ αὐτὴ διὰ τούτων
ἐπιδεικνυμένη μοι· εἰ δὲ διὰ φιλοσοφίαν, ἧς καὶ αὐτὴ
ὠρέχθης, τὰ τοιαῦτα σπουδάσματα ἔα χαίρειν, πειρῶ
δὲ εἰς τὰ κρείττω τῶν ἀνθρώπων τὸν βίον ὠφελεῖν.
30.1.10
ταῦτα γὰρ ἔμαθες καὶ παρ' ἐμοὶ καὶ παρὰ Διογένει.
Τῇ αὐτῇ.

31.1.1
Λόγος ψυχῆς ἡγεμὼν καλὸν ἔργον καὶ μέγιστον ἀγα-
θὸν ἀνθρώποις. ζήτει οὖν, ὅτῳ τρόπῳ κτήσῃ τοῦτον·
ἀνθέξῃ γὰρ εὐδαίμονος βίου καὶ κτήματος. ζήτει δὲ
ἄνδρας σοφούς, κἂν δέῃ ἐπ' ἔσχατα γῆς ἀφικνεῖσθαι.
Τῇ αὐτῇ.

32.1.1
Ἧκόν τινες παρὰ σοῦ κομίζοντες ἐξωμίδα καινήν,
ἣν ἔφασκον ποιῆσαί σε, ἵνα ἔχοιμι ἐς τὰ χειμάδια.
ἐγὼ δὲ ὅτι μέν σοι μέλω, ἀπεδεξάμην σε, ὅτι δὲ ἔτι
ἰδιωτεύεις καὶ οὐ φιλοσοφεῖς, εἰς ὅ σε προυτρεψάμην,
32.1.5
μέμφομαι. ἔτι οὖν καὶ νῦν ἐπάνηκε, εἴ σοι ὄντως
μέλει καὶ οὐ καλλωπίζῃ ἐπὶ τούτῳ, καὶ σπούδαζε δι'
ἃ ἐπεθύμησας ἡμῖν συνελθεῖν πρὸς γάμον ταῦτα πράτ-
τειν, ταλασίας δὲ τὰς μικρὰς ὠφελείας ἔα ποιεῖν ταῖς
ἄλλαις γυναιξίν, αἳ μηδενὸς τῶν αὐτῶν σοι ὠρέχθησαν.
Τῇ αὐτῇ.
Epistle 33, section 1, line 1
Ἐπυθόμην σε ἀποτεκεῖν καὶ εὐμαρῶς· σὺ μὲν γὰρ
οὐδὲν ἡμῖν ἐδήλωσας. χάρις δὲ θεῷ καὶ σοί. πέ-
πεισαι ἄρα ὅτι τὸ πονεῖν αἴτιόν ἐστι τοῦ μὴ πονεῖν·
οὐδὲ γὰρ ἂν ὧδέ γ' εὐμαρῶς ἀπέτεκες, εἰ μὴ κύουσα
33.1.5
ἐπόνεις ὥσπερ οἱ ἀγωνισταί. ἀλλ' αἱ πολλαὶ γυναῖ-
κες, ἐπειδὰν κύωσι, θρύπτονται· ἐπειδὰν δὲ ἀποτέκω-
σιν, αἷς δ' ἂν συμβῇ περισωθῆναι, νοσερὰ τὰ βρέφη
γεννῶνται. ἀλλ' ἐπιδείξασα, εἰ ὅπερ ἐχρῆν ἥκειν
ἀφῖκται, μελέτω σοι τούτου τοῦ σκυλακίου ἡμῶν·
33.1.10
μελήσει δέ, ἐὰν ἀσφαλῶς σαυτῇ παραπλησίως ἐπεις-
έλθῃς. **.
33.2.1
ἔστω οὖν λουτρὸν μὲν ψυχρόν, σπάρ-
γανα δὲ τρίβων, τροφὴ δὲ γάλακτος ὅσον γε μὴ ἐς
κόρον, βαυκαλήσεις δὲ ἐν ὀστρακίῳ χελώνης· τοῦτο
γάρ φασι καὶ πρὸς νοσήματα παιδικὰ διαφέρειν. ἐπει-
33.2.5
δὰν δὲ ἐς τὸ λαλεῖν ἢ περιπατεῖν ἔλθῃ, κοσμήσασα
αὐτὸ μὴ ξίφει, ὥσπερ ἡ Αἴθρα τὸν Θησέα, ἀλλὰ
βακτηρίᾳ καὶ τρίβωνι καὶ πήρᾳ, τοῖς μᾶλλον δυναμέ-
νοις φυλάττειν ἀνθρώπους ξιφῶν, πέμπε Ἀθήναζε. τὰ
δ' ἄλλα ἡμῖν μελήσει πελαργὸν ἐς τὸ γῆρας ἑαυτῶν
33.2.10
ἀντὶ κυνὸς θρέψαι.
http://mythiki-anazitisi.blogspot.gr
 

Τετάρτη 9 Οκτωβρίου 2013

ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΣ

 

ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΣ


(Σημ: βλέπε επίσης εδώ και εδώ)
Εταίρες κατά την αρχαιότητα εκαλούντο οι γυναίκες εκείνες, οι οποίες απαλλαγμένες των δεσμών του γάμου, ζούσαν ελευθέρως εκ το εμπορίου των θέλγητρων των. Ό όρος εταίρα, συνώνυμος του όρου πόρνη, απετελούσε ευφημισμό χρησιμοποιηθέντα κατά πρώτον υπό των Αθηναίων, ήταν ανάλογος προς τον όρο amica των
Ρωμαίων και δεν σήμαινε, όπως πιστεύτηκε υπό τίνων, ιδιαιτέρα τινά κατηγορία προνομιούχο στη τάξει των γυναικών, οι οποίες χρηματίζονταν εκ των φυσικών των θέλγητρων.
Εξ όλων των πόλεων της Ελλάδος η ονομαστότερα δια τον αριθμό, την ωραιότητα και την πολυτέλεια των εταιρών της ήταν η Κόρινθος. Χάρις στην κεντρική της θέση η αφνειός Κόρινθος αποτελούσε το ερωτικό εντευκτήριο πλήθους ξένων πλουσίων και άσωτων εμπόρων και ναυτιλλομένων, εξ ου προήλθε και η γνωστή παροιμία: «οὐ παντὸς ἀνδρός εἰς Κόρινθον ἔσθ’ ὁ πλοῦς» (Στράβ. VIII, 6, 20). Οι γνωστότερες όμως και ενδοξότερες εταίρε είναι οι των Αθηνών. Η δημοσία συναναστροφή των περισσοτέρων εξ αυτών μετά πολιτικών ανδρών, καλλιτεχνών, ποιητών, φιλοσόφων κλπ. τις συνέδεσε με το όνομα των φίλων των και τις κατέστησε ενδόξους. Αφ’ ετέρου ο θρύλος, ο οποίος ήδη από της αρχαιότητος σχηματίσθηκε περί το όνομα της Ασπασίας, συνετέλεσε πολύ στο να προσδώσει  εξαιρετική αίγλη εις ολόκληρη την τάξη ων κοινών γυναικών. Ούτως επιστεύθη ότι όλες οι εταίρες είχαν τας αναμφισβήτητους αρετές της Ασπασίας και των ολίγων ανταξίων αυτής γυναικών. Εις την πραγματικότητα όμως οι περισσότερες και μορφώσεως και πνεύματος στερούντο, και το μόνον προτέρημα, στο οποίο στήριζαν την ελπίδα τής επιτυχίας των, ήταν η φυσική των καλλονή.
Η ακμή του εταιρισμού στην Αθήνα άρχεται από των τελών του Ε΄ αιώνος και επιφέρει μεγάλη κρίση στο γάμο, ο όποιος, θεωρούμενος έως τότε ως καθήκον κάθε πολίτου και ως θεμέλιο της κοινωνίας, αρχίζει να προσβάλλεται πανταχόθεν. Η κωμωδία της εποχής, εκπροσωπούσα την κρατούσαν γνώμη, τον σατυρίζει ανηλεώς, οι δε νέοι τον αποφεύγουν δια τον φόβο των βαρών, των ανησυχιών και των φροντίδων, τις οποίες συνεπάγεται» Οι περισσότεροι εκ των συγγραφέων και καλλιτεχνών τής εποχής ταύτης αντί να νυμφευθούν προτιμούσαν να διατηρούν κατά το μάλλον ή ήττον διαρκείς σχέσεις μετά εταίρες. Είναι γνωστές οι σχέσεις του Πραξιτέλους μετά τής Φρύνης, του Αρίστιππου μετά της Λαΐδας, του Μενάνδρου μετά τής Γλυκέρας, του Διφίλου μετά τής Γναθαίνης, του Επικούρου μετά της Λεόντιον κλπ.
Οι εταίρες δύνανται να διαιρεθούν σε πλείστες κατηγορίας. Την τελευταία εξ αυτών αποτελούσαν οι γυναίκες εκείνες, οι οποίες ζούσαν στους τόπους της επισήμου πορνείας. Η ίδρυση οίκων ανοχής ανάγεται στους χρόνους του Σόλωνος, ο οποίος θεώρησε απαραίτητο την πορνεία διά την εξασφάλιση των εντίμων γυναικών από τις επιθέσεις των άγαμων (Αθήναιος IΓ΄, 569 D). Το αντίτιμο εκάστης επισκέψεως στους οίκους τούτους, οι όποιοι καλούντο πορνεῖα, οἰκήματα, ἐργαστήρια, παιδισκεῖα, κασαυρεῖα, ήταν ένας οβολός. Εκτός των επισήμων τούτων ιδρυμάτων υπήρχαν και πολλά άλλα διατηρούμενα υπό Ιδιωτών, ανδρών ή γυναικών, ξένων, μετοίκων ή απελεύθερων, καλουμένων πορνοβοσκῶν. Οι γυναίκες των οίκων τούτων ανήκαν στην ιδιοκτησία του κυρίου των και ήσαν δουλικής καταγωγής, προωρισμένα εκ παιδικής ηλικίας διά το επάγγελμα τούτο, ή είχαν εκπέσει σε δουλεία λόγω εκθέσεως ή λόγω αρπαγής των υπό πειρατών ή πολεμίων. Οι  γυναίκες αυτές κατείχαν υψηλοτέρα σχετικά θέση ή αι των δημοσίων οίκων.
’λλην ιδιαιτέρα και πολυάριθμο τάξη εταιρών αποτελούσαν οι ορχηστρίδες, οι αυλητρίδες, οι καθαρίστριες, οι ψάλτριες, οι σμαβυκίστρες, οι οποίες  προσκαλούμενες στα συμπόσια έτερπαν με την τέχνη και τα Φυσικά των θέλγητρα τους ευωχούμενους. Καθόλου ειπείν οι καλλιτέχνιδες αυτές αποτελούσαν ιδιοκτησία ενός κυρίου , ο οποίος τις εκπαίδευε και τας ενοίκιαζε σε ιδιώτες. Μερικές όμως εξ αυτών ήσαν απελεύθεροι, εξακολουθούσαν δι’ ίδιο λογαριασμό το διπλοΰν επάγγελμα, το όποιον είχαν ως δούλες (Λουκιαν. Εταιρ. Διαλ. 15, 2).
Απομένει τέλος το πλήθος των εταιρών, οι οποίες όντας ελεύθερες ζούσαν μόνες και ανεξάρτητες. Αυτές ήσαν απελεύθερες ή ξένες, σπανιώτερα δε πολίτιδες. Ό αριθμός των απελεύθερων, οι οποίες επιδίδονταν στο επάγγελμα τούτο, ήταν μέγας. Όσο αφορά τις ξένες, αυτές προσελκύονταν στα μεγάλα κέντρα και ιδίως στην  Αθήνα υπό των ευκολιών, τις οποίας προσέφερε η πόλη στην εξάσκηση του. επαγγέλματος των και υπό της ελπίδας μεγαλύτερων κερδών, οσάκις δεν ήσαν θύματα βιωτικής ατυχίας. Ο αριθμός των εξ εντοπίων και ελευθέρων γονέων γεννηθεισών εταιρών ήταν σχετικώς μικρός και προέρχονταν συνήθως εκ των κατωτέρων τάξεων και εκ μεγάλης διαστροφής ή μεγάλης ατυχίας (Λουκιαν. Εταιρ. Διάλ. 6,1. κ. έ.).
Οι τόποι και οι ευκαιρίες, κατά τις οποίες συναντά κανείς στην Αθήνα τις εταίρες ήσαν ποικίλοι. Εξέρχονταν και επιδεικνύονταν ελευθέρως στην οδό (ενώ αυτό ήταν απαγορευμένο για τις έντιμους γυναίκες) και μόνον λεπτομέρειες μερικές της αμφιέσεώς των πρόδιδαν το επάγγελμα των. Έφεραν επί παραδείγματι υποδήματα, οι ήλοι των οποίων αποτύπωναν επί του εδάφους ερωτική τίνα πρόσκληση,· ως «ἀκολούθ(ε)ι» κλπ. Μεταξύ των διαφόρων τρόπων, διά των οποίων εκδήλωνε κάποιος  την προτίμησή του προς τα θέλγητρα μιας εταίρας, ήταν και η μηλοβολία. Συναντούσε κανείς επίσης εταίρες σε όλους τους πολυσύχναστους τόπους: στα θέατρα, στην αγορά, στο ναό της Αφροδίτης κλπ.
Οι κύριοι πελάτες των εταιρών ήσαν οι πλούσιοι νέοι. Κάθε πλούσιος Αθηναίος έφηβος από της εφηβίας του μέχρι του γάμου του διέθετε αρκετά έτη διά την ασωτία και την άγρα της ηδονής. Οι σχέσεις των μετά των εταιρών δεν είχαν καμιά ιδιαιτέρα ωραιότητα και έμοιαζαν καταπληκτικά με τις σχέσεις των νέων όλων των αιώνων προς τις κοινές γυναίκας. Η κοινή γνώμη δείκνυε άκρα επιείκεια προς τις ασωτίας των νέων, η δε τρέχουσα ηθική δεν είχε τίποτε να τις κατηγορήσει αν δεν κατασπαταλούσαν την πατρική των περιουσία διασκεδάζοντας μετά των εταίρων, αν δεν προκαλούσαν σκάνδαλο και αν γνώριζαν να αποσυρθούν εγκαίρως. Το  σύνηθες τέλος των δεσμών τούτων ήταν κανείς πολυτάλαντος γάμος, τον όποιον επετύγχαναν οι γονείς και επεδοκίμαζαν οι υιοί.
Αλλά τα αθηναϊκά ήθη ανέχονταν και σχέσεις νυμφευμένων ανδρών μετά εταιρών. Είναι αληθές ότι οπωσδήποτε ο γάμος επέφερε ποιάν τίνα διακοπή των σχέσεων τούτων και μετάβαλλε πως την ηδονοπαθή ελευθέρα ζωή, αλλ’ είναι συγχρόνως αναμφισβήτητο, ότι οι συζυγικές απιστίες δεν αποτελούσαν εξαίρεση και δεν προκαλούσαν σκάνδαλο. Η κυρία αιτία του γεγονότος τούτου ενέκειτο στον τρόπο, με τον οποίο συνάπτονταν οι αθηναϊκοί γάμοι. Πολλάκις οι νεόνυμφοι ουδέ κατ’ όψιν καν είχαν γνωρίσει αλλήλους προ του γάμου. Τα του γάμου προετοίμαζαν οι γονείς, οι οποίοι αδιαφορούσαν τελείως διά την κλίση και την ιδιοσυγκρασία των συζευγνυομένων και εφρόντιζαν μόνον διά την καταγωγή και την περιουσία. Η συμπάθεια και ο έρως δεν είχαν σχεδόν καμίαν θέση στις ενώσεις αυτές. Χαρακτηριστικότατη είναι και η σχετική ομολογία του Δημοσθένη στο  «Κατὰ Νεαίρας» λόγον του: «τὰς μὲν ἑταίρας ἡδονῆς ἕνεκ ἔχομεν, τὰς δὲ παλλακὰς τῆς καθ ἡμέρας θεραπείας τοῦ σώματος, τᾶς δὲ γυναῖκας τοῦ παιδοποιεῖσθαι γνησίως καὶ τῶν ἔνδον φύλακα πιστὴν ἔχειν» (Δημοσθ. Κατά Νεαίρ. 122). Η παιδεία των γυναικών παραμελούνταν σχεδόν παντελώς, διότι ενομίζοντο αυτές κατωτέρας τάξεως όντα, ήττον των ανδρών πεπροικισμένες υπό της φύσεως και ανίκανες να λάβουν μέρος στα δημόσια πράγματα ή να συμμερισθούν της συμπαθείας των εαυτών ανδρών. Όθεν διανοητικώς αυτές δεν ήσαν ικανές προς ευάρεστο κοινωνία μετά των συζύγων των, επιζητούντων διά τούτο αλλαχού ότι δεν εύρισκαν στον οίκο. Οι γυναίκες ήσαν υποβεβλημένες εις υποχρεώσεις, τις οποίες οι άνδρες δεν ήσαν υποχρεωμένοι να τηρούν. Η γυνή φαίνεται ότι δεν είχε το δικαίωμα να καταδίωξει τον σύζυγό της και εάν μπορούσε  να απόδειξη ότι παρέβη την συζυγική πίστη, ενώ η ιδία υπέκειτο σε αυστηρές ποινές επί τω ίδιο έγκλημα.
Συχνάκις υποστηρίχθηκε ότι ο αθηναϊκός νόμος επέβαλλε στις εταίρες ιδιαίτερο ένδυμα, το οποίο τις διέκρινε από των άλλων γυναικών. Η μόνη άμεσος μαρτυρία η φερομένη προς υποστήριξη της γνώμης ταύτης είναι χωρίο τι του Σουίδα, κατά το οποίο «νόμος Ἀθήνησι τὰς ἑταίρας ἀνθινὰ φορεῖν»· φαίνεται όμως ότι ενταύθα η λέξη νόμος τέθηκε αντί του «ἔθος». Αλλαχού, όπως στους Λοκρούς, στις Συρακούσες, στην Λακεδαιμόνα, απαγορεύονταν στις έντιμες γυναίκες να φορούν ορισμένα είδη ενδυμάτων. Καθόλου ειπείν όμως ουδείς περιορισμός επιβάλλονταν στην ενδυμασία των εταιρών, διότι αρκούσε η όλη εμφάνισή τους, για να προδώσει το επάγγελμά τους. Αν η ενδυμασία τους διέφερε της ενδυμασίας των εντίμων γυναικών, τούτο οφείλεται στην ελευθέρα εκλογή τους και στην ανάγκη να προσελκύσουν την προσοχή των ανδρών και να καταστήσουν έκδηλα τα θέλγητρα των. «Αἱ ἑταῖραι, καὶ μάλιστα αἱ ἀμορφότεραι αὐτῶν, καὶ τὴν ἐσθῆτα ὅλην πορφυρᾶν καὶ τὴν δειρὴν χρυσῆν πεποίηνται, τῷ πολυτελεῖ θηρώμεναι τὸ ἐπαγωγὸν καὶ τὸ ἐνδέον τῷ καλῲ προσθέσει τοῦ ἔξωθεν τερπνοῦ παραμυθούμεναι· ἡγοῦνται γὰρ καὶ τὴν ὠλὲνην αὐταῖς στιλπνοτέραν φαίνεσθαι συναπολάμπουσαν τῷ χρυσῷ καὶ τοῦ ποδὸς τὸ μὴ εύπερίγραφον λήσειν ὑπὸ χρυσῷ σανδάλῳ καὶ τὸ πρόσωπον αὐτὸ ἐρασμιώτερον γενήσεσθαι τῷ φαεινοτάτῳ συνορώμενον» (Λουκιαν. Περί του οίκου 194, 7).
Οι εταίρες αποτελούσαν πηγή προσόδων στην αθηναϊκή πολιτεία. Μεταξύ των εισοδημάτων της πόλεως συγκαταλέγονταν και το «πορνικὸν τέλος», του οποίου η είσπραξη μισθώνονταν κατ’ έτος υπό της βουλής στους πορνοτελώνες, οι οποίοι απέγραφαν τους καθ’ έκαστο έτος επιδιδόμενους στο επάγγελμα της πορνείας. Φαίνεται δε ότι η επαγρύπνηση του κράτους επεκτείνονταν και μέχρι του καθορισμού του ποσού, το οποίον δικαιούτο να λαμβάνει εκάστη εταίρα, χωρίς τούτο να σημαίνει κατ’ ουσία ότι η εταίρα δεν ήταν ελευθέρα να προβαίνει στις ιδιαιτέρες μετά των πελατών της συμφωνίες.
Η φήμη πολλών εταιρών παρέμεινε αμείωτος μέχρις ημών. Πλην της Ασπασίας, η οποία διαδραμάτισε σπουδαιότατο πρόσωπο στη αθηναϊκή δημοκρατία διά του ερωτά της προς τον Περικλέα, είναι γνωστή η Φρύνη, ήτις χρησίμευσε ως πρότυπο αγάλματος της Αφροδίτης, η Λαΐς φίλη Αρίστιππου του Κυρηναίου, η Θαργηλία εκ Μιλήτου, ήτις κατά τον Πλούταρχο είχε σχέσεις με τους μεγαλύτερους πολιτικούς άνδρας της Ελλάδος και απέθανε ως βασίλισσα στην Θεσσαλία, η Θαίς, ερωμένη του Αλεξάνδρου κατ’ αρχάς και σύζυγος του Πτολεμαίου, βασίλισσα της Αιγύπτου βραδύτερον, η Λάμια φίλη Δημητρίου του Πολιορκητή, για την οποία οι Αθηναίοι ίδρυσαν βωμό υπό την επίκληση Αφροδίτη Λάμια, η Λεόντιο μαθήτρια του Επικούρου και κομψή συγγραφεύς κατά μαρτυρία του Κικέρωνα, και άλλες.
Στην Ρώμη δέον να διακρίνουμε δύο περιόδους της ιστορίας των εταιρών. Μέχρι της εισβολής των ελληνικών εθίμων οι scortae και meretrices ήσαν κοινές πόρνες. Ζούσαν στα lupanar (πορνείο), ήσαν δούλες των lenones (πορνοβοσκών), και υπέκειντο σε αυστηρά παρακολούθηση εκ μέρους των αγορανόμων. Όπως στην Αθήνα έτσι και στη Ρώμη, το επισκέπτεσθαι τα πορνεία δεν ήταν καθόλου ατιμωτικό. Όταν εισέβαλαν τα ελληνικά ήθη στη Ρώμη, σχηματίσθηκε υπεράνω των scorta
κατά το ελληνικό πρότυπο μία τάξη εταιρών ελευθέρων και ανεξαρτήτου, οι οποίες εκμεταλλεύονταν τα θέλγητρα των δι’ ίδιον λογαριασμό, και μετέρχονταν συγχρόνως την αυλητρίδα, κιθαρίστρια, χορεύτρια, υποχρεούμενοι μόνον να φέρουν ως διακριτικό ιδιαιτέρα τήβεννο, την toga meretricia (βλ. και λέξη πορνεία).

Βιβλιογραφία
01. Λουκιανού, Εταιρικοί διάλογοι τ. Γ΄σ. 253 κ.εξ
02. Αθηναίου, Δειπνοσοφιστές, βιλβ. Ιγ΄
03. Brouwer, Histoire de la civilisation morale er religieuse des Grecs
04. W. A. Becker, Charikles, γ΄έκδ. υπό Goel, τ., Β΄ (Die Hetaeren) σ. 85-103
05. Του αυτού, Gallus, Β΄ έκδ. υπό Goel τ. Γ΄ (Die Buhlerinnen), σ. 89-103 (Berlin 1882)
06. P. Darblay, Les Hetaires celebres (1889)
07. E. Deschanel, Les courtisanes grecques (Paris 1847)
08. Dufour, Histoire de la prostitution (Bruxelles 1861)
09. Dupouy, La prostitution dans l’ antiquite (1877)
10. W.S. Ferguson, Hellenistic Athens (London 1911)
11. F. Jacobs, Beitrage zur Gesch. des Weiblich. Geschlechts εν «Vermischt. Schrift», τ. IV, σ. 312-534
12. E. Montagne, Histoire de la prostitution dass l’ antiquite (1869)
13. M. de Moutifand, Les courtisanes de l’ antiquite (Paris 1883 - 1884)
14. Wachsmuth, Jellen. Allterth., τ. Β΄, σ. 392

Πηγή: Παπακωνσταντίνου Θ., Φιλόλογος, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Ια΄, σσ. 662 - 663

ΠΑΛΛΑΚΙΔΕΣ & ΙΕΡΟΔΟΥΛΟΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΙΕΡΕΣ ΣΥΝΤΕΧΝΙΕΣ – ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ


Γράφει ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ, Αρχαιολόγος

 

Σκηνή συμποσίου. Ερυθρόμορφο αγγείο, που βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο της Νεάπολης & οπίσθια όψη αγάλματος της Αφροδίτης από την Σιδώνα (Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου) (Πηγή: Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 435, Σεπτέμβριος 2004, άρθρο «Παλλακίδες & ιερόδουλοι στην Αρχαία Μεσόγειο, Ιερές συντεχνίες – Ιδιωτικό Εμπόριο», Σταύρος Οικονομίδης, Αρχαιολόγος, σελίδα 61)

(Σημ: βλέπε επίσης εδώ και εδώ)
Οι εταίρες του αρχαίου ελληνικού κόσμου ανήκουν, αν και όχι αποκλειστικά, κυρίως στον αστικό χώρο της πόλης. Συχνά έρχονται σ’ αυτήν από την επαρχία και επίσης αλλάζουν συχνά τόπο κατοικίας, όπως η γνωστή Νέαιρα. Καθώς είναι φυσικό έλκονται περισσότερο από τα μεγάλα εμπορικά κέντρα: την Αθήνα, την Κόρινθο, την Πάφο, την πόλη της Ρόδου.
Και άλλα αστικά κέντρα και εμπορικοί κόμβοι είναι γνωστοί για τον μεγάλο πληθυσμό εταίρων, δημόσιων παλλακίδων και ιεροδούλων, όπως η Επίδαμνος στην Ήπειρο, η Επίδαυρος, τα Μέγαρα, η Τανάγρα, το Βυζάντιο. Επίσης ολόκληρες περιοχές είναι διάσημες για τις εταίρες τους, όπως η Θεσσαλία, η Σικελία, η Ναύκρατις της Αιγύπτου. Στην Ιταλική Χερσόνησο η Ρώμη κρατεί τα πρωτεία σε αριθμό εταίρων και από νωρίς παίρνει τον χαρακτήρα της «πρωτεύουσας της διαφθοράς». Το περίφημο λαϊκό προάστιο της Ρώμης, η Σουμπούρα, ήταν συνοικία φτωχών μετοίκων και εταίρων, ένα είδος «πόλης της αμαρτίας» στην οποία άντρες από όλες τις κοινωνικές τάξεις μπορούσαν να βρουν πόρνες για όλα τα γούστα και τα βαλάντια.

Αριστερά: Άλλη μια σκηνή συμποσίου από ερυθρόμορφη κύλικα του 5ου αιώνα. Στο κέντρο γυμνή εταίρα παίζει δίαυλο. (Πηγή: Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 435, Σεπτέμβριος 2004, άρθρο «Παλλακίδες & ιερόδουλοι στην Αρχαία Μεσόγειο, Ιερές συντεχνίες – Ιδιωτικό Εμπόριο», Σταύρος Οικονομίδης, Αρχαιολόγος, σελίδα 62 & 63)
Δεξιά: Πινάκιο από την Απουλία με σκηνή συνομιλία νέου με εταίρα. (Πηγή: Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 435, Σεπτέμβριος 2004, άρθρο «Παλλακίδες & ιερόδουλοι στην Αρχαία Μεσόγειο, Ιερές συντεχνίες – Ιδιωτικό Εμπόριο», Σταύρος Οικονομίδης, Αρχαιολόγος, σελίδα 63)

Στην Πομπηία η λάβα από την έκρηξη του Βεζούβιου διατήρησε την πόλη σχεδόν ανέπαφη και έτσι μπορούμε να επισκεφθούμε και να μελετήσουμε ολόκληρες συνοικίες που φιλοξενούσαν πορνεία και χαμαιτυπεία κάθε λογής. Επίσης διατηρήθηκαν αναλλοίωτες τοιχογραφίες με θέματα από τον αγοραίο έρωτα της εποχής ώστε να μπορούμε να φανταστούμε την κατάσταση και σε άλλες παράλιες πόλεις, πόλεις με ισχυρή διακίνηση κεφαλαίου και πληθυσμού.
Συχνά οι κοπέλες ήταν Ανατολίτισσες και έρχονταν από χώρες όπως τη Λυδία, τη Συρία και τη Φοινίκη. Η Θράκη είχε επίσης τη φήμη περιοχής που εξήγε μεγάλο αριθμό δούλων και εταίρων. Στην Αίγυπτο οι δούλες που πωλούνταν ως πόρνες εισάγονταν από τις αραβικές χώρες και από την Αφρική μέσω των ακτών της Ερυθράς Θάλασσας. Οι «εισαγωγείς» εταίρων στην Αίγυπτο ήταν υποχρεωμένοι να πληρώσουν ειδικό τελωνειακό φόρο, τον λεγόμενο «Εταιρικό», που τους έδινε όμως το προνόμιο να διακινούν ελεύθερα στην Αίγυπτο το ζωντανό εμπόρευμα τους και να οργανώνουν ατιμώρητα δίκτυα μαστροπείας και πορνείας. Εταίρες από την Ελλάδα ήταν αντίθετα σπάνιες και ακριβές στην Ανατολή και στην Ασία και η απόκτηση τους εθεωρείτο σημείο μεγάλης οικονομικής ευχέρειας.
Οργανωμένη πορνεία αναπτύχθηκε σε διάφορες περιοχές του ελληνικού χώρου, σε ναούς αφιερωμένους στη θεά Αφροδίτη, όπου οι ιερές δούλες, ή ιερόδουλες, ήταν ιδιοκτησία των ναών και εργάζονταν προς όφελος πάντα του ναού. Κάθε ναός της Αφροδίτης όφειλε να πληρώσει δασμό στην πόλη που τον φιλοξενούσε, ένα είδος πάγιου φόρου που προερχόταν από τα ετήσια κέρδη των ναών αυτών.
Οι ιερόδουλες των ναών της Αφροδίτης απάρτιζαν σωματεία, κατά πόλη και γεωγραφική περιοχή, σωματεία οργανωμένα τα οποία ασκούσαν και ισχυρή επιρροή στην οικονομική και επομένως στην πολιτική ζωή. Στις δύσκολες καταστάσεις που αντιμετώπιζε η πολιτεία οι ιερόδουλες ήταν υποχρεωμένες να προσευχηθούν συλλογικά για τη σωτηρία και την ασφάλεια όλων. Λέγεται ότι, όταν οι Πέρσες του Ξέρξη κατέβαιναν για να υποδουλώσουν την Ελλάδα, οι ιερόδουλες της Κορίνθου συγκεντρώθηκαν στην κορυφή του Ακροκορίνθου και προσευχήθηκαν όλες μαζί. Μετά την αποτυχία του Ξέρξη ο Σιμωνίδης εμπνεύστηκε ένα ωραίο επίγραμμα αφιερωμένο στις ιερόδουλες και στην Αφροδίτη, που εισάκουσε τις προσευχές τους. Το επίγραμμα χαράχθηκε σε έναν πίνακα που τοποθετήθηκε στον ναό της θεάς.

Χάλκινο άγαλμα της Αφροδίτης από τη Σιδώνα. (Πηγή: Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 435, Σεπτέμβριος 2004, άρθρο «Παλλακίδες & ιερόδουλοι στην Αρχαία Μεσόγειο, Ιερές συντεχνίες – Ιδιωτικό Εμπόριο», Σταύρος Οικονομίδης, Αρχαιολόγος, σελίδα 64)

Οι ναοί της Αφροδίτης ήταν συγκροτήματα πολλών κτιρίων μέσα στα οποία ασκείτο λατρεία της θεάς και ιερή πορνεία. Είναι πιθανό ότι στο συγκρότημα ή σε άμεση γειτνίαση υπήρχαν καταλύματα για τους προσκυνητές που έρχονταν από μακριά.  Ο προσκυνητής-πελάτης παρουσιαζόταν στους θεράποντες της θεάς οι οποίοι τον οδηγούσαν στον ναό, για να αφήσει τα δώρα του και να θυσιάσει στη θεά. Ύστερα περνούσε στον χώρο στον οποίο κατοικούσαν οι ιερόδουλες. Για να δουλεύουν σε έναν χώρο οργανωμένο και με κρατική υποστήριξη σημαίνει ότι οι ιερόδουλες πρέπει να επιλέγονταν αυστηρά για την ομορφιά τους και τους τρόπους τους. Στους ναούς της Πανδήμου Αφροδίτης είναι βέβαιο πως η πορνεία προστατευόταν από τους επίσημους φορείς του άστεως και δεν ενείχε την έννοια της φτηνής, αγοραίας εκπόρνευσης. Επρόκειτο για αφιέρωση στην Αφροδίτη.
Η ερωτική πράξη στο πλαίσιο του ναού θεωρείτο καθαρά ως ιερή τελετουργική πράξη ένωσης με τη θεά. Όσο απίστευτο και να φαίνεται σε εμάς σήμερα, στον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό η ιεροδουλία ήταν ένας από τους πιο σεβαστούς και παραδοσιακούς θεσμούς.

Λεπτομέρεια από τον κρατήρα του Ευφρονίου όπου εικονίζονται εταίρες. (Πηγή: Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 435, Σεπτέμβριος 2004, άρθρο «Παλλακίδες & ιερόδουλοι στην Αρχαία Μεσόγειο, Ιερές συντεχνίες – Ιδιωτικό Εμπόριο», Σταύρος Οικονομίδης, Αρχαιολόγος, σελίδα 65)

Μαζί με τις ιδιωτικές παλλακίδες οι ιερόδουλες αποτελούσαν την πιο υψηλή τάξη, ένα είδος εταιρικής «ελίτ». Προσέφεραν υψηλό λειτούργημα έναντι των πολιτών ή των ξένων και της θεάς. Με το αζημίωτο βέβαια. Η Κόρινθος, για παράδειγμα, «δεν ήταν για όλα τα βαλάντια». Η άσκηση της ιερής δουλείας κόστιζε πανάκριβα σε όποιον επιθυμούσε να ενωθεί με την Αφροδίτη και να «θύσει» στην κλίνη του Έρωτα! Στους χρόνους της ακμής της η Κόρινθος είχε πάνω από χίλιες ιερόδουλες στον λόφο του Ακροκορίνθου. Ανάμεσα στα άλλα αγαθά που ανταλλάσσονταν στην πλούσια πόλη, ισχυρός πόλος έλξης για τους επισκέπτες ήταν οι ιερόδουλες, «αιτία πτώχευσης πολλών άμοιρων ναυτικών», όπως λέει ο Στράβων. Δεν ήταν λίγες οι φορές που σημαίνοντα πρόσωπα (όχι μόνο άντρες, αλλά και γυναίκες) προσέφεραν στην Αφροδίτη ολόκληρες ομάδες από ιερόδουλες.
Ένα από αυτά ήταν και ο Ξενοφών ο Κορίνθιος που είχε κάνει τάμα για τη νίκη του στους Ολυμπιακούς Αγώνες την αφιέρωση πολλών ιεροδούλων στη θεά του έρωτα. Συγκεκριμένα ο Πίνδαρος στις Ωδές του συμπεριέλαβε ένα ποίημα που αφορούσε το τάμα αυτού του αθλητή του πένταθλου.
Η Κόρινθος ήταν ήδη πριν τους Περσικούς Πολέμους το μεγαλύτερο και πιο οργανωμένο κέντρο ιεροδουλικής δραστηριότητας στην Ελλάδα. Δεν ήταν η μόνη πόλη με έντονη λατρεία της Αφροδίτηςκαι με τόσο ευρεία διάθεση ιεροδούλων. Ο Έρυξ της Σικελίας, η Πάφος και η Αμαθούντα της Κύπρου, οι Επιζεφύριοι Λοκροί της Ιταλίας ήταν επίσης παγκόσμια κέντρα ιεροδουλίας, της προστατευμένης από τους ναούς της Αφροδίτης εκπόρνευσης γυναικών. Ιστορικά οι συντεχνίες των ιεροδούλων είχαν ασιατική καταγωγή, με πιθανό τόπο προέλευσης τη μικρασιατική Λυδία και τη δημώδη ερωτική λατρεία της Αστάρτης σε όλη την Εγγύς Ανατολή, από τη Συρία και τη Μικρά Ασία ως την Παλαιστίνη και την Κύπρο.
Η ερωτική αφιέρωση διαμέσου της ερωτικής πράξης είναι μια πρακτική που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Αρχικά ήταν μια γνήσια τελετουργική διαδικασία προς τιμήν της θεάς της γονιμότητας, η οποία εξασφάλιζε την ενδυνάμωση των γενετήσιων ικανοτήτων και την καρποφορία. Αργότερα, στον ελληνικό κόσμο, η λατρευτική αφιέρωση στον έρωτα διοχετεύτηκε σε πολλές λατρείες, όπως σ’ αυτήν τουΔιονύσου, του Πριάπου και της Πανδήμου Αφροδίτης.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Νικάνδρου η Αθήνα επί Σόλωνος απέκτησε τον πρώτο μεγάλο ναό της Πανδήμου Αφροδίτης και παράλληλα τη δική της συντεχνία οργανωμένων ιεροδούλων. Αυτό το μέτρο του Σόλωνα, δημοσίου ελέγχου των εταιρών, ανήκε στο ευρύτερο πλαίσιο νόμων και αστικών θεσμών του. Πέρα από τη θέσπιση της ιεροδουλίας στον ναό της Πανδήμου Αφροδίτης η άποψη του Σόλωνα για τις κοινές πόρνες ήταν τόσο αρνητική ώστε τον ώθησε να εύχεται αυτές να μην έχουν απογόνους που ντροπιάζουν την πόλη και τις ηθικές αξίες της.
Λίγο αργότερα ο Σωκράτης μας ξαφνιάζει στον διάλογο που κάνει με τη Θεοδότη εξομοιώνοντας το επάγγελμα της πόρνης με κάθε άλλη επαγγελματική ενασχόληση. Ο Σωκράτης δεν διστάζει να πει ότι η εκπαίδευση που δίνει ο προστάτης - μαστροπός στην εταίρα είναι ανώτερη διδαχή της υπέρτατης σαρκικής και ψυχικής απόλαυσης.
Αν και ευδοκίμησε στους αιώνες της κλασικής και ελληνιστικής Αθήνας ο θεσμός του Σόλωνα δεν στάθηκε αρκετά ισχυρός για να κάνει το άστυ της Παλλάδος παγκοσμίως γνωστό για τη δράση των ιεροδούλων του. Αντίθετα στο Άστυ επικράτησαν τα ιδιωτικά πορνεία και η προαγωγή, η διακίνηση και η εκμετάλλευση των εταίρων από επαγγελματίες του χώρου (μαστροπούς, Ienonaes, prostitutores)


Νομική κατάσταση των αρχαίων εταίρων


Η «σταδιοδρομία» των εταίρων άρχιζε νωρίς, αμέσως μετά την εμφάνιση της εμμηνόρροιας. Οι κοπέλες άλλαζαν το όνομα τους διαλέγοντας ένα όνομα «μάχης» που θα τις αντιπροσώπευε στον χώρο του αγοραίου έρωτα. Το όνομα δινόταν συχνά από τον ή την υπεύθυνη για την εκπόρνευση του κοριτσιού. Δεν επρόκειτο για ονόματα δηλωτικά του επαγγέλματος.
Μάλλον επιλέγονταν ονόματα όμορφα, εύηχα, εξωτικά όπως Αφροδίτη, Λαΐς, Νηρηίς, Νεφέλη ή ονόματα που υποδήλωναν τον τόπο καταγωγής: Λυδία, Συρία, Αιγύπτια, Περσηίς. Η αλλαγή του ονόματος γινόταν, για να χάνονται ευκολότερα τα ίχνη των απαχθέντων από τα σπίτια τους κοριτσιών αλλά και για να είναι εύκολη η επαναχρησιμοποίηση του αρχικού ονόματος σε περίπτωση που η εταιρική «σταδιοδρομία» τερματιζόταν με γάμο.
Η νομική κατάσταση διέφερε πολύ από τόπο σε τόπο. Στους οίκους ανοχής συνήθως εργάζονταν δούλες αλλά και ελεύθερες γυναίκες που είχαν συνάψει ειδικό συμβόλαιο εργασίας. Η απομάκρυνση από τον οίκο ήταν δυνατή μόνο σε περίπτωση που ικανοποιούνταν απόλυτα οι εργασιακές απαιτήσεις του ιδιοκτήτη του. Δεν ήταν αδύνατο ή σπάνιο αυτές οι εταίρες να επιλέξουν την απόδραση, με τη βοήθεια κάποιου πελάτη, ενός νέου εκμεταλλευτή ή με δική τους θέληση. Οι εταίρες που διήγαν τον εταιρικό τους βίο εκτός οίκων ανοχής ήταν συνήθως απελεύθερες (δούλες που είχαν κατορθώσει να εξαγοράσουν την ελευθερία τους) ή γυναίκες γεννημένες ελεύθερες. Αυτές προέρχονταν από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και φιλοδοξούσαν να γίνουν ερωμένες και παλλακίδες πλούσιων και υψηλά ισταμένων πολιτικών παραγόντων. Λέγεται ότι μια από αυτές ήταν η περίφημη Ασπασία, σύντροφος του Περικλή και ικανότατη υποστηρίκτρια της πολιτικής δράσης του στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα. Κατά κανόνα οι εταίρες επιλέγονταν από τα πλέον χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Οι δημεύσεις περιουσιών αφορούσαν και το προσωπικό που υπηρετούσε τους χρεοκοπημένους αφέντες του. Θεραπαινίδες, υπηρέτριες και μαγείρισσες δημεύονταν μαζί με τα έπιπλα, τα κτίρια και τα περιβόλια! Στην καλύτερη περίπτωση αγοράζονταν σε δημόσιο πλειστηριασμό από κυρίους που τους ξανάδιναν την κανονική τους ιδιότητα. Στη χειρότερη περίπτωση αγοράζονταν από τους lenonaes και οδηγούνταν στην πορνεία.
Η κατάληξη στον οίκο ανοχής πολλές φορές γινόταν λόγω αιχμαλωσίας κατά τη διάρκεια πολέμων. Σε αυτήν την περίπτωση οι νικητές μετέφεραν στις πόλεις τις απαχθείσες γυναίκες και τις πωλούσαν στο σκλαβοπάζαρο ή σε εμπόρους λευκής σαρκός. Γυναίκες - προϊόντα πειρατικών επιδρομών κατέληγαν πάντα στην πορνεία, όπως και γυναίκες που υπήρξαν έκθετα βρέφη.
Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τα έκθετα βρέφη (μωρά αγνώστου πατρός, άτυχες συλλήψεις) συνήθως εγκαταλείπονταν σε κεντρικά σημεία: πλατείες, σταυροδρόμια, αγορές. Νωρίς το πρωί άνθρωποι των οίκων ανοχής εξέταζαν τα έκθετα βρέφη και αν τα θεωρούσαν υγιή και όμορφα τα έτρεφαν και τα συντηρούσαν μέχρι να φτάσουν στην ηλικία της ερωτικής συνεύρεσης.
Οι lenonaes είχαν δικαιώματα ιδιοκτησίας στα κορίτσια που είχαν εγκαταλειφθεί αμέσως μετά τη γέννηση τους. Στους οίκους ανοχής οι «άτυχες» συλλήψεις δεν ήταν λίγες. Τα παιδιά των εταίρων, καρποί του αγοραίου ερωτά τους με τους πελάτες, έπαιρναν επίσης τον δρόμο της πορνείας εφόσον η πολιτεία δεν τους παρείχε την παραμικρή νομική κάλυψη. Ωστόσο, φαινομενικά, στην κλασική Αθήνα απαγορευόταν ο εγκλεισμός ελεύθερων γυναικών σε οίκους ανοχής. Η μαστροπεία ήταν ύψιστο κακούργημα, υπήρχε έως και θανατική ποινή που αφορούσε την εμπορία της λευκής σαρκός!
Κοινό θέμα της αττικής και της ρωμαϊκής κωμωδίας ήταν η φυγή των σκλαβωμένων εταίρων από τους οίκους, η σύλληψη τους από τους δεσμώτες τους και η τιμωρία τους. Η τραγική μοίρα αυτών των γυναικών αποτελούσε ακόμη και θέμα ψυχαγωγίας για κάποιους! Η τύχη που περίμενε τις δούλες αυτές ήταν μαστίγωση, απομόνωση, ομαδικός βιασμός ή και θάνατος. Άλλες κατέληγαν στα πορνεία για να τιμωρηθούν από τους αφέντες τους λόγω ανεπαρκών υπηρεσιών ή προκειμένου αυτοί να ξεφορτωθούν κάποιες που δεν θεωρούσαν πλέον χρήσιμες. Παλλακίδες αριστοκρατών επίσης ρίχνονταν στην κοινή πορνεία αν κρινόταν ότι η διαγωγή τους δεν ήταν αρεστή ή όταν άρχιζαν να γερνούν.
Σύζυγοι που απιστούσαν ή έπεφταν θύματα τέτοιας κατηγορίας διαπομπεύονταν και υφίσταντο την ατίμωση με κουρά των μαλλιών και με δημόσια έκθεση στις πλατείες. Κατά τη δημόσια έκθεση επί έντεκα ημέρες όφειλαν να φορούν διαφανή και προκλητικά ενδύματα, χωρίς ζώνη.
Ο ενδεχόμενος καρπός της μοιχείας τους τις ακολουθούσε στη σκληρή τους μοίρα, απόδειξη της άνομης και προσβλητικής για τους συζύγους και την πολιτεία, διαγωγής τους. Οι γυναίκες υψηλών κοινωνικών τάξεων που μοίχευαν και έφερναν στον κόσμο άνομους καρπούς δεν δίσταζαν να τους προσδώσουν εξήγηση μυστηριακή και θεάρεστη.
Πράγματι, επειδή η μυθολογία έβριθε από εξωσυζυγικές συνευρέσεις θεών - θνητών, συχνά οι μοιχαλίδες έκρυβαν την απιστία τους με το να παρουσιάσουν τους άνομους καρπούς τους ως προϊόν θεϊκής επιλογής ή συνεύρεσης με εξωανθρώπινες οντότητες! Δεν ξέρουμε κατά πόσο γινόταν εύκολα πιστευτή αυτή η αφελής δικαιολογία. Ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος σταμάτησε αυτές τις διεστραμμένες πρακτικές και προστάτευσε τις γυναίκες με ισχυρά νομικά θεσπίσματα.
Ο Χριστιανισμός έδωσε ένα τέλος σε μια σειρά θεσμών που κατά τη διάρκεια ολόκληρης της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας θεωρούνταν δίκαιοι, πρακτικοί και παραδοσιακοί, χωρίς βέβαια να σταματήσει καταλυτικά την πορνεία.

Αφροδίτη, Έρως και Πάν. Μαρμάρινο άγαλμα της ελληνιστικής εποχής (Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο). (Πηγή: Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 435, Σεπτέμβριος 2004, άρθρο «Παλλακίδες & ιερόδουλοι στην Αρχαία Μεσόγειο, Ιερές συντεχνίες – Ιδιωτικό Εμπόριο», Σταύρος Οικονομίδης, Αρχαιολόγος, σελίδα 67)


Κέρδη και έξοδα των εταίρων


Δεν είχαν όλες οι εταίρες μισθό και κέρδη. Οι αιχμάλωτες, οι πιο χαμηλής προέλευσης δούλες, οι τιμωρημένες άπιστες σύζυγοι είχαν ελάχιστη, ή καμία χρηματική απολαβή. Αυτές ονομάζονταν «πεζές». Η μοίρα τους τις βοηθούσε είτε να ξεφύγουν από την άμισθη υπηρεσία τους, είτε τις έκανε να παραμένουν για όλη τους τη ζωή άμισθες. Ήταν οι sine dilectu, in palam, δηλαδή οι δημόσιες άμισθες. Αντίθετα οι τιμές των υπηρεσιών των άλλων εταίρων δεν είχαν σταθερή αξία. Αμείβονταν ανάλογα με την ποιότητα του οίκου στον οποίο εργάζονταν, ανάλογα με τη σωματική ακεραιότητα τους, την ομορφιά τους, την ικανότητα τους και ακόμη ανάλογα με τη μόρφωση και τους τρόπους ευγενείας που ενδεχομένως διέθεταν. Στη μόρφωση συγκαταλεγόταν η γνώση του χορού, της μουσικής, του συνδιαλέγεσθαι. Βέβαια τις τέχνες και τα γράμματα ήταν σε θέση να τα καλλιεργούν οι ελεύθερες γυναίκες που συχνά διατηρούσαν δικούς τους οίκους και δεν είχαν προστάτη ή διαχειριστή παρά τον εαυτό τους.
Στους οίκους ανοχής το κέρδος κατά πελάτη λεγόταν «ελλιμένιον» και ήταν κατάλοιπο των κερδών που απολάμβαναν οι εταίρες στα λιμάνια, όταν έφταναν πλοία με ναυτικούς από όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Το «ελλιμένιον» των οίκων δινόταν προκαταβολικά στον προστάτη. Αντίθετα, το κόστος εξαγοράς μιας εταίρας για μεγάλη χρονική περίοδο, που μπορούσε να φτάσει και τις μερικές εβδομάδες, ήταν μεγάλο. Οι πελάτες που αποτελούσαν κοινή ομάδα, όπως οι στρατιώτες ενός λόχου ή οι οπαδοί κάποιας πολιτικής φατρίας, μπορούσαν να «νοικιάσουν» γυναίκες από οίκους ανοχής με συμβόλαιο. Οι ακριβές και αριστοκρατικές εταίρες, που δέχονταν πελάτες σε δικά τους πορνοστάσια, απαιτούσαν να λαμβάνουν μαζί με την προκαθορισμένη αμοιβή τους και δώρα, όπως κοσμήματα, αρώματα, μέχρι και μικρές περιουσίες. Επίσης δούλους και επίπλωση για τους εργασιακούς τους χώρους. Η Φρύνη πήρε δώρο, από τον Πραξιτέλη, το περίφημο αριστούργημα του: τον Έρωτα. Φιλοτέχνησε, έχοντας την πρότυπο, πολλά αγάλματα της Αφροδίτης και απαθανάτισε και την ίδια αφιερώνοντας το άγαλμα της στους Δελφούς. Δεν είναι επομένως αξιοπερίεργο το γεγονός ότι πολλές χαρισματικές εταίρες αποταμίευαν πρωτοφανή ποσά και έκαναν και μικρές χορηγίες στους δήμους τους. Σήμερα ανακαλύπτουμε βωμούς και μεγαλειώδη μνημεία αφιερωμένα από πόρνες στην πολιτεία. Αυτές οι εταίρες διήγαν βίο πολυτελή και επηρέαζαν τους πελάτες τους στις επαγγελματικές και κοινωνικές αποφάσεις τους. Κατείχαν επαύλεις με στρατιές από προσωπικό, γελωτοποιούς, εξωτικά ζώα και κυκλοφορούσαν με ακριβά φορεία που κουβαλούσαν ειδικοί αχθοφόροι. Στις σκοτεινές συνοικίες όμως των πόλεων αναγκάζονταν να εκπορνεύονται οι φτωχές εταίρες, μέσα σε συνθήκες αθλιότητας και κακής υγιεινής. Στην Αθήνα τα φτωχικά πορνοστάσια ήταν εγκατεστημένα στα τείχη του Κεραμεικού, στη συνοικία των νεκροταφείων και των αγγειοπλαστών. Αρχαιολογικές μαρτυρίες παρουσιάζουν τους χώρους ως εξής: στενά πλινθόκτιστα καμαράκια χτισμένα επάνω στα τείχη, χωρίς πόρτα. Το άνοιγμα που έβλεπε προς τον δρόμο κλεινόταν με ένα κουρέλι από σακί που έπαιζε τον ρόλο της κουρτίνας. Στο εσωτερικό υπήρχε χώρος ίσα ίσα για ένα κρεβάτι. Τα βράδια οι φτηνές εταίρες φώτιζαν τον μηδαμινό χώρο τους με ένα πήλινο λυχνάρι. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ανακαλύπτονται στις αρχαιολογικές ανασκαφές χιλιάδες τέτοια πήλινα λυχνάρια με απαγορευμένες ερωτικές σκηνές συνευρέσεων, σκαλισμένες στον κορμό τους. Με το πήλινο λυχνάρι σηματοδοτούσαν τα βράδια την παρουσία τους. Τα μικρά, ατομικά πορνοστάσια του Κεραμεικού θα έμοιαζαν με φωλιές πυγολαμπίδων τη νύχτα και ίσως από αυτή τους τη συνήθεια οι εταίρες ονομάστηκαν από νωρίς «πεταλούδες της νύχτας». Όταν οι εταίρες έμπαιναν με τον πελάτη στο δωμάτιο έπαιρναν μαζί τους το λυχνάρι, ένδειξη ότι εκείνη τη στιγμή εργάζονταν.

Απουλικός κρατήρας με σκηνή συνομιλίας ενός νέου που κρατάει ένα λαγό και μιας νέας που προσφέρει στην καθήμενη μορφή ένα πλοχμό από λουλούδια. (Πηγή: Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 435, Σεπτέμβριος 2004, άρθρο «Παλλακίδες & ιερόδουλοι στην Αρχαία Μεσόγειο, Ιερές συντεχνίες – Ιδιωτικό Εμπόριο», Σταύρος Οικονομίδης, Αρχαιολόγος, σελίδα 68)

Το λυχνάρι παρέμενε αναμμένο σε περίπτωση που η εταίρα δεν είχε ψεγάδια, ενώ αντίθετα έσβηνε όταν ήθελε να κρύψει φυσικές ατέλειες, γηρατειά ή εμφανή σημάδια αφροδισίων.
Μέσα στο καμαράκι υπήρχε και ένα άλλο πολύτιμο εξάρτημα: η κλεψύδρα! Με την κλεψύδρα μπορούσαν και οι εταίρες και οι πελάτες να είναι σίγουροι ότι ο χρόνος του έρωτα δεν θα ήταν ανεπαρκής ή υπερβολικός. Οι φτωχές εταίρες του Κεραμεικού περίμεναν τους πελάτες τους, οι οποίοι προέρχονταν από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα και από τους δούλους, όρθιες έξω από το καμαράκι τους. Εκεί ζούσαν τη μίζερη ζωή τους και γερνούσαν πρόωρα ή πέθαιναν από ανίατα αφροδίσια νοσήματα.


Οι εταίρες και η θέση τους στην αρχαία πόλη


Οι εταίρες, φτωχές και πλούσιες, παρακατιανές και ιερές δούλες, μισθοφόροι στη θεά Αφροδίτη, όφειλαν διά νόμου να δηλώνουν φανερά την ταυτότητα τους με την εμφάνιση τους και τα κραυγαλέα στολίδια τους («μαχλάδες»=λάγνες, χυδαίες). Τα ενδύματα των εταίρων ονομάζονταν «άνθινα» και χαρακτηρίζονταν από την υπερβολή της σύνθεσης και των χρωμάτων. Τα «ταραντινίδια» ενδύματα ήταν διαφανή και χωρίς κουμπιά. Άφηναν ακάλυπτα επίμαχα σημεία και τόνιζαν τις γραμμές του σώματος. Η δημιουργία εντυπώσεων ήταν πρώτιστο καθήκον των κοινών γυναικών και φρόντιζαν έντεχνα να παρουσιάζονται προκλητικές, ημίγυμνες, γυμνές και με έντονα βαμμένα μαλλιά σε αφύσικες αποχρώσεις. Μόνο οι εταίρες είχαν το «δικαίωμα» να χρησιμοποιούν βαφές για τα μαλλιά και οι ξανθές καλλονές αποτελούσαν ενδιαφέρον και αξιοπερίεργο φαινόμενο για το αντρικό μεσογειακό κοινό. Πολλές εταίρες μασκαρεύονταν με εξωτικά και σπάνια εξαρτήματα, όπως ανατολίτικα διαδήματα, ποικιλόμορφες ζώνες, ακόμη και αντρικά ρούχα ή εξαρτήματα από πανοπλίες. Επίσης οι εταίρες δεν έκρυβαν ποτέ το πρόσωπο τους, όπως έκαναν οι άλλες γυναίκες στους δημόσιους χώρους. Η μεγαλύτερη βλασφημία έναντι των τίμιων γυναικών που συμπεριφέρονταν προκλητικά ήταν το «έχουσαι εταιρικόν τι», συμπεριφορά πόρνης και μαχλάδος. Δεν τους επιτρεπόταν να φορούν σε κοινή θέα χρυσά βραχιόλια και στη Σπάρτη, αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, δημευόταν από τους εκπροσώπους του νόμου. Οι εταίρες με το έντονο βάψιμο τους και την έκθεση των σωματικών τους προσόντων έδιναν μια εξωτική νότα στο πέρασμα τους και πολλές έμειναν στην ιστορία ως οι πιο ελκυστικές γυναίκες. Για τον Ιωάννη Χρυσόστομο, όσο όμορφη και να φαίνεται μια εταίρα, παραμένει πάντοτε άσχημη στην ουσία εφόσον παραδίδει τα ψυχικά της κάλλη στην αμαρτία της σάρκας.
Δεν είναι τυχαίο ότι όχι μόνο χριστιανοί πατέρες όπως ο Χρυσόστομος αλλά και οι παγανιστές παρομοίαζαν τις εταίρες με συμβολικές ιδέες όπως την Ηδονή (εκφραζόμενη όχι πάντα ως ευχαρίστηση αλλά ως παρέκκλιση) και την Απάτη.
Εντυπωσιακές «φενάκες» (περούκες), χρωματιστά ενδύματα με έντονους συνδυασμούς, λαμπερά κοσμήματα, καλλυντικά και βαφές κάλυπταν έντεχνα τις ατέλειες και το γήρας για να επιτευχθεί η «έμπνους πόρνευσις», το ζωντανό δόλωμα. Πράγματι, για τις ελεύθερες και τίμιες γυναίκες η σαρκική ομορφιά δεν αποτελεί προσόν και δεν αναφέρεται ποτέ στις επιτύμβιες στήλες και στα ταφικά μνημεία που ανακαλύπτονται στις ανασκαφές. Η ομορφιά για την τίμια γυναίκα της ελληνορωμαϊκής εποχής αποτελεί όνειδος, το σωματικό κάλλος είναι προνόμιο των εφήβων και των ανδρών, ποτέ των γυναικών. Το γυναικείο κάλλος είναι καλό μόνο για ερωτική και καλλιτεχνική έμπνευση και έτσι διάσημες εταίρες προσφέρονται ως μοντέλα για να φιλοτεχνηθούν γλυπτά (Λαΐς, Φρύνη). Ενδιαφέροντα θεάματα δίνουν εταίρες που διοργανώνουν καλλιστεία για να διαφημιστούν στο αντρικό κοινό και να συλλέξουν δώρα και χρήματα. Οι θυσίες στους υπαίθριους βωμούς των θεών ήταν μια καλή αφορμή για να συναχθούν πολυάριθμες εταίρες προσκαλώντας παλιούς και νέους εραστές σε εξοχικά ερωτικά δρώμενα. Οι διονυσιακές εορτές ήταν άλλες κατάλληλες αφορμές για τις εταίρες να διαφημιστούν κατά τη διάρκεια του τρύγου και των πανηγυριών. Ο θεός του κρασιού, της μέθης, της οργιαστικής κραιπάλης, ενέπνεε όχι απλά τον έρωτα αλλά και τον αγοραίο έρωτα, μέσα σε ακόλαστες συνευρέσεις στους αγρούς που μετατρέπονταν σε «οργεώνες», σε πεδία οργίων. Εκδηλώσεις γίνονταν σε ιδιωτικά πορνεία μετά τη δύση του ήλιου ή έξω από τα τείχη των πόλεων, σε άλση και απομονωμένους περιπάτους. Ο Χρύσιπος αναφέρει ότι αρχικά οι εταίρες δεν είχαν την ελευθερία να κινηθούν ή να εργαστούν μέσα στις πόλεις την ημέρα. Φαίνεται όμως ότι αυτή η απαγόρευση σύντομα ξεπεράστηκε, τουλάχιστον όσον αφορά τα μεγάλα αστικά κέντρα και τα λιμάνια.


Ερωτική τέχνη - Ερωτικά τεχνάσματα


Γυναίκα στην «τουαλέτα» της. Λεπτομέρεια ρωμαϊκής πολύχρωμης τοιχογραφίας (Κατάνη, Αρχαιολογικό Ινστιτούτο),  (Πηγή: Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 435, Σεπτέμβριος 2004, άρθρο «Παλλακίδες & ιερόδουλοι στην Αρχαία Μεσόγειο, Ιερές συντεχνίες – Ιδιωτικό Εμπόριο», Σταύρος Οικονομίδης, Αρχαιολόγος, σελίδα 70)

Η επαγγελματική «επιτυχία» των εταίρων ήταν καρπός πολύχρονης εκπαίδευσης στα μυστικά του έρωτα, στην «artes meretriciae». Οι εταίρες που δεν βασίστηκαν απλά στα εξωτερικά τους χαρίσματα αλλά καλλιέργησαν τη μόρφωση τους παρακολουθώντας τις διδασκαλίες των σοφών της εποχής και ταυτόχρονα την τέχνη της Αφροδίτης απέκτησαν φήμη, πλούτη και την αποδοχή τους από κοινωνικούς κύκλους, όπως η Λαΐς. Αυτές σύχναζαν στις ακαδημίες και στις φιλοσοφικές σχολές, συμμετείχαν σε συμπόσια και συζητήσεις σημαντικών φιλοσόφων, λογίων και πολιτικών. Συγχρόνως ήταν άριστες μουσικοί, έπαιζαν άρπα, φλάουτο και κιθάρα και είχαν ρόλο διακοσμητικό, τον ρόλο του στολιδιού στα δείπνα των κεφαλών της πολιτείας. Οι καλλιεργημένες εταίρες ήταν είδος σπάνιο και περιζήτητο στην αθηναϊκή κοινωνία. Σε αυτές οι πλούσιοι άντρες έβρισκαν όλα τα χαρακτηριστικά που έλειπαν από τις συζύγους τους οι οποίες απαγορευόταν να μορφώνονται και να ξεχωρίζουν στις επιστήμες. Ήταν οι «γκέισες» του ελληνορωμαϊκού κόσμου: γυναίκες που εξέφραζαν τον λεπτό έρωτα της σάρκας και παράλληλα πρόσφεραν ανακούφιση πνευματική με τις επιδόσεις τους στη λογιοσύνη. Η Λαΐς παρουσιάζεται από τον Ευριπίδη σαν ξεχωριστή χειρίστρια της διαλεκτικής και ισότιμη με τους φιλοσοφούντες άνδρες. Η εταίρα Γναταίνα συνέγραψε έναν «Νόμον Συσσιτικόν», έναν ύμνο αφιερωμένο στην επιτυχημένη ερωτική συνεύρεση. Οι «πεζές» πόρνες, που δεν διέθεταν τέχνες και γνώσεις, μεταχειρίζονταν τεχνάσματα χυδαίας υφής, τον «πορνικόν λόγον», κατάλληλο για τον όχλο από τον οποίο προμηθεύονταν την πελατεία τους. Ξετσίπωτα ανέκδοτα, προκλητικές κινήσεις, πρόστυχο γύμνωμα, απροκάλυπτη λαγνεία, όλα δίχως έντεχνο και λεπτό χιούμορ, δίχως αισθησιασμό.

Υδρία που εικονίζει τον Φαέθοντα και γυναίκες της Λέσβου.  (Πηγή: Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 435, Σεπτέμβριος 2004, άρθρο «Παλλακίδες & ιερόδουλοι στην Αρχαία Μεσόγειο, Ιερές συντεχνίες – Ιδιωτικό Εμπόριο», Σταύρος Οικονομίδης, Αρχαιολόγος, σελίδα 71)

Όλες τους προετοιμάζονταν για την εκπόρνευσή τους με πρακτικές συμβουλές από παλαιότερες εταίρες, από τους προαγωγούς ή και από τις μητέρες τους. Στους «Εταιρικούς Διάλογους» του ο Λουκιανός περιγράφει παρόμοιες καταστάσεις όπου μητέρες δασκαλεύουν τις άμαθες κόρες τους να γίνουν εταίρες και να αποκτήσουν υλικά αγαθά ελαφρύνοντας από τη φτώχεια και τις ίδιες.
Πεζές ή παλλακίδες φαίνεται να είχαν να αντιμετωπίσουν ένα κοινό πεπρωμένο: το γήρας που έβγαζε εκτός συναγωνισμού και τις δυο κατηγορίες. Σπάνια οι γηρασμένες παλλακίδες, παρ’ όλα τα πλούτη και τις πολυτέλειες τους, κατάφερναν να πεθάνουν στη σιγουριά που δίνει το χρήμα. Πουλούσαν, λόγω φθοράς του κάλλους τους, τις εφήμερες περιουσίες τους και ξεχνιούνταν από εραστές και θαυμαστές, φτωχές και άσημες, στα παρακμιακά προάστια των πόλεων. Όπως η κλεψύδρα ορίζει τον χρόνο και κάποτε ολοκληρώνει την πτώση του υγρού της, έτσι και οι φθαρμένες και ηλικιωμένες εταίρες τερμάτιζαν τη σταδιοδρομία τους αμέσως μετά το ξέφτισμα της ομορφιάς τους. Ο ποιητής Εύβουλος με επιτυχία αποκαλεί «κλεψύδρες» τις εταίρες που μπορούν να εκμεταλλεύονται την ομορφιά τους και τα νιάτα τους όσο αυτά διαρκούν στον χρόνο.
Ιερές δούλες της Πανδήμου Αφροδίτης, παλλακίδες αξιωματούχων, καταφρονημένες πόρνες των προαστίων. Κρατικοί νόμοι και απόψεις προσωπικοτήτων που εξυψώνουν ένα είδος αγοραίου έρωτα έρχονται σε αντίθεση με τη σκληρή περιφρόνηση και την απαξία έναντι ενός άλλου είδους αγοραίου έρωτα. Στον ελληνορωμαϊκό κόσμο συνυπάρχουν και τα δύο φαινόμενα, εξίσου διαδεδομένα. Η ποίηση του έρωτα και η ειδυλλιακή πλευρά του πορεύονται ταυτόχρονα με την πρόστυχη, την έκφυλη και την απάνθρωπη εκμετάλλευση του. Α

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

01. Αθηναίος: Δειπνοσοφιοτές.
02. Αριστοφάνης: Εκκλησιάζουσες.
03. Anthologia Palatina
04. Εύβουλος: Fragmenta
05. Λουκιανός: Εταιρικοί Διάλογοι.
06. Πετρώνιος: Σατυρικόν
07. Πίνδαρος: Ωδές
08. Πλάτωνας: Συμπόσιο
09. Στράβωνας: Γεωγραφικά.

Πηγή: Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 435, Σεπτέμβριος 2004, άρθρο «Παλλακίδες & ιερόδουλοι στην Αρχαία Μεσόγειο, Ιερές συντεχνίες – Ιδιωτικό Εμπόριο», Σταύρος Οικονομίδης, Αρχαιολόγος, σελίδα 61